گزارش‌ها نشان می‌دهد در بهار سال‌جاری، همزمان با افزایش 4/7 درصدی بهای دلار، به میزان 2/7 درصد بر شاخص بهای کالاهای صادراتی اضافه شده است که بیانگر حرکت همگام نرخ ارز و شاخص صادرات است. این آمار همچنین از رشد 2/5 درصدی بهای محصولات پتروشیمی در بهار حکایت دارد. تناسب نرخ ارز و شاخص صادراتی می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که با توجه به جهت‌گیری دولت درخصوص «تحریک تقاضا با افزایش صادرات غیرنفتی»، ضرورت «تناسب نرخ ارز با تورم داخلی» اهمیت بیشتری برای صادرات پیدا می‌کند.
جدیدترین گزارش بانک‌مرکزی نشان می‌دهد
همگامی شاخص صادرات با نرخ ارز
جدیدترین گزارش بانک‌مرکزی حاکی است که در سه ماه نخست سال‌جاری 2/7 درصد به متوسط ارزش کالاها و خدمات صادراتی افزوده شده است. علاوه‌بر این طی این مدت قیمت ارز در بازار آزاد نیز 4/7 درصد افزایش یافته است که این موضوع نشان می‌دهد تغییرات قیمت ارز و شاخص بهای صادراتی در بهار امسال همگام با یکدیگر حرکت کردند. همچنین این آمار عنوان می‌کند ارزش «محصولات پتروشیمی» در سه ماه نخست سال‌جاری 4/5 درصد افزایش یافته است که با توجه به هدف‌گذاری دولت بر «صادرات غیرنفتی» به‌عنوان یکی از راهکارهای خروج غیرتورمی از رکود و همچنین افزایش ارزش محصولات پتروشیمی در فصل بهار، می‌تواند در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد.
افزایش ماهانه شاخص صادراتی در خردادماه
آخرین گزارش بانک‌مرکزی نشان می‌دهد که شاخص بهای صادراتی در خردادماه به عدد 7/286 رسید. بر اساس این آمار شاخص مذکور نسبت به اردیبهشت‌ماه 7/0 درصد افزایش یافته است، حال آنکه رشد ماهانه شاخص بهای صادراتی در ماه اردیبهشت 4/2درصد بوده است. روند افزایشی در شاخص بهای صادراتی در دو ماه نخست سال‌جاری نیز مشاهده شده بود و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بهار امسال 2/7 درصد به ارزش کالاهای صادراتی افزوده شده است. با وجود رشد بهای شاخص صادراتی در بازه ماهانه، در مقایسه با خردادماه سال گذشته معادل 6/6درصد از ارزش کالاهای صادراتی کاسته شده است. همچنین در اردیبهشت‌ماه افت سالانه شاخص بهای صادراتی معادل 1/6 درصد گزارش شده بود. آمار دیگر بانک‌مرکزی حاکی از آن است که ارزش بهای کالاهای صادراتی در سه ماه اول سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل (بهار سال 93 نسبت به بهار سال 92) معادل 8/6 کاهش یافته است. این در حالی است که کاهش ارزش کالاهای صادراتی در دو ماه نخست سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل معادل 9/6 درصد بوده است. این آمار نیز تایید می‌کند که شاخص صادراتی در خردادماه تغییر قابل‌توجهی نسبت به اردیبهشت‌ماه نداشته است. علاوه‌بر این، در 12 ماه منتهی به خرداد سال‌جاری نسبت به دوازده ماه منتهی به خردادماه سال گذشته، شاخص صادراتی 6/2 درصد افزایش یافته است. این در حالی است که رشد شاخص مذکور برای اردیبهشت‌ماه (12ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه سال‌جاری نسبت به 12 ماه منتهی به اردیبهشت‌ماه سال گذشته) معادل 5/8 درصد گزارش شده بود.
رابطه «نرخ ارز» و «ارزش صادرات»
شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران یکی از انواع شاخص‌های قیمت اسـت کـه تغییـرات سـطح عمومی قیمت کالاهای غیرنفتی صادراتی را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه در تهیه شاخص مذکور، قیمت ارزی کالاهای صادر شده به قیمت ریالی تبدیل می‌شود، تغییرات این شاخص نمایانگر «تغییرات قیمت کالاهای صادر شده در بازار جهانی» و «نوسانات نرخ آزاد ارز» می‌شود؛ بنابراین می‌توان عنوان کرد که کاهش یا افزایش نرخ آزاد ارز در تغییر شاخص صادراتی موثر است. در گزارش جدید بانک‌مرکزی نرخ آزاد دلار در ماه خرداد یک درصد و نرخ آزاد یورو نیز 8/1 درصد کاهش یافته است. این افت در حالی است که در خردادماه ارزش صادرات 7/0 درصد افزایش یافته است. به‌نظر می‌رسد یکی از دلایل روند ناهمگون نرخ دلار و شاخص بهای صادراتی در خردادماه تاخیر زمانی در اثر‌گذاری نرخ ارز در شاخص بهای صادراتی است؛ زیرا که در بازه زمانی بزرگ‌تر تغییرات نرخ آزاد دلار و شاخص بهای صادراتی هماهنگ بوده است: بررسی‌ها گویای این مطلب است که در سه ماه نخست سال‌جاری شاخص بهای صادراتی معادل 2/7درصد افزایش یافته و در بازه زمانی مذکور نرخ آزاد دلار معادل با 4/7 درصد رشد کرده است؛ بنابراین می‌توان مشاهده کرد که در بهار امسال نوسانات شاخص بهای صادراتی همگام با نرخ آزاد دلار بوده است.
جزئیات تغییر قیمت در گروه‌ها
گزارش شاخص بهای صادراتی از مجموع 15 گروه اصلی و یک گروه اختصاصی تشکیل شده است. هر یک از گروه‌های مذکور، با توجه به ضریب اهمیت آن در محاسبه شاخص دارای وزن مشخصی هستند. به‌عنوان مثال «محصولات نباتی»، «محصولات معدنی»، «محصولات صنایع شیمیایی»، «محصولات نباتی» و «فلزات معمولی» از جمله مهم‌ترین گروه‌های اصلی گزارش شاخص بهای صادراتی هستند که در حدود 80 درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهند. در بین گروه‌های اصلی ارزش «محصولات معدنی» در خردادماه و نسبت به ماه گذشته 5/2 درصد افزایش یافت. همچنین بهای محصولات معدنی، نسبت به خرداد سال گذشته 1/4 درصد افزایش یافته است. کالاهای‌های این گروه شامل «مواد معدنی»، «سنگ فلزات» و «سوخت‌های معدنی» است، ارزش این کالاها در بهار امسال نسبت به سال گذشته نیز 5/2 درصد افزایش یافت. گروه «محصولات صنایع شیمیایی» نیز در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه 3/1 درصد افزایش یافت. این گروه که در حدود یک پنجم از وزن کل شاخص صادراتی را تشکیل می‌دهد نسبت به خرداد سال گذشته 4/13 از ارزش خود را از دست داده است. در این گروه ارزش «محصولات شیمیایی غیر‌آلی» در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه 4/10درصد افزایش یافته است. همچنین قیمت «محصولات شیمیایی غیر‌آلی» نیز 3/1 درصد طی این مدت افزایش یافته است. علاوه‌بر گروه‌های فوق، «محصولات چوبی» نیز یکی از گروه‌هایی است که طی یک ماه گذشته افزایش قیمت قابل‌توجهی را پشت سر گذاشته است، براین اساس ارزش محصولات چوبی در خردادماه نسبت به ماه قبل 7 درصد افزایش رشد کرده است، اگرچه طی یک سال گذشته 5/12 درصد از بهای گروه مذکور کاسته شده است. یکی از نکات قابل‌توجه در گزارش جدید صادراتی این است که ارزش «گروه کفش» طی یک سال گذشته (خرداد سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل) حدود 5/26 درصد افزایش یافته است روند افزایش قیمت این کالا می‌تواند، علامت مثبتی برای افزایش سرمایه‌گذاری و تولید در این محصول باشد، در حالی که اکثر کالاهای صادراتی نسبت به سال گذشته با افت قیمت مواجه شده‌اند.
رشد قیمت محصولات پتروشیمی
اما علاوه‌بر دسته‌بندی کالاهای صادراتی در 15 گروه اصلی، کالاهای مذکور در یک طبقه‌بندی به نام «کالاهای پتروشیمی» نیز قرار می‌گیرد. برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر محصولات پتروشیمی 40 درصد از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌دهد، بنابراین نوسانات قیمتی این گروه کاملا مورد توجه قرار می‌گیرد و افزایش قیمت محصولات پتروشیمی می‌تواند نویدبخش رشد سرمایه‌گذاری در این بخش باشد. آمار بانک‌مرکزی در خردادماه نسبت به اردیبهشت‌ماه نشان می‌دهد که ارزش محصولات پتروشیمی 5/2 درصد افزایش یافته است. علاوه‌بر این در بهار امسال نیز 4/5درصد به قیمت محصولات پتروشیمی افزوده شده است؛ اما در بازه سالانه و نسبت به خرداد سال گذشته یک درصد از ارزش این محصولات کاهش یافته است. همچنین در دوازده ماه منتهی به خرداد سال‌جاری نسبت به دوره مشابه قبل، 8/6 درصد به قیمت محصولات صادراتی افزوده شده است.
دنیای اقتصاد