با سقوط قیمت نفت و بالا بودن ظرفیت تولید نفت کوره، اکثر پالایشگاه‌های نفت کشور زیان ده شده‌اند و به اعتقاد مسئولان وزارت نفت، درصورت عدم حمایت‌های دولتی ورشکست می‌شوند.
ظرفیت فعلی پالایش نفت خام ایران با احتساب میعانات گازی به حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه می‌رسد که با وجود ایجاد این ظرفیت، اما به دلیل بالا بودن ظرفیت تولید محصولاتی همچون نفت کوره «مازوت»، حاشیه سود فعالیت‌های پالایشگاهی در کشور را به شدت کاهش می‌دهد. در شرایط فعلی ایران از نظر ظرفیت پالایش نفت در جایگاه یازدهم، از نظر تولید بنزین در جایگاه نهم و در زمینه تولید گازوئیل در رده سیزدهم جهان قرار دارد اما از حیث تولید نفت کوره ایران به بزرگترین کشور تولیدکننده این محصول نفتی در جهان تبدیل شده است. بر این اساس یکی از سیاست‌های توسعه و ارتقای سطح کمی و کیفی صنعت پالایش نفت ایران در دوران پساتحریم اصلاح سبد تولید فرآورده های نفتی در پالایشگاه ها با کاهش سهم نفت کوره به کمتر از ۱۰ درصد است.
از این رو تاکنون مذاکراتی با ژاپن، چین و کره جنوبی به منظور اجرای طرح‌های بهبود کیفیت و اصلاح کمیت تولید فرآورده های نفتی در برخی از پالایشگاه های قدیمی کشور همچون پالایشگاه آبادان، اصفهان، بندرعباس و لاوان آغاز شده است. از سوی دیگر همزمان با سقوط آزاد قیمت جهانی طلای سیاه به بشکه‌ای کمتر از ۳۵ دلار، بالا بودن ظرفیت تولید محصولاتی با ارزش افزوده کمتر همچون نفت کوره به پاشنه آشیل پالایشگاه‌های قدیمی نفت کشور تبدیل شده است به طوری که با استثنای پالایشگاه نفت شازند اراک تمامی پالایشگاه‌های کشور زیان ده هستند و حتی برخی از این پالایشگاه‌ها در صورت عدم حمایت دولت ورشکست خواهند شد.
دلایل زیان بودن پالایشگاه‌ها
عباس کاظمی با تایید زیان ده بودن اکثر پالایشگاه‌های نفت کشور، گفت: علت زیان ده بودن پالایشگاه‌های نفت ایران تولید مازوت زیاد است نه کاهش قیمت نفت خام و اگر سهامداران پالایشگاه‌ها به دنبال اجرایی کردن برنامه‌های تبدیل مازوت به بنزین یا گازوئیل نروند، همیشه با حاشیه سود پایین یا ضرر دهی باید فعالیت کنند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اعلام اینکه اگر قیمت نفت خام کاهش پیدا کند در واقع برای پالایشگاه‌ها باید مناسب باشد که خوراک آنها ارزان شود ولی مشکل تولید مازوت یا نفت کوره زیاد است، تصریح کرد: بنابر این در شرایط فعلی اجرای پروژه‌های تبدیل مازوت به فرآورده‌های ارزشمند از نان شب واجب تر است.
معاون وزیر نفت همچنین در پاسخ به این پرسش که بار مالی کاهش ظرفیت تولید نفت کوره به کمتر از ۱۰ درصد در پالایشگاه‌ها چقدر است؟ بیان کرد: حجم سرمایه گذاری بسته به ظرفیت پالایشگاه متفاوت است. برای نمونه، هزینه این تبدیل سازی در پالایشگاه اصفهان ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار و همچنین بندرعباس به همین مقدار است.
پالایشگاه کرمانشاه تعطیل می‌شود
کاظمی همچنین در خصوص احتمال جمع آوری پالایشگاه نفت کرمانشاه در آینده ای نزدیک، توضیح داد: پالایشگاه کرمانشاه چون کوچک است و ۱۵ تا ۲۰ هزار بشکه بیشتر تولید نمی کند، خیلی ارزش تغییرات ندارد و از این رو به دنبال ساخت پالایشگاه آناهیتا در کرمانشاه هستیم. معاون وزیر نفت با یادآوری اینکه وزارت نفت به شدت به دنبال زمینه سازی برای اجرایی شدن طرح پالایشگاه نفت آناهیتای کرمانشاه است، تاکید کرد: تاکنون تخفیف ۱۰ درصدی به عنوان خوراک برای این پالایشگاه در نظر گرفته شده است و سرمایه گذاران هم آمده‌اند برای توسعه مذاکره کرده اند.
درخواست مشتریان برای خرید محصول با کیفیت
کاظمی با اشاره به ارتقای جایگاه بالا رفتن استاندارد و کیفیت فرآورده های نفتی در تجارت خارجی، بیان کرد: در حال حاضر بحث کیفیت پر رنگ شده که حتی مشتری‌های مرزهای خشکی فرآورده نفتی ایران همچون افغانستان و عراق به دنبال گازوئیل کیفی هستند که خوشبختانه واحد کیفی سازی گازوئیل در پالایشگاه نفت اراک و تهران در مدار بهره برداری است.
این مقام مسئول با بیان اینکه به زودی طرح جدید گازوئیل سازی پالایشگاه نفت لاوان در مدار بهره‌برداری قرار می‌گیرد، خاطرنشان کرد: علاوه بر این، پالایشگاه نفت بندر عباس اوایل سال آینده و عملیات اجرایی پالایشگاه‌های اصفهان و تبریز به تازگی شروع کرده اند، بنابراین اگر همه فرآورده‌های تولیدی کیفی باشند فروش راحت تری خواهند داشت.
خبرگزاری مهر