اگر دیدار روحانی از نیویورک منجر به پیشرفتی اساسی در اختلافات مهم نشود، حرکت دادن مذاکرات به جلو پس از آن، با توجه به کوتاهی زمان تا 24 نوامبر، بسیار دشوار خواهد بود.
برخی کارشناسان در تهران می گویند «عدم پیشرفت در مذاکرات» و «احاله دادن پیشرفت به آینده» تبدیل به ویژگی اصلی دوران فعلی مذاکرات میان ایران و 1+5 شده است.
تیم های ایران و نمایندگان 3 کشور اروپایی روز پنج شنبه 20 شهریور 1393 (11 سپتامبر 2014) در وین ملاقات کردند.
عراقچی پیش از آغاز این مذاکرات گفت: «اگر طرف های مقابل حسن نیت داشته باشند و از برخی خواسته های غیر معقول دست بردارند، این مذاکرات به سرانجام خواهد رسید». وی به جزئیات این خواسته های نامعقول اشاره نکرد.
وی اما پس از مذاکرات تاکید کرد که در مجموع گفت‌وگوها مفید و سازنده بوده و به درک بیشتر از مواضع طرفین کمک کرده است اما «اختلافات در مسائل اساسی هم‌چنان باقی است».
مذاکرات بعدی ایران و گروه 1+5 قرار است 27 شهریور در نیویورک برگزار شود.
پیش از این هم، در روز 14 شهریور (5 سپتامبر) عراقچی در ژنو با برنز و شرمن مذاکره کرده بود.
قبل از آن نیز محمد جواد ظریف با سفر به مسکو به سرگی لاوروف گفت‌وگو کرده بود.
دیپلمات‌ها می‌گویند هدف از همه این مذاکرات زمینه سازی برای مذاکراتی است که از روز 27 شهریور با حسن روحانی در نیویورک میان ایران و 1+5 آغاز خواهد شد.
منابع مستقل اعتقاد دارند به رغم تداوم گفت وگوها، دو طرف نسبت به مذاکرات وین 6، یعنی زمانی که توافق ژنو تمدید شد، پیشرفت محتوایی چندانی نداشته اند.
یک کارشناس ارشد در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «به لحاظ محتوایی هنوز در وین 6 قرار داریم».
به گفته برخی از افراد مرتبط با مذاکرات 5 مسئله نحوه لغوتحریم ها، طول زمان گام نهایی، ظرفیت غنی سازی که ایران مجاز به حفظ آن خواهد بود، نحوه بازطراحی راکتور اراک و PMD هنوز حل نشده است.
این منابع می گویند علت اصلی این وضعیت آن است که هر دو طرف در انتظار دقیقه 90 مذاکرات مانده اند و منتظرند تا طرف مقابل ابتدا کوتاه بیاید.
با این حال، برخی تحلیلگران می گویند شاید حضور روحانی در نیویورک یک «دقیقه 90 زودهنگام» برای مذاکرات ایجاد کند.
یک منبع بلند پایه به «ایران هسته ای» گفت: «اگر دیدار روحانی از نیویورک منجر به پیشرفتی اساسی در اختلافات مهم نشود، حرکت دادن مذاکرات به جلو پس از آن، با توجه به کوتاهی زمان تا 24 نوامبر، بسیار دشوار خواهد بود».
وی تاکید کرد: «به همین دلیل در 15 روز آینده شاهد تحولات مهمی خواهیم بود».
وی در عین حال، دیدگاه های افراطی در این باره را که دو طرف به نتیجه نمی رسند رد کرد و گفت احتمال توافق بیش از عدم توافق است.
تحلیلگران در تهران می گویند اساسا جای چندانی برای مذاکره در موضوعات اساسی باقی نمانده زمان آن رسیده که تصمیمات سیاسی در موضوعات مورد اختلاف گرفته شود.
این بدان معناست که یکی از دو طرف باید از موضع خود دست بردارد. تیم مذاکره کننده ایرانی بر اساس خطوط قرمزی مذاکره می کند که اجازه عدول از آنها را ندارد.
این خطوط قرمز چنین است:
1- پذیرش ظرفیت 190 هزار سو غنی سازی برای ایران در انتهای مذاکرات
2- عدم ورود به حوزه های نظامی شامل PMD و برنامه موشکی
3- حفظ ماهیت راکتور آب سنگین اراک
4- لغو کامل همه تحریم ها پس از توافق
5- عدم تعطیلی هیچ یک از تاسیسات هسته ای ایران
این خطوط قرمز از جانب خود دولت تدوین و به تیم مذاکره کننده ابلاغ شده است.
در تهران عقیده بر این است که اگر امریکا واقعا در پی توافق باشد، می تواند به راه حلی دست پیدا کند که با حفظ همه این خطوط قرمز، نگرانی هایش را رفع کند. این مهم ترین تصمیم سیاسی است که امریکا باید بگیرد.
علی شاهدیان
ایران هسته‌ای