فراز و فرود بورس در دولت یازدهم

روند شاخص کل

در بررسی روند شاخص کل بورس اوراق بهادار در دولت یازدهم خواهیم دید شاخص کل در آخرین روز از مهرماه سال 92 در ارتفاع 72هزار و 997واحد قرار داشت که تا آخرین روز بهمن ماه همان سال با رشد حدود 8هزار واحدی به رقم 80هزار و 986واحد رسید؛ قابل ذکر است شاخص کل در نیمه دی ماه به رقم 89هزار و 500واحد ارتقا پیدا کرد. در نهایت شاخص کل بورس به دنبال ترکیده شدن حباب ایجاد شده ناشی از فضای مثبت دولت یازدهم و از سر گرفته شدن مذاکرات هسته‌یی، از اسفندماه سال 92 شروع به روند فرسایشی گذاشت و حتی تا به امروز نیز نتوانسته رقم به دست آورده در آن دوره را بازگرداند.

شاخص کل در آخرین محاسبات در پایان دی ماه سال جاری، به 66هزار و 563واحد دست پیدا کرد که بعد از گذشت 28ماه، شاخص کل برای رسیدن به مطلوب اولیه، 8درصد جا مانده است. گفتنی است که در 25 ماه گذشته، بالاترین و کمترین رقم شاخص به آذرماه 92 و 94 تعلق دارد. در آذرماه 94 شاخص در ارتفاع 61هزار و 519واحد و در آذرماه 92 در ایستگاه 86هزار و 597واحد بیشترین و کمترین رشد ماهانه خود را تجربه کردند.

موضوع جالب توجه اینکه از این دو ماه به بعد شاخص کل روند مختلفی را در پیش گرفت. در واقع از آذرماه سال 92 تا دی 94 شاخص کل روند فرسایشی را تجربه کرد و از آذر 94 تا این تاریخ روند صعودی را پیمود. در آذر 92 به دلیل تکمیل شدن ظرفیت صعودی بورس و در آذر 94 به دلیل اجرایی شدن برجام روند اصلی شاخص تغییر کرد.

ارزش بازار

یکی از معیارهای اصلی بازار سرمایه ارزش سرمایه است؛ زیرا گویای میزان نقدینگی در دادوستدها بوده و نشان از رونق یا رکود بازار دارد. به عنوان نمونه در آذرماه 92 که بالاترین میزان شاخص کل رقم خورد بالاترین رقم ارزش بازار (4هزار میلیارد ریال) نیز به این ماه تعلق دارد و در آذرماه سال 92 که پایین‌ترین رقم شاخص را داشت ارزش بازار به مبلغ 2هزار و 661میلیارد ریال رسید.

میانگین ارزش بازار در ماه نشان می‌دهد این میزان در اکثر مواقع با روند نزولی همراه بوده و تنها در یک یا دو ماه روند صعودی داشته است؛ بر همین اساس از مهرماه سال 92 تا دی ماه همان سال، 16درصد افزایش یافت اما از بهمن ماه تا به دی ماه سال جاری این روند کاهشی ادامه پیدا کرد. البته قابل ذکر است در ماه‌های میانی بازه مذکور، در برخی ماه‌ها با افزایش میانگین ارزش بازار روبه‌رو شدیم اما به هر حال این نرخ همواره رو به کاهش گذاشته است.

میانگین ارزش بازار، در کمترین میزان خود طی این 28ماه به شهریور سال جاری و بیشترین آن به آذرماه سال 92 بازمی‌گردد. در این دوره بیانگر آن است که از مهرماه 92 تا انتهای دی ماه سال 94، ارزش اسمی معاملات روند رو به رشدی را ادامه داده و در پایان دی ماه سال 94، میانگین ارزش اسمی به یک میلیارد و 130میلیون ریال رسیده است. نسبت ارزش بازار به ارزش اسمی نیز یکی از مولفه‌هایی است که اگر مقدار آن هر مقدار افزایش یابد، سهام را پر ارزش‌تر می‌کند. بر همین اساس این میزان از مهرماه 92 تا دی ماه همان سال رو به افزایش بود که در واقع وضعیت سهامداران و بازار بورس را موفق‌تر جلوه می‌کرد، اما از بهمن ماه همان سال تا به امروز این میزان کاهش داشته تا جایی که در دی ماه سال جاری به میزان 2/5درصد رسید.

سود سهام شرکت‌های بورسی

بازار سرمایه از آن روی، به عنوان دماسنج اقتصادی تلقی می‌شود که تمام شرایط اقتصادی بلافاصله بر بورس تاثیر می‌گذارد و مهم‌ترین بخشی که تاثیر زیادی از اقتصاد دارد، سوددهی شرکت‌هاست. در سال‌های 93 و 94 رکود اقتصادی بورس را در کما فرو برد و تا زمانی که امیدواری‌ها به اقتصاد کشور برگشت این روند ادامه داشت و شرکت‌های بورسی نیز در انتظار رونق اقتصادی با ورود سرمایه‌گذاران خارجی هستند تا سودآوری مناسبی را ارائه کنند. بالاترین میزان سوددهی شرکت‌ها در 25 ماه گذشته متعلق به آذرماه 93 با رقم 592هزار و 439میلیون ریال است که نشان از ادامه‌دار بودن رکود تا سال 94 دارد.

نسبتP/E در بورس

نسبت (P/E) بازار به عنوان میزان شناسایی ریسک بازار در نظر گرفته می‌شود. این دماسنج، بر اساس تقسیم قیمت هر نماد یا شاخص بر میزان سود پیش‌بینی شده سهم یا بازار به دست می‌آید. در بازار سهام ایران بهترین P/E معادل 3/34 درصد است که مربوط به شرکت پتروشیمی شازند با قیمت 5هزار و 308ریال و سود یک‌هزار و 89ریالی است و بالاترین P/E نیز مربوط به سهام پست‌بانک با 802درصد است، زیرا قیمت سهم یک‌هزار و 612ریال و سود سالانه آن 2ریال است.

نسبت P/E بازار سرمایه در بهترین شرایط در دو سال گذشته مربوط به ماه‌های دی و بهمن 93 معادل 5/07واحد و بالاترین نسبت P/E برای ماه‌های آذر 92 است که معادل 8/04 واحد بود. قابل ذکر است که در این ماه میانگین سود سالانه مورد پیش‌بینی رقم 492هزار و 544ریال است که با توجه به رقم 400هزار میلیاردی قابل محاسبه است. پایین‌ترین P/E ماهانه بازار نیز مربوط به آذر 93 است که رقم 5.36 واحد است. در آن ماه نیز سود سالانه پیش‌بینی شده رقم 592هزار و 439ریال و ارزش بازار نیز 300هزار و 191میلیون ریال بود.

از مهر 92 تا دی ماه 94 که دوران زمامداری دولت یازدهم است، روند P/E از 7/16 واحد شروع و به کمترین میزان خود در بهمن 93 رسید که در 18سال گذشته نادر بوده و از آن تاریخ روند صعودی در پیش گرفت و تا رقم 6/18 واحد در دی ماه 94 رسید. شایان ذکر است که P/E بازار پول در ایران با وجود نرخ 20درصدی سود بانکی معادل 5 بوده و نشان از بالاتر بودن ریسک بازار سرمایه نسبت به سیستم بانکی است و همچنان بسیاری از فعالان بازارهای سرمایه در ایران معتقدند که بانک‌ها بهترین محل سرمایه‌گذاری است و نسبت به ورود نقدینگی به بورس تردید دارند.

گردش ماهانه معاملات

گردش معاملات در بورس نشان از شکل‌گیری عرضه و تقاضا و رونق‌گیری بازار سرمایه است و هرچه گردش معاملات کمتر باشد، نشان از رکود بازار دارد. بنابراین رونق در بازار به معنای افزایش سرعت در گردش انجام معاملات است. در دو سال گذشته کمترین دوره گردش معاملات متعلق به ماه فروردین 93 است که معادل 0/73 درصد است.

دلیل اصلی این اتفاق تعطیلی بازار در ایام نوروز و عدم فعالیت جدی فعالان بازار در روزهای بعد از ایام تعطیلی است. از طرف دیگر بالاترین گردش معاملات برای اسفند سال 92 است که 34/6درصد بود؛ در این ایام شاخص کل در کانال 79هزار بود و در حال افت به سر می‌برد. در سال 93 میانگین گردش معاملات در بازار سرمایه 9.33درصد بود که نشان از رکود در این سال است. در این سال ارزش بازار به صورت میانگین 300هزار و 312میلیارد ریال بود. در سال 94 نیز بالاترین گردش معاملات مربوط به دی ماه و معادل 13/8درصد است که بعد از اجرایی شدن برجام و خوش‌بینی از خروج رکود، سهامداران اقدام به خرید بیشتر کردند و شاخص کل را از کانال 61هزار واحدی تا رقم 66هزار واحد بالا کشیدند.

تعداد دفعات معاملات در بورس

در 6 ماهه نیمه دوم سال 92 فعالان بازار سرمایه بیشترین تعداد معاملات را ثبت کردند و تنها در آذرماه سال 92 بیش از ماه‌های مهر، آبان، آذر و دی ماه سال 94 معامله‌گران به خرید و فروش سهام اقدام کردند و پس از آن بالاترین دفعات معاملات نیز به دی ماه 92 با رقم 2میلیون و 201هزار رکورد تعلق دارد. کمترین تعداد معامله به آذر 94 با رقم 575هزار ثبت معامله مربوط است. در سال 93 تعداد کل دفعات معامله رقم 12میلیون و 918هزار بار بوده که به صورت میانگین هر ماه یک‌میلیون بار دادوستد صورت گرفت؛ این در حالی است که در سال 94 کل دفعات معاملات، رقم 9میلیون و 667هزار رکورد را به ثبت رساند که میانگین 754هزار دفعه خرید در ماه توسط سهامداران انجام شد.

تعادل