اگرچه این نشست در صحنه تصمیم‌گیری برای کاهش سطح تولید شاهد اتفاق خاصی نبود، اما وزیر نفت کشورمان با دو اقدام مهم از فرصت پیش‌آمده در این اجلاس به نفع کشور بهره‌برداری کرد. بیژن زنگنه طی روزهای منتهی به برگزاری نشست اوپک با ارسال نامه‌ای به این سازمان خواستار آن شد که کشورهای عضو برای بازگشت نفت کشورمان جا باز کنند. وزیر نفت در این نامه اعلام کرده است اگر اعضای اوپک می‌خواهند قیمت‌ها در همین حدود بماند، باید شرایط بازگشت نفت کشورمان را فراهم کنند. به گفته وی، ما نامه خود را نوشته‌ایم و درباره اقدام خود برای افزایش تولید نفت منتظر تصمیم هیچ‌کس نیستیم. وزیر نفت اعلام کرده است که با رفع تحریم‌های غرب، ایران قادر است در عرض یک ماه 500 هزار بشکه توان صادراتی خود را افزایش دهد. اقدام دوم زنگنه، اما دیدار و گفت‌وگوی وی با غول‌های بزرگ نفتی و گازی دنیا از جمله شل، توتال و لوک اویل است که با محوریت بازگشت شرکت‌های بزرگ به صنعت نفت و گاز کشور صورت گرفته است.
وزیر نفت در نشست 167 اوپک اعلام کرد
روز گذشته وین میزبان 12 عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت بود و نشست 167 اوپک در مقر این سازمان برگزار شد. نشست 167 در دو پرده قابل بررسی است؛ یکی تثبیت سقف تولید این سازمان که توسط کشورهای عضو به آن رای داده شد و دیگری تاکید دوباره وزیر نفت بر بازگشت نفت کشورمان در دوران پسا تحریم.
کشورهای عضو تصمیم گرفتند سقف تولید این سازمان را روی 30 میلیون بشکه ثابت نگه دارند، این در حالی است که این سازمان ماه‌ها است که این سقف تولید را شکسته و بسیار بیش از 30 میلیون بشکه تولید و عرضه می‌کند. بر همین اساس و با توجه به اظهارات برخی مقامات این سازمان اخذ تصمیم این سقف تولید دور از انتظار نبود.
در این بین وزیر نفت کشورمان، بیژن نامدار زنگنه نیز به‌عنوان یکی از سران این سازمان در نشست 167 حاضر شد و اعلام کرد که اوپک اگر خواهان این است که قیمت نفت در محدوده کنونی باقی بماند(و شاهد افت دوباره قیمت‌ها نباشیم) باید برای نفت ایران جا باز کند. زنگنه این بار اعلام کرد که 6 تا 7 ماه پس از رفع تحریم‌ها ایران قادر است به میزان پیش از تحریم‌ها نفت تولید کند. زنگنه همچنین با غول‌های بزرگ نفت و گاز جهان درخصوص بازگشت آنها به صنعت نفت ایران در دوران پسا تحریم گفت‌وگو کرد.
اوپک سقف تولید خود را تثبیت کرد
اوپک برای هفتمین دوره پیاپی سقف تولید خود را 30 میلیون بشکه تعیین کرد این در حالی است که پیش از آن همه گمانه‌زنی‌ها از تثبیت سقف تولید این سازمان خبر می‌دادند. این در حالی است که در نشست قبلی این سازمان ثابت ماندن سقف تولید آن روی 30 میلیون بشکه با جنجال‌های بسیاری همراه بود اما در این نشست به نظر می‌آمد بین اعضای این سازمان هماهنگی بیشتری برای اخذ این تصمیم وجود داشته است.
برای هفتمین دوره پیاپی است که اوپک سقف 30 میلیون بشکه‌ای را برای تولید نفت خود تعیین می‌کند، سقفی که در حال حاضر برای ماه‌های زیادی است که شکسته میشود و کشورهای عضو به آن پایبند نیستند. در حال حاضر براساس آخرین آماری که خبر گزاری رویترز منتشر کرده است این سازمان در ماه مه روزانه 31/22 میلیون بشکه تولید کرده است یعنی 1/22 میلیون بشکه بیش از سقف تعیین شده. شاید همین مساله یکی از عواملی است که نتیجه این نشست را قابل پیش‌بینی کرده بود.
در نشست قبلی این سازمان تثبیت سقف 30 میلیون بشکه‌ای با مخالفت‌های زیادی همراه بود و اعضای این سازمان به دو گروه تقسیم شده بودند؛ در یک سمت عربستان به همراه سه کشور کویت، امارات و قطر حضور داشت و در سمت دیگر 8 عضو باقی مانده این سازمان از جمله ایران که خواهان کاهش تولید اوپک بودند. در حال حاضر عربستان همچنان معتقد است که سیاست اوپک موفق بوده و از قیمت کنونی نفت راضی است.
عربستان در نشست 166 با اعلام اینکه به دنبال حفظ سهم اوپک از بازار نفت است با کاهش تولید مخالفت کرد. دکتر محمد‌صادق جوکار یکی از کارشناسان موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این خصوص به «دنیای اقتصاد» گفت: «اصرار عربستان بر عدم مداخله اوپک در کاهش عرضه به بازار» برای مقابله با ورود نفت‌های نامتعارف به بازار است که منجر به کاهش اهمیت استراتژیک عربستان در بازارهای بین‌المللی شده است. وی افزود: دلیل اتخاذ این سیاست از سوی عربستان نیز روشن است، مقامات عربستان معتقدند دلیل اصلی کاهش همکاری استراتژیک ایالات متحده با این کشور در مورد موضوعاتی مثل سوریه، پرونده هسته‌ای ایران و تحولات منطقه ای، به دلیل افزایش استقلال انرژی این کشور و کاهش وابستگی واردات نفتی به‌ویژه از خاورمیانه است. از این‌رو باید با جلوگیری از تداوم روند فزاینده تولید نفت شیل، اهمیت استراتژیک کشور خود را برای ایالات متحده بالا ببریم.
جوکار درخصوص اینکه آیا سعودی‌ها به هدف خود یعنی خروج نفت شیل از دایره رقابت رسیده‌اند، گفت: برای بررسی این موضوع به زمان بیشتری نیاز است زیرا هرچند تعداد دکل‌های حفاری ایالات متحده از 1640 دستگاه در ماه اکتبر 2014 به حدود 650 دکل حفاری کاهش یافته است اما همانگونه که پیش‌بینی می‌شد، این کاهش دکل‌ها، تاثیر محسوسی در تولید این کشور تاکنون نداشته و عمدتا منجر به عدم تحقق برنامه‌های رشد تولید ایالات متحده در سال‌های آینده خواهد شد. زیرا میادین فعال تولید نفت شیل ایالات متحده هزینه‌های سرمایه‌گذاری(CAPEX) خود را در برهه بالا بودن قیمت نفت انجام داده و می‌توانند با قیمت‌های پایین‌تر از 50 دلار نیز به تولید اقتصادی بپردازند. بنابراین، سیاست عربستان در مورد مقابله با تهدید روزافزون ورود نفت شیل به بازار، زمانی محقق خواهد شد که اول از لحاظ زمانی ادامه یابد و دوم سرمایه‌گذاری‌های جدید تولید نفت شیل کاهش یا متوقف شود. آمارها نشان می‌دهد سیاست عربستان در بخش دوم تاکنون موفق بوده و باید این سیاست ادامه یابد.
نشست روز گذشته اوپک بر خلاف نشست قبلی این سازمان با جنجال کمتری برگزار شد و به نظر می‌رسد تصمیم به عدم کاهش تولید کمتر از قبل مخالفانی داشته است. اینکه این هماهنگی به دلیل اقناع دیگر اعضای این سازمان برای عدم کاهش تولید است یا اینکه از انفعال و ناامیدی 8 عضوی که در نشست 166 بر کاهش تولید تاکید داشتند در برابر عربستان نشات می‌‌گیرد، چندان مشخص نیست. این 8 عضو پیش از نشست اوپک قیمت منصفانه را حدود 80 دلار اعلام کردند از جمله اینکه زنگنه نیز از قیمت‌های کنونی نفت اعلام نارضایتی کرد در حالی که علی النعیمی، وزیر نفت عربستان رضایت خود از قیمت‌های کنونی نفت را اعلام کرد و تصمیم اوپک درخصوص عدم کاهش تولید این سازمان را موفقیت‌آمیز دانست و گفت: این طرح نتیجه داد. شما می‌بینید که تقاضا رو به رشد است و عرضه نیز کند شده است.
از خبرهای دیگری که از نشست 167 اوپک به گوش رسید خبر اعلام علاقه اندونزی برای بازگشت به اوپک است. اندونزی سال ٢٠٠٩ سازمان اوپک را ترک کرد؛ چراکه افزایش تقاضای داخلی و همچنین کاهش تولید در اندونزی، این کشور را به واردکننده عمده نفت بدل کرده بود؛ این کشور نزدیک به ٥٠ سال در اوپک عضویت داشت. حال بعد از گذشت 6 سال وزیر انرژی اندونزی، «سودیرمان سید» روز پنج‌شنبه نسبت به پیوستن دوباره این کشور به سازمان کشورهای صادرکننده نفت تا پایان سال جاری میلادی و در نشست بعدی اوپک ابراز امیدواری کرد.
نامه ایران به اوپک برای بازگشت نفت ایران
در این بین وزیر نفت کشورمان به بازگشت نفت ایران بعد از رفع تحریم‌ها تاکید کرد؛ هرچند که بازه زمانی طولانی‌تری را برای افزایش تولید نفت ایران اعلام کرده است.
بیژن زنگنه در جریان سخنرانی چهارشنبه خود در سمینار بین‌المللی اوپک در وین که ریاست آن را بر عهده داشت، گفت: معتقدیم که بازگشت نفت ایران به بازار به‌طور تدریجی انجام میشود؛ اما به زمان زیادی نیاز ندارد؛ ما بلافاصله یا یک ماه پس از لغو تحریم‌ها، روزانه نیم میلیون بشکه عرضه نفت را افزایش می‌دهیم و پس از ٦ تا 7 ماه پس از تحریم یک میلیون بشکه به تولید روزانه خود خواهیم افزود. زنگنه پیش از این اعلام کرده بود که در بازه زمانی دوماه پس از تحریم‌ها تولید نفت را یک میلیون بشکه افزایش خواهد داد.
وزیر نفت همچنین بر همراهی اوپک برای بازگشت ایران به بازارهای جهانی نفت تاکید کرد و گفت: مطمئن هستم که کشورهای عضو اوپک همراهی می‌‌کنند و بازگشت ایران را به بازار مدنظر قرار می‌دهند. این در حالی است که وی از ارسال نامه‌ای به اوپک با مضمون برنامه ایران برای بازگرداندن تولید نفت خود به ارقام پیش از دوره اعمال تحریم‌ها، بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها خبر داد.
دنیای اقتصاد