تورم منفی در کالاهای صادراتی ایران

افزایش سطح عمومی قیمت‌ها یا به اصطلاح تورم موضوعی است که برای مدتی طولانی گریبانگیر اقتصاد ایران بوده در واقع نمی‌توان ایران را بدون شرایط تورمی تصور کرد. این موضوعی است که شاید برای کالاهای داخلی ایران رخ دهد اما همین کالاها وقتی به خارج از کشور صادر می‌شود شرایطی کاملا متفاوت پیدا می‌کنند حتی شاهد کاهش قیمت کالاهای صادراتی ایران هستیم به‌عبارت ساده‌تر قیمت کالاهایی که درحال حاضر صادر می‌شود نسبت به سال گذشته کاهش را تجربه کرده‌اند.

گزارش اخیر بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت کالاها در آبان 93 نسبت به ماه قبل آن 0.4درصد کاهش داشته است. این درحالی است که در آبان امسال نسبت به آبان سال 92 شاهد افزایش 4.9درصدی قیمت‌ها هستیم. در هشت ماهه اول امسال نیز شاخص کل بهای کالاهای صادراتی ایران 2درصد و در 12ماه منتهی به سال 93 این شاخص 5.2 درصد کاهش را تجربه کرده است. کاهش سطح عمومی قیمت کالاهای صادراتی در آبان نسبت به ماه مشابه سال قبل تنها در دو بخش پوست و چرم و محصولات چرمی و بخش ماشین‌آلات مکانیکی و ادوات برقی رخ داده است. درحالی که نگاهی به همین شاخص در سال قبل خبر از کاهش در بسیاری از بخش‌های دیگر داشت. اما چه چیز عامل اصلی این تغییر بوده است؟

دوپینگ نرخ ارز

نکته‌یی که از دید بسیاری از تحلیلگران دور مانده، نحوه محاسبه این شاخص اقتصادی است. برای محاسبه شاخص بهای کالاهای صادراتی در ایران، قیمت کالا را پس از صادرات به‌صورت دلاری محاسبه و با ضرب کردن آن در نرخ ارز آزاد قیمت کالا به ریال به‌دست می‌آید. به همین دلیل افزایش قیمت ارز مستقیما باعث افزایش قیمت کالاهای صادراتی ایران خواهد شد. بسیاری از محصولاتی که درحال حاضر شاخصی مثبت را نشان می‌دهند تحت‌تاثیر افزایش قیمت ارز قرار دارند وگرنه ممکن بود بدون در نظر گرفتن آنها این شاخص منفی شود. در نحوه محاسبه همچنین محصولات پتروشیمی، محصولات معدنی، محصولات شیمیایی و وابسته، مواد پلاستیک، کائوچو و مصنوعات آنها و محصولات نباتی بیشترین اثر را در افزایش قیمت‌ها دارند. به همین دلیل کاهش برخی کالا‌ها مانند پوست و چرم و محصولات چرمی که ضریبی 0.59درصدی دارند خیلی نمی‌تواند در اقتصاد اثرگذار باشد. با این وجود در مجموع سطح عمومی قیمت کالاهای صادراتی کاهش یافته است.

سیدرضا نورانی، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران و رییس کنفدراسیون صادرات دراین‌باره به «تعادل» گفت: به‌طورکلی اگر کاهش شاخص قیمت کالاهای صادراتی ناشی از کاهش خام‌فروشی باشد، پدیده‌یی مثبت محسوب می‌شود. به‌گفته نورانی مثلا در مشکلی که برای صادرات سنگ‌آهن در یک سال اخیر ایجاد شد شاهد افزایش قیمت کالاهای صادراتی بودیم چراکه سنگ‌آهن به‌عنوان یک محصول خام قیمت را کاهش می‌داد. رییس کنفدراسیون صادرات تاکید کرد اصولا اگر از این زاویه به کاهش قیمت نگاه شود که به سمت خام‌فروشی حرکت کرده‌ایم این موضوع پدیده‌یی منفی است اما مساله دیگر کاهش قدرت خرید جهانی و اثر آن روی صادرات است. نورانی افزود: زمانی که تقاضای کل بازار کاهش دارد، طبیعی خواهد بود که قیمت جهانی کالاها نیز کاهش پیدا کند.

قیمت کالاهای صادراتی به تفکیک بخش‌ها

در آبان 93 شاخص بهای گروه محصولات نباتی در مقایسه با ماه قبل معادل 0.9درصد کاهش داشت. کاهش مذکور عمدتا در اثر تنزل شاخص قیمت پسته برابر 0.9درصد، خرما 3.8درصد، کشمش سبز 2.8درصد و مغز بادام 14.6درصد بود. در این گروه شاخص بهای زعفران 3.3درصد افزایش داشت و شاخص بهای گروه محصولات نباتی در مقایسه با ماه مشابه سال قبل معادل 8.6 درصد افزایش داشته است.

در این ماه تنزل شاخص بهای برخی از اقلام ازجمله قیر معادل 17.9درصد، روغن صنعتی 7.8درصد، سیمان 4.5درصد و روغن موتور 6.6 درصد منجر به کاهش شاخص قیمت گروه محصولات معدنی به میزان 1.8درصد نسبت به ماه گذشته شد. در این ماه شاخص بهای بوتان مایع شده 3.8درصد و پروپان مایع شده 0.2درصد افزایش یافت. در مقایسه با ماه مشابه سال قبل شاخص بهای گروه محصولات معدنی 2.3درصد افزایش داشت.

در آبان 93 ترقی شاخص بهای کود اوره برابر 13.5درصد، آمونیاک 14.1درصد و متانول 1.8درصد با کاهش شاخص بهای پارازایلین معادل 11.7درصد، استیرن 2.1درصد، سود کاستیک 24.3درصد و اکسیدمولیبدن 18.8 درصد همراه شد و منجر به افزایشی به میزان 2درصد در شاخص بهای گروه محصولات صنایع شیمیایی و صنایع وابسته شد. شاخص بهای گروه مذکور نسبت به ماه مشابه سال قبل معادل 0.5درصد افزایش یافت.

در آبان ماه تنزل شاخص بهای پلی‌اتیلن سنگین معادل 3.8درصد و پلی‌اتیلن ترافتالات 7.4باعث شد تا شاخص قیمت گروه مواد پلاستیک و مصنوعات آنها نسبت به ماه قبل معادل 0.8درصد کاهش یابد. در این ماه شاخص بهای پلی‌اتیلن سبک 0.2درصد بالا رفت. شاخص بهای گروه مواد نساجی و مصنوعات از این مواد در آبان نسبت به ماه قبل معادل 25درصد افزایش داشت. این افزایش عمدتا در اثر ترقی شاخص قیمت فرش پشمی دستباف برابر 4درصد بود. شاخص بهای گروه مزبور معادل 15.7درصد بالاتر از عدد شاخص ماه مشابه سال قبل بود.

در ماه مورد بررسی ترقی شاخص بهای تعدادی از اقلام ازجمله آهن کلاف گرم به میزان 3.2درصد و شمش آلومینیوم 3درصد همراه با کاهش شاخص قیمت فرومولیبدن معادل 12.5درصد منجر به افزایش جزیی برابر 0.2درصد در شاخص بهای گروه فلزات معمولی و مصنوعات آنها نسبت به ماه قبل شد. شاخص قیمت گروه فوق نسبت به ماه مشابه سال گذشته برابر 13.9درصد افزایش داشته است.

کاهش قیمت چرم ایرانی به‌دلیل کاهش تقاضا

بعد از انتشار این گزارش برخی رسانه‌ها اعلام کرده بودند که با توجه به کاهش قیمت چرم و افزایش قیمت کفش آیا بهتر نیست ایران به‌جای صادرات چرم، به سمت صادرات کفش حرکت کند تا با این روش هم از خام‌فروشی صادراتی جلوگیری شود و هم سود بیشتری به‌دست آوریم. در این زمینه محمد لاهوتی، نایب‌رییس کنفدراسیون صادرات گفت: اشتباه اساسی در این ادعا این است اصولا چرمی که به خارج از کشور صادر می‌شود با چرم مورد استفاده در صنعت کفش متفاوت است. به‌گفته لاهوتی چرم گاو که با نام پوست سنگین شناخته می‌شود در صنعت کفش و مبلمان استفاده می‌شود و باوجود آنکه کارخانجات بسیار پیشرفته‌یی در این زمینه در ایران داریم، سهم ما از تولید چرم گاو جهانی تنها نیم درصد است به همین دلیل به هیچ‌وجه این چرم صادر نمی‌شود. نایب‌رییس کنفدراسیون صادرات افزود: در سوی مقابل یعنی پوست سبک 5.5 درصد سهم جهانی محصولات در اختیار ایران است و در عین حال کارخانجات بسیار کمی در این زمینه داریم به همین دلیل این محصول صادر می‌شود و کاهش قیمت رخ داده در همین بخش است. لاهوتی افزود: کاهش قیمت به‌دلیل کاهش 20 تا 30درصدی تقاضای جهانی است که کاملا پیرو مساله مد است.

روزنامه تعادل