هجدهم شهریورماه سال جاری «علی طیب نیا» وزیر امور اقتصاد و دارایی، «محمدرضا نعمت زاده» وزیر صنعت، معدن و تجارت، «علی ربیعی» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به همراه «حسین دهقان» وزیر دفاع نامه‌یی مشترک به رییس جمهوری نوشتند و نسبت به بروز بحران به دنبال رکود اقتصادی هشدار دادند؛ نامه‌یی که در اندک زمانی پس از انتشار آن، «حسن روحانی» رییس جمهوری، از تدوین بسته‌یی برای تحرک در رونق اقتصادی خبر داد و طی کمتر از 10 روز، این بسته در نشستی با حضور سخنگوی دولت، وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی رونمایی شد.
اگر چه در این بسته، بندهایی از جمله ارایه‌ی تسهیلات به تولیدکنندگان، پرداخت بخشی از مطالبه‌های پیمانکاران، ایجاد تحرک در بخش ساخت‌و‌ساز و ارایه‌ی کارت اعتباری 10 میلیون تومانی برای خرید کالاهای داخلی گنجانده شده است اما تحریک تقاضا برای خودروهای داخلی زیر عنوان «پرداخت تسهیلات خودرو به مصرف کنندگان به میزان 80 درصد قیمت خودرو و تا 25 میلیون تومان به مدت هفت سال با نرخ 16 درصد» بیش از دیگر بخش ها مورد توجه قرار گرفته است.
این در حالی است که تا پیش از این، تسهیلات خودرو 15 میلیون تومان با نرخ سود 22 درصد بود اما تسهیلات جدید، 25 میلیون تومان و با نرخ سود 16 درصد است.
این تسهیلات می تواند به طور جداگانه روی بازار خودروهای صفر، کارکرده و خارجی تاثیرگذار باشد.
پژوهشگر ایرنا در این زمینه با سه تن از صاحبنظران مسایل اقتصادی به گفت‌وگو پرداخت و نظر آنان را درباره ی پیامدهای بسته اقتصادی دولت در بازار خودرو جویا شد.
بسته ی خروج از رکود و کنار زدن تحریم نخریدن خودروی صفر
«جمشید پژویان» مدرس دانشگاه و رییس پیشین شورای رقابت گفت: تسهیلات 25 میلیون تومانی خودرو تاثیر زیادی بر تقاضای مردم برای خرید خودرو خواهد گذاشت.
هرچند بیشتر مردم خودروی داخلی را به واسطه‌ی کیفیت پایین و هزینه ی بالا تحریم کرده اند اما به هر حال وقتی انگیزه هایی مثبت ایجاد شود می تواند تا حدودی تحریم را کنار بزند.
پژویان تصریح کرد: سیاست های جدید خروج از رکود و تسهیلات خرید خودرو تا حدودی روی تقاضای خرید خودروهای صفر اثر خواهد گذاشت.
افزون بر این، در مورد تاثیر این سیاست ها بر بازار خودروهای کارکرده نیز می‌توان گفت مقداری از تقاضای خودروهای کارکرده به سمت خودروی نو منحرف می‌شود و آنجا یک نوع کاهش تقاضا رخ خواهد داد.
رییس پیشین شورای رقابت در مورد نقش این تسهیلات در بازار خودروهای خارجی گفت: با ارایه ی این تسهیلات، تقاضا برای برخی خودروهای چینی و هندی که از نظر قیمتی با خودروهای داخلی قابل رقابت هستند کاهش خواهد یافت اما در کل، بازار خودروهای خارجی با بازار خودروهای داخلی متفاوت است و در مجموع تاثیر خاصی از تسهیلات یادشده نخواهد پذیرفت.
وی در جایگاه یک منتقد ارایه‌ی این تسهیلات، حمایت دولت از خودروسازان را نادرست دانست و این پرسش را مطرح کرد که چرا دولت از جیب مردم، یعنی منابعی که از مالیات، فروش نفت و سپرده ی مردم در اختیار دولت و بانک ها قرار گرفته است باید به تولیدکنندگانی که کالای خود را بدون کیفیت و با هزینه ی بالا تولید می کنند، امتیاز بدهد؟
تسهیلات 25 میلیون تومانی؛ بی تاثیر یا دارای تاثیر موقت
«علی خاکساری» عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این ارتباط گفت: تکیه ی بسته ی جدید خروج از رکود بیش از حد روی صنعت خودرو بوده و به نظر من این درست نیست زیرا چالش های صنعت خودرو ربطی به امسال و سال‌های گذشته ندارد و به دلیل اقتصادی عمل نکردن تولید، ضعف و سوء مدیریت، بحران این صنعت پیشینه یی نزدیک به 2 دهه دارد.
وی با اشاره به این که صنعت خودرو همواره خواسته است با حمایتهای دولتی از این بحران‌ها خارج شود، گفت: این صنعت به جای این که مشکلاتش را از درون حل کند، همیشه سعی کرده با اخذ امتیاز، بر بحران ها سرپوش بگذارد.
خاکساری با بیان این که بسته ی خروج از رکود به دلیل تاکید بیش از حد بر بحران خودرو، به بیراهه رفته است، تصریح کرد: مردم حق دارند چنین تفکری داشته باشند که نباید از این صنعت بیش از این حمایت شود.
صنعتی که منابع زیادی هدر داده و محیط زیست را تخریب کرده است، جایی برای حمایت ندارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: با اجرای این بسته، به اسم مردم از تولیدکنندگان خودروهای بی‌کیفیت داخلی دفاع و این مساله باعث می‌شود شیرینی لغو تحریم‌ها برای مردم تلخ شود.
مردم برای خرید خودرو نیازی به تسهیلات ندارند.
آنها خودرو باکیفیت و باقیمت واقعی می خواهند و اگر چنین شرایطی نزد تولیدکنندگان محقق شود، نیازی به ارایه‌ی تسهیلات نیست.
مردم از طریق کمپین نخریدن خودروی صفر و راه‌های دیگر خواسته اند صدای خود را به دولت روحانی برسانند و بگویند که ما خودروهای بی‌کیفیت که مال و جانمان را می‌گیرد نمی خواهیم.
خاکساری افزود: دولت باید در این بسته بازنگری کند و سیاست‌هایی اجرا کند که در واقع به نفع مردم است و به بهبود واقعی شرایط اقتصادی می انجامد نه اینکه به کمک‌هایی که بی سابقه نیست، ادامه دهد.
باید اجازه داد واردات خودرو به صورت رقابتی و نه انحصاری انجام شود و مردم حق انتخاب داشته باشند.
آن موقع است که صنعت خودرو مجبور می شود کیفیت تولید خود را بالا ببرد. بازار ایران تشنه‌ی 20 میلیون دستگاه خودرو است اما به شرط این که قیمت‌ها واقعی و کیفیت مناسب باشد.
این اقتصاددان در مورد تاثیر این بسته بر بازار خودرو نیز گفت: به نظر من این تسهیلات تاثیری مثبت بر بازار خودرو نخواهد داشت و اگر داشته باشد هم موقت خواهد بود.
بسته‌ی خروج از رکود و برانگیختن بازار خودروی صفر از راه افزایش تقاضا
«سعید لیلاز» مدرس دانشگاه و اقتصاددان از دیدگاهی متفاوت با 2 کارشناس دیگر، پیامدهای بسته‌ی تازه‌ی خروج از رکود را مثبت ارزیابی کرد و گفت: موفقیت این طرح به این مساله بستگی دارد که دولت جزییات اجرایی این بسته را چگونه تعیین کند و بانک‌ها در عمل چه رفتاری را برای این بسته در پیش می گیرند چرا که در بسیاری از موارد آنچه اجرا می شود با برنامه ریزی ها متفاوت است.
دولت اگر با کمک اجرای این سیاست ها بتواند ماهانه به اندازه‌ی 20 هزار دستگاه خودرو تقاضا در بازار ایجاد کند، مشکل خودروسازی‌ها حل می شود.
وی پیامد بسته‌ی تازه‌ی ضد رکود در بازار خودروهای صفر را اینگونه تشریح کرد که در صورت پرداخت تسهیلات 25 میلیون تومانی به یقین تقاضا در این بازار افزایش خواهد یافت.
لیلاز با اشاره به این که در علم اقتصاد 2 نوع تقاضای بالقوه و بالفعل وجود دارد گفت: زمانی در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران ما تصور می‌کردیم که در سال 1380 سقف اشباع شده‌ی مصرف خودرو به 500 هزار دستگاه در سال برسد و از آنجا به بعد متوقف شود اما دیدیم که این مصرف به 2 میلیون دستگاه در سال رسید.
این اقتصاددان افزود: من معتقدم تسهیلات 25 میلیون تومانی برای طبقه‌ی متوسط کم درآمد که شاکله‌ی اصلی خریداران بزرگ خودروهای داخلی را تشکیل می‌دهد بسیار مناسب است و حتما رونق ایجاد می کند.
این بسته‌یی که دولت تعیین کرده هر جا تزریق شود به شکل فوری به تقاضا می‌انجامد و چرخ تولید را راه‌اندازی می‌کند.
وی در مورد بازار خودروهای کارکرده بعد از اجرای این بسته نیز برآورد کرد که پرداخت تسهیلات 25 میلیون تومانی خرید خودرو، بخش مهمی از تقاضای خودروهای دست دوم را متوجه بازار خودروهای نو می‌کند.
ایرنا