خبرهایی که این روزها از وضع دخل و خرج دولت منتشر می‌شود حکایت از آن دارد که حساب و کتاب کابینه یازدهم به مشکل خورده و مهمترین دلایل آن هم کسب درآمد ناکافی از محل نفت و مالیات است.
کاهش قیمت نفت از سال گذشته تا کنون به شدت درآمدهای ایران را تحت تاثیر قرار داده تا جایی که برخی مقامات نفتی اعلام می‌کنند درآمد ماهانه نفت کشور از یارانه نقدی ماهانه هم کمتر شده است.
در حال حاضر درآمد ماهانه نفتی کشور با صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت خام به قیمت 29 دلار، ماهانه در حد 900 میلیون دلار می‌شود که با احتساب دلار 3600 تومانی درآمد ریالی کل فروش نفت 3200 میلیارد تومان است، در حالی که هزینه دولت بابت پرداخت یارانه نقدی در هر ماه به حدود 3400 میلیارد تومان می‌رسد.
هرچند عدم لغو تحریم ها هم نقش مهمی در کاهش درآمدهای دولت داشته است ولی هم اکنون وضع دخل و خرج کابینه به جایی رسیده که پرداخت حقوق کارمندان دولتی هم برای دولت مشکل شده است.
این خبری بود که موسی الرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس داده و با اشاره به کسری بودجه دولت در سال جاری گفته: در یکی دو ماه اخیر حقوق کارمندان به‌موقع پرداخت نشده و این نگرانی به وجود آمده که دولت در ماه‌های آخر سال نیز با کمبود نقدینگی نتواند حقوق کارمندان را سر وقت پرداخت کند.
علاوه بر این آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد که سهم بودجه عمرانی طی سه ماهه نخست سال 94 صفر بوده است و این یعنی کف درآمدی دولت کفاف هزینه‌های عمرانی را نمی‌دهد.
گزارش نماگرهای اقتصادی بهار 94 که بانک مرکزی منتشر کرد، نشان می‌دهد عملکرد عمرانی دولت روحانی در سه‌ماهه اول سال جاری تنها 39 میلیارد تومان بوده است، این در حالی است که بودجه عمرانی مصوب امسال 47 هزار و 390 میلیارد تومان است.
بنابراین طبق آمار رسمی بانک مرکزی، عملکرد عمرانی دولت روحانی در بهار امسال کاهش 99.4 درصدی داشته است. همچنین فعالیت عمرانی دولت روحانی از محل بودجه 94 در فروردین صفر، در اردیبهشت 35 میلیارد تومان و در خرداد هم 4 میلیارد تومان بوده است.
همانطور که آمار رسمی و البته درآمدهای نفتی با توجه به افت قیمت جهانی نفت نشان می‌دهند دولت یازدهم از نظر درآمدی به شدت به مشکل خورده و این مشکل زمانی حاد می‌شود که دولت مجبور باشد هر ماه 3400 میلیارد تومان یارانه نقدی بپردازد.
هر چند دولت بنا داشت تا پایان امسال یارانه نقدی 6 میلیون نفر از ثروتمندان را قطع کند ولی تاکنون قطع یارانه 3 میلیون نفر اعلام رسمی شده و هنوز مشخص نیست که سیاست حذف یارانه نقدی اغنیا به کجا رسیده و دولت از این محل چه میزان صرفه جویی کرده است.
آنچه مسلم است دولت یازدهم برای ادامه پرداخت نقدی یارانه ها در سال 95 باید برنامه‌ای ویژه داشته باشد؛ البته هنوز مشخص نیست که دولت چه برنامه‌ای برای ادامه پرداخت نقدی در سال آینده خواهد داشت و چه پیشنهادی را در این زمینه در قالب لایحه بودجه 95 به مجلس ارائه خواهد داد.
اما این موضوع بارها از سوی دولتی‌ها اعلام شده که دولت توان پرداخت یارانه نقدی را ندارد و حتی از شب‌های پرداخت یارانه نقدی در هر ماه به عنوان شب مصیبت عظما هم یاد کرده‌اند.
بنابراین مشخص نیست که تکلیف ادامه پرداخت یارانه نقدی در سال آینده چه خواهد شد ولی آنطور که نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه کشوری اعلام کرده "اجرای قانون هدفمندی یارانه ها لزوماً به معنای افزایش قیمت حامل‌ها نیست و ما می‌توانیم با روند موجود ادامه دهیم اما نحوه توزیع منابع موجود را تغییر دهیم".
همچنین نوبخت در جایی دیگر اعلام کرده "دولت تمایل ندارد هدفمندی یارانه‌ها به رویه‌ای که تاکنون اجرا شده، ادامه پیدا کند."
البته رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده بود: "باید هدفمندی یارانه‌ها را در برنامه ششم ادامه دهیم اما این هدفمندی یارانه‌ها با آنچه از ابتدا اجرا شد، متفاوت خواهد بود. با وجود اصلاحاتی که در دولت یازدهم اعمال شده است، به‌خاطر شرایطی که در جامعه وجود دارد، هنوز موفق به اصلاح کامل نشده‌ایم".
در تازه‌ترین اظهارنظرها هم محمدحسن پیوندی معاون شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به اینکه سال آینده برای اقتصاد کشور به دلیل بازی مصرف‌کنندگان با قیمت نفت خام سال بسیار سختی خواهد بود گفته بود: با این حجم درآمد نفتی دولت توان پرداخت یارانه‌های نقدی را هم نخواهد داشت.
بنابراین باید منتظر ماند و دید که دولت در لایحه بودجه 95 چه تصمیمی برای ادامه هدفمندی یارانه‌ها و پرداخت نقدی یارانه‌ها گرفته است ولی از هم اکنون می‌توان پیش بینی کرد که با توجه به وضع درآمدی، دولت برای سال آینده عزمی جدی به منظور حذف یارانه گروه های پردرآمد خواهد داشت.
با این حساب می‌توان حدس زد که یکی از گزینه‌های روی میز دولت یازدهم برای ادامه هدفمندی یارانه‌ها همانطور که قبلا هم گفته‌اند حمایت گروه‌های کم درآمد و حذف یارانه اغنیا باشد البته دولتی‌ها در سال جاری و سال قبل هم قصد اجرای این سیاست را داشتند ولی ریسک حذف یکباره یارانه گروه‌های بالای درآمدی را قبول نکردند ولی با وضع پیش رو و افت شدید درآمدها یکی از راه‌های اصلی دولت حذف گسترده یارانه بگیران و حمایت از اقشار ضعیف خواهد بود.
البته در کنار حذف یارانه گروه‌های بالای درآمدی گزینه افزایش قیمت حامل‌های انرژی هم روی میز دولت است که باید دید درمورد آن چه تصمیمی خواهد گرفت و دست آخر مجلسی‌ها چه قانونی را برای ادامه هدفمندی یارانه‌ها در قالب بودجه 95 وضع خواهند کرد.
تسنیم