اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺻﻨﺎﯾﻌﯽ ﭼﻮن ﻓﻮﻻد، آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم، ﻣﺲ، ﻻﺳﺘﯿﮏ و ﺳﺎﯾﺮ ﺻﻨﺎﯾﻊ در ارﺗﺒﺎط است. همچنین ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻮدروﺳﺎزی در اﯾﺮان ﺳﻬمی ﺣﺪود ۱۳درﺻﺪ از ارزش اﻓﺰوده ﺻﻨﻌﺖ و ﺳﻬﻢ ﺣﺪود ۱۲درﺻﺪی از اﺷﺘﻐﺎل ﺻﻨﻌﺘﯽ را داراست. البته با آنکه این صنعت به دلایلی همچون تحریم‌ها و دور بودن خودروسازان از کشورهای دیگر، عملکرد قابل قبولی را ارائه نکرده، پیش‌بینی می‌شود در سال 95 وضعیت خود را تغییر داده و بازار سهام نیز بتواند به مدد این گروه بزرگ بهبود پیدا کند. این گروه در فصل اول سال جاری عملکرد مناسبی نداشته‌اند و بازده همگی از بازده پرتفوی بازار کمتر بوده است. اکثر شرکت‌های گروه خودرو و ساخت قطعات تا پایان ماه گذشته گزارش عملکرد 9ماهه خود را ارائه کرده‌اند و آن طور که از عملکرد آنها پیداست، گروه ذکر شده توانستند طی 30 روز گذشته علاوه بر اینکه با رشد همراه شدند به نسبت ابتدای سال و حتی نسبت مشابه سال گذشته وضعیت بهتری به نمایش بگذارند. گروه خودرو که لیدر گروه خودرو و ساخت قطعات است، تقریبا از وضعیت عالی نسبت به بقیه اعضای این گروه برخوردار بوده است؛ این نماد توانسته طی 9ماه، فروش خالص خود را به میزان 68 درصد افزایش همچنین بهای تمام شده خود را کاهش دهد.
این گروه بزرگ بورسی نسبت به گروه محصولات شیمیایی و پتروشیمی که آنها نیز از موثر‌ترین شرکت‌های بورس هستند، از وضعیت مطلوب‌تری برخوردارند؛ بر همین اساس شرکت‌های پارس خودرو و محورسازان ایران خودرو نیز نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب با افزایش 48 و 6 درصدی میزان فروش خالص روبه رو شدند و توانستند بهای تمام شده محصولات خود را کاهش دهند. نماد «خگستر» به نسبت دیگر نمادهای عضو این گروه از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست و نسبت به دوره مشابه با کاهش 68درصدی فروش روبه رو شده است. میزان فروش خالص شرکت‌های عضو گروه خودرو و ساخت قطعات بیانگر آن است که پارس خودرو به دلیل چند اتفاق مثبت مانند ثبت قرارداد با شرکت فرانسوی رنو از مطلوبیت بیشتری برخوردار بوده و توانسته فروش خالص خود را به 9میلیارد ریال برساند.
در سوددهی نیز تنها نمادهای خشرق، خودرو و خوساز کمی موفق بودند ولی بقیه نمادها در این مدت به دلیل کاهش تولید و صادرات و واردات، زیانده بوده و نتوانستند پیش‌بینی‌های خود را محقق کنند. در 9ماه گذشته، نماد «خاور» با 756ریال زیان و «خشرق» با 6 ریال سود به ترتیب ضعیف‌ترین و بهترین شرکت‌های خودرویی بوده‌اند. در مجموع اینکه با توجه به تحریم‌ها و کاهش تولید و صادرات و واردات، شرکت‌های خودرویی وضعیت مطلوبی نداشته ولی احتمال دارد این شرکت‌ها در زمان برگزاری مجامع خود وضعیت بهتری را پیدا کنند یا حداقل بتوانند از زیانده بودن خارج شوند.
وضعیت تولید خودروسازان
وضعیت تولید خودر در ایران در سال 94 با مشکلات زیادی روبرو شده است. در 4سال گذشته با خروج شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان از ایران و وضع تحریم‌ها سبب شد تا خودروسازان برای تامین قطعات با مشکلات زیادی روبه‌رو شوند و در رکود شدید فرو روند. علاوه براین رفتار خریداران محصولات خودرو در قبال کیفیت پایین محصولات نیز رکود را تشدید کرد. به همین دلیل چشم امید صنعت ورود مجدد شرکت‌های بزرگ جهانی هستند چندی پیش سخنگوی شورای سیاستگذاری خودرو با اشاره به آمار تولید انواع خودرو سواری، وانت، مینی بوس و میدل باس، اتوبوس، کامیونت و کامیون و کشنده گفت: براساس گزارش دفتر صنایع خودرو و نیروی محرکه از ابتدای مهرماه هر چند روند تولید انواع خودرو افزایشی بوده است ولی در مجموع از برنامه ۳۴درصد عقب هستیم. ساسان قربانی افزود: تولید انواع خودرو از میزان ۴۷,۱۲۸دستگاه در مهر ماه به ۵۵,۵۵۳ در آبان ماه به میزان ۷۸,۷۳۶دستگاه در آذر ماه رسیده است، ضمن اینکه در پایان دی ماه ۹۹,۵۵۷ دستگاه انواع سواری، وانت، مینی بوس و میدل باس، اتوبوس، کامیونت و کامیون و کشنده تولید شده است. وی اظهارداشت: براساس گزارش ارائه شده از ابتدای دی ماه نسبت به برنامه تولید شرکت‌های خودروسازی به میزان ۳۴درصد عقب بوده‌ایم.
ایران خودرو
خودرو که بزرگ‌ترین کارخانه اتومبیل‌سازی در ایران است، در 12مهر ماه 1341 جهت تولید انواع خودرو تاسیس و یکسال بعد در تاریخ 28 اسفند 1342 مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در اردیبهشت ماه 1346 بهره‌برداری از تاسیسات ساخت اتومبیل پیکان و در سال‌های بعد بهره‌برداری از خط تولید مینی بوس بنز و خط تولید وانت آغاز گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام شرکت ایران ناسیونال به شرکت ایران خودرو تغییر یافت و سپس در سال 1371 با تغییر از سهامی خاص به سهامی عام پا به بورس گذاشت. این شرکت درحالی 65 درصد از سهام شرکت سرمایه‌گذاری سمند را داراست که این زیرمجموعه غیربورسی نیز سهامدار حدود 50درصد از سهام ایران خودرو دیزل است.
سرمایه‌گذاری خارجی
ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی ایران با اعمال تحریم‌ها بیشترین خسارت را متحمل شد و از همین رو پس از اجرایی شدن برجام دولت سعی زیادی برای ورود شرکت‌هایی چون پژو کرد و در نتیجه، در جریان سفر رییس‌جمهوری و هیات همراه وی به فرانسه، قرارداد از سرگیری همکاری‌های گروه صنعتی ایران خودرو و پژو که پس از مذاکراتی طولانی، نهایی شده بود با حضور رییس‌جمهوری اسلامی ایران، نخست وزیر فرانسه، وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیران ارشد صنعتی دو کشور به امضای مدیران عامل دو خودروساز رسید. و مقرر شد که شرکت پژو در ایران برای تولید 200هزار دستگاه خودرو اقدامات لازم را انجام دهد.
هاشم یکه زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو دور جدید همکاری‌ها را کاملا متفاوت با رویکرد گذشته توصیف کرده است. این نخستین‌باراست که یکی از خودروسازان برتر دنیا از طریق سرمایه‌گذاری مالی مستقیم در صنعت خودرو ایران حضور پیدا می‌کند. براساس این گزارش، ایجاد شرکت مشترک ایرانی فرانسوی با سهامداری 50 درصدی هر یک از طرفین مهم‌ترین بخش این قرارداد است که به انتقال فناوری روز دنیا، تولید محصولات جدید و همچنین استفاده از بازارهای صادراتی منجر می‌شود. در بیانیه‌یی مطبوعاتی مشترک بین گروه صنعتی ایران خودرو و شرکت پژو پس از امضای این قرارداد آمده است: «این توافقنامه یک هفته پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی بیانگر شروع فصل جدیدی برای طرفین خواهد بود که از سوی شرکت‌های انتقال‌دهنده فناوری و فعالان داخلی نیز مورد حمایت قرار گرفته و در اواسط سال2016 به اجرا درخواهد آمد. نخستین محصولات نیز در نیمه دوم سال 2017 از خط تولید ایران خودرو خارج خواهد شد. در سال 2011 حداکثر یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو وارد بازار ایران شد. پیش بینی می‌شود که تا سال 2020 تولید خودرو به بیش از یک میلیون و 400 هزار و در نهایت دو میلیون دستگاه در سال افزایش پیدا کند. بر اساس آمار فعلی، تعداد خودروهای پژو موجود در جاده‌های ایران بیش از چهار میلیون دستگاه است. ایران یکی از مولفه‌های کلیدی استراتژای توسعه شرکت پژو سیتروئن در خاورمیانه و افریقا و سومین بازار بین‌المللی به سرعت در حال رشد این شرکت به شمار می‌رود. این گروه در سال 2015 در حدود 180هزار دستگاه وسیله نقلیه در منطقه فروخته است که یک رشد بیش از 6درصدی را نشان می‌دهد.» سهام شرکت ایران خودرو در پرتفوی اغلب بازیگردان‌های بزرگ بازار سرمایه است و مورد توجه سهامدارن قرار دارد.
سایپا
سایپا که سرنام گروه اسمی «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» (به فرانسوی: Société Annonyme Iranienne de Production Automobile) است، شرکت خودروسازی ایرانی است که در سال ۱۳۹۱ با تولید شمار ۴۷۷/۸۹۰ دستگاه اتومبیل معادل ۴۲درصد از سهم بازار خودرو ایران را به خود اختصاص داد و پس از ایران خودرو (با ۴۵درصد) به عنوان دومین خودروساز ایران، شناخته شد. شرکت سایپا در سال ۱۳۴۴ با مشارکت شرکت فرانسوی سیتروئن، تحت نام «شرکت سهامی تولید اتومبیل سیتروئن ایران»، تاسیس شد. در سال ۱۳۵۴ نام شرکت، به فرم کنونی؛ سایپا تغییر پیدا کرد، که مختصر شده «شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل» بود. شرکت سایپا در ۱۶تیرماه ۱۳۵۸ به مالکیت دولت ایران در آمد و از آذر ماه ۱۳۶۰ تحت سرپرستی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران قرار گرفت. سهام شرکت در سال ۱۳۷۴ در بورس اوراق بهادار تهران عرضه شد و بعد از آن در دی ماه ۱۳۸۷ به موجب قانون بودجه کشور ۵۱درصد از سهام آن، در بورس واگذار گردید. در حال حاضر سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با در اختیار داشتن 35/75 درصد از سهام شرکت سایپا، بزرگ‌ترین سهامدار آن به‌شمار می‌آید. شرکت سایپا نیز درحال مذاکره برای برگشت شرکت‌های بزرگی چون سیتروئن به ایران است تا بتواند شرکت خود را احیا کند.
شرکت سایپا در سال 94 به دلیل عملکرد ضعیف مورد توجه سهامدارن نبود ولی پس از اجرایی شدن برجام و خوش‌بینی‌های به وجود آمده در خصوص ورود سرمایه‌گذاران خارجی چون سیتروئن در این شرکت، توجه بسیاری از فعالان بازار به این شرکت جلب شد تا جایی که در روز بازگشایی نماد صف خریدی نزدیک به یک میلیارد حجمی روی نماد خساپا تشکیل شد.
پارس خودرو
خپارس از شرکت‌های زیرمجموعه گروه سایپا بوده که عمدتا در زمینه تولید خودروهای سواری و به تولیدکننده پراید کارمزدی برای سایپا و محصولات لوکس گروه شناخته می‌شود که اخیرا به دلیل شایعه احتمال حضور رنوی فرانسه در ترکیب سهامداریش با اقبال بازار با وجود تعدیل منفی و اعلام زیان همراه شده است. همچنان شرکت به دلیل عدم احیا در تولید و فروش محصولات و مشکلات در تولید برخی از خودروها و هزینه‌های سنگین با زیاندهی قابل توجهی همراه است و شرکت برای سال ۹۴ پیش‌بینی تولیدات جدید و خروج از زیاندهی را دارد. عمده سهامدار شرکت پارس خودرو، شرکت خودروسازی سایپا و زیرمجموعه آن است که با ورود شرکت‌های فرانسوی چون سیتروئن و رنو، این امید واری وجود دارد که شرکت پارس خودرو عملکرد خوبی در ماه‌های آینده به ثبت برساند.
زامیاد
شرکت تولیدکننده خودروهای تجاری زامیاد در سال 1342 در محل میدان آذری به عنوان اصلی‌ترین کارخانه گروه صنعتی رنا تاسیس شد و فعالیت خود را با واردات، مونتاژ و تولید انواع خودروهای تجاری بنزین و گازوئیلی مطابق با استانداردهای روز بین‌المللی آغاز کرد. این شرکت در سال 1350 با توجه به گسترش فعالیت‌ها و توسعه محصولات خود، به محل فعلی خود واقع در کیلومتر 15جاده قدیم کرج منتقل شد و با راه‌اندازی 11خط تولیدی و بیش از 2200 نفر پرسنل فعالیت خود را ادامه داد و تا به امروز تداومی روبه رشد داشته است تاکنون بیش از2000شرکت سازنده قطعه شناسایی و ارزیابی شده‌اند که از طریق شرکت بهنگام آفرین قراردادهای تامین قطعات منعقد شده است و ده‌ها شرکت نیز در صنایع جنبی آن فعالیت می‌کنند. توانمندی قطعه‌سازان زامیاد اینک درحدی است که برخی از آنها برای شرکت‌های معتبر داخلی و خارجی قطعه صادر می‌کنند و سطح تکنولوژی و توان طراحی و تولید آنها نسبت به سال‌های اولیه آغاز فعالیت‌هایشان بسیار بالاتر رفته به گونه‌ای که زنجیره تامین زامیاد به عنوان یک مزیت رقابتی پایدار برای شرکت زامیاد شده است.
افزایش سرمایه زامیاد از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
با توجه به تغییرات قابل توجه قیمتی در سهام شرکت زامیاد طی روزهای اخیر معاونت مالی و اقتصادی این شرکت خبر از افزایش سرمایه زامیاد در آینده‌یی نزدیک داد. سیدمحمد اشرفی، معاون مالی و اقتصادی شرکت زامیاد، طی گفت‌وگویی اعلام کرد که پیرو تصمیم هیات‌مدیره شرکت مبنی بر انجام افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها همزمان با اخذ گزارش ارزیابی دارایی‌ها توسط کارشناسان دادگستری، نسبت به نگارش گزارش توجیهی اقدام شده و موانع احتمالی که موجب تاخیر در افزایش سرمایه می‌شود شناسایی و مرتفع گردیده است. وی اظهارداشت: اخذ گزارش بازرس قانونی شرکت و مجوز سازمان بورس نیز طی هفته آینده در دستور کار قرار گرفته تا در اسرع وقت جهت حضور سهامداران در مجمع عمومی فوق‌العاده برای تصویب افزایش سرمایه دعوت به عمل آید.
شرکت محورسازان ایران خودرو
خوساز با سرمایه ۱۵ میلیارد تومان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اکسل سواری به خصوص اکسل‌های مورد نیاز گروه صنعتی ایران خودرو است. این شرکت برای سال ۹۳ با احیای خودروسازان از روند زیاندهی خارج و به نظر می‌رسد با افزایش تولید و فروش بتواند سود خوبی برای سال ۹۴ به دست آورد. اکسل سواری پژو و سمند نزدیک به نیمی از سبد فروش شرکت را تشکیل می‌دهد و از محصولات اصلی شرکت است. این شرکت صادرات و وارداتی ندارد.
شرکت محور خودرو
خمحور با سرمایه بیش از ۴۲ میلیارد تومان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اکسل سواری به خصوص اکسل اتومبیل‌های سنگین است. این شرکت تا سال 93 به زیان نرسیده است و با توجه به افزایش تولید و فروش با توجه به احیای روند شرکت‌های خودرویی انتظار رشد سودآوری بیشتری وجود دارد. همچنین این شرکت صادراتی نداشته اما بخشی از مواد اولیه خود را از طریق واردات تامین می‌کند.\
شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو
خگستر بازوی سرمایه‌گذاری گروه خودروسازی ایران خودرو است و این شرکت با سرمایه ۱۵۰ میلیارد تومان به دلیل دارا بودن سهام بیمه‌یی و رونق سهام بیمه‌یی و خودرویی می‌تواند مورد توجه بازار قرار بگیرد. روند سودآوری خگستر با ثبات خوبی همراه بوده اما در سال ۹۴ این روند با کاهش همراه شده است. همانطور که مشاهده می‌شود عمده سهام شرکت در اختیار ایران خودرو است و تنها ۸ درصد از سهام شرکت به صورت شناور است.
شرکت الکتریک خودرو شرق
خشرق یکی از شرکت‌های تحت پوشش گروه صنعتی قطعات اتومبیل ایران بوده که در راستای سیاست استقلال و اعطای شخصیت حقوقی مستقل به کارخانجات تابعه گروه صنعتی قطعات اتومبیل ایران در تاریخ 76/ 2/17 تاسیس و تحت شماره 11865 در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری شهر مشهد به صورت سهامی خاص به ثبت رسید. شرکت در آبان ماه 1382 با افزایش سرمایه به سهامی عام تبدیل و در سازمان بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. همچنین شرکت ساپکو با سهم خرید 70 تا 76 درصدی در سال‌های اخیر مشتری اصلی شرکت الکتریک خودرو شرق محسوب گردیده و مشتری دوم شرکت سازه گستر با سهم 18 تا 22 درصدی است.
تعادل