فرش دستبافت در زنجیره تولید به دلیل ویژگی‌های اقتصادی و جنبه های تجاری آن و نیز به عنوان صنعتی اشتغال زا و مولد مورد توجه خاص و عام بوده است. باید یادآور شد که توسعه این صنعت در دنیای مدرن و رو به پیشرفت نیازمند حمایت ویژه مسئولان است. از آنجا که فرش دستباف از زنجیره تولید و تجارت و تامین مواد اولیه در داخل و خارج از کشور به شاخه‌های مختلفی از جمله کشاورزی مرتبط بوده ،توجه به این صنعت می‌تواند علاوه براشتغالزایی بسترهای توسعه اقتصادی در کشور را فراهم سازد.
این محصول با ارزش همواره یکی از مهمترین و پایدارترین کالای تجاری در میان 10 قلم عمده صادرات غیرنفتی کشور محسوب می‌شود و ضرورت دارد در زمینه توسعه صادرات آن تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود. بر اساس این گزارش لازم است با برنامه‌ریزی، حمایت و نظارت به منظور ساماندهی امور مربوط به تامین مواد اولیه مرغوب تولید و تجارت فرش دستبافت ، رقابت‌پذیری، ایجاد تقاضای جدید و ترویج فرهنگ سفارش پذیری برای این محصول در بازارهای جهانی صورت گیرد و با حفظ اصالت‌های آن و بسترسازی مناسب برای تقویت بخش خصوصی اعم از تولیدکنندگان، فروشندگان و بازرگانان و صادرکنندگان در عرصه بازرگانی و تجاری گره از مشکلات این بخش باز شود.
فرش دستباف نتوانست دربازارهای خارجی نفوذ کند
عبدالله احراری استاد دانشگاه آزادبیرجند درخصوص آخرین وضعیت فرش دستباف گفت: متاسفانه سال 94 بدترین سال برای فرش دستباف بوده و بدلایل مختلفی نتوانسته دربازارهای خارجی نفوذ کند. استاد دانشگاه آزادبیرجند در ادامه گفت: متاسفانه تبلیغات دربازارهای جهانی هم یکی از عواملی است که سبب شده آنطور که باید فرش دستباف نتواند در بازاهای بین المللی نقش پررنگ تری را داشته باشد. احراری در ادامه عنوان کرد: درحال حاضر باتوجه به اینکه از دوران پسابرجام سه ماهی گذشته اما هنوز تغییری در صنعت فرش دستباف ایجاد نشده است و متاسفانه وارادات فرش در دودهه اخیر، سبب شده که به بازارهای داخلی ضربه بزند.
وی در ادامه عنوان کرد: درطول سال گذشته تولید در این صنعت، 50درصد کاهش داشته و سبب شده که بسیاری از بافندگان قالی از این صحنه خارح شوند و حتی سرمایه خود را در کار دیگری سرمایه گذاری کنند. به گفته احراری، صنعت فرش دستباف حال خوبی ندارد و حتی در وضعیت قرمز قرار دارد. وی در پاسخ به این پرسش که از طرف دولت حمایتی درخصوص صنعت فرش دستباف بوده یاخیر گفت: درطی سال گذشته حمایت درجهت تقویت صنعت فرش دستباف کمتر بوده و این حمایت آنگونه که باید و شاید ادامه دار نبود.
استاد دانشگاه آزادبیرجند در ادامه تصریح کرد:اکثر بافندگان قالی از بیمه تامین اجتماعی برخوردار بودند اما بنابه دلایلی بیمه آنها قطع شده و در حال حاضر با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند. برخی از افراد عامل قطعی بیمه را نبود سفارش از سوی خود تولیدکننده عنوان می‌کنند و می گویند بازرس بیمه به دلیل فعالیت نداشتن آنها بیمه را قطع کرده است در حالیکه این امر منطقی نیست.
احراری در ادامه گفت: سهم بخش فرش دستباف درخصوص تسهیلات مالی که از طریق بانک‌ها و صندوق مهر به قالی بافان داده می شود بسیار ناچیز است و برای دریافت آن باید مسیربسیار طولانی را طی کرد. استاد دانشگاه آزاد بیرجند در ادامه از شناسنامه دار بودن فرش دستباف گفت: دریک دوره کوتاه صحبت شناسنامه دارشدن فرش دستبافت مطرح شد اما بعد از دوره‌ای ازمیان رفت چرا که بسیاری از تجار ایرانی درخارج از کشور بسیاری از فرش‌ها را از هند و چین روانه بازارجهانی می کردند و بنام فرش ایرانی می‌فروختند که این امر جای گلایه دارد. به گفته احراری، شناسنامه دار کردن فرش دستبافت نیازمند عزم ملی است.
ژاپن عمده واردکننده فرش ایرانی
رضی میری رییس اتحادیه تولید و صادرات فرش دستباف ایرانی گفت: دلایل متعددی برای عدم استقبال بازارهای جهانی ازقالی ایرانی وجود دارد که یکی از آنها فقدان رغبت نسبت به طرح های سنتی و علاقمندی به طرح‌های مدرن فرش درجهان است. وی تصریح کرد: از طرفی فرش‌های مدرن بیشتر درکشورهای آسیای دور باهزینه پایین تر تولید می‌شود و ما امکان رقابت با آنها را نداریم.
وی ادامه داد: ازدلایل دیگر کاهش تقاضای فرش ایرانی می‌توان به بحران‌های اقتصادی و رکود اروپا، وضعیت ناپایدار یورو و همچنین عدم تبلیغات مناسب اشاره کرد. میری بیان کرد: برطبق آمارهای گمرک ارزش صادرات فرش دستباف درسال 94 حدود 300 تا 350 میلیون دلار بوده و ژاپن عمده واردکننده فرش ایرانی است و همچنین صادرات به آمریکا هم بعد از تحریم‌ها صورت گرفته است.
تشدید ضعف صادرات بدلیل عدم حمایت دولت
وی اذعان کرد: دراین سال‌ها حمایت هدفمند صحیح و بابرنامه ای از صادرات فرش دستباف وجود نداشته و حمایتهایی ازقبیل پرداخت جایزه پنج درصدی به صادرکننده و تقبل پنجاه درصد هزینه نماشگاه‌های خارجی نیز قطع شده که این امر نیز لطمه جدی به صادرات وارد کرده است. رییس اتحادیه تولید و صادرات فرش دستباف بیان کرد: دولت و سازمان بیمه مقصر قطع بیمه بسیاری از قالیبافان نیستند زیرا بسیاری از بیمه شدگان قالیبافی درزمان بیکاری نمی‌توانند حق بیمه دریافت کنند و همچنین بسیاری ازافراد سودجو به دروغ خود را قالیباف معرفی میکردند و حق بیمه دریافت می کردند.
شناسنامه دارشدن قالی ایرانی دردی از این بخش دوا نمی‌کند
میری بیان کرد:چندسال پیش بحث شناسنامه کردن قالی های ایرانی مطرح شد که بامخالفات بعضی کارشناسان بطورکامل رد شد زیرا شناسنامه نمی توانست تعهدی برای محتوای ذکرشده درآن ایجادکند و فایده‌ای جزایجاد یک بروکراسی درگمرک و هزینه بالا برای تولیدکننده نداشت. رضی میری گفت:یکی ازدلایل عدم استقبال در نمایشگاه‌های فرش از قالی دستباف این است که ما درنمایشگاههای فرش درکنار غرفه فرش دستباف فرش ماشینی با طرح دستباف به نمایش میگذاریم.
وی ادامه داد: این موضوع به مثابه خودزنی محسوب می شود و موجب افت رویکرد به سمت فرش دستباف می‌شود. میری درپایان گفت: وضعیت حال حاضر برند فرش ایرانی نگران کننده است و مسئولین باید تلاش کنند با برنامه های جدید و تبلیغات موثر رویکرد جهانی را بسمت فرش دستباف ایرانی تغییر دهند و بازارهای جهانی رابرای خرید مجدد فرش ایرانی ترغیب نمایند.
باشگاه خبرنگاران