امضای توافقنامه بین‌المللی برجام و متعاقب آن ورود دامنه وسیعی از هیات‌های سیاسی، تجاری و بازرگانی کشورهای مختلف، باعث شد تا صنعت هتلداری ایران به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های گردشگری یک سال پر رونق را برای سال95 در پیش داشته باشد. سیاست تنش‌زدایی دولت یازدهم با جهان پیرامونی باعث شد تا پروژه ایران هراسی با شکست کامل مواجه شود و ایران برای سال ۲۰۱۶ از سوی بسیاری از سازمان‌ها، مراکز و نشریات معتبر گردشگری دنیا به عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری جهان معرفی شده است. همین مجموعه ویژگی‌ها باعث شده تا بسیاری از برندهای معتبر هتلداری در سطح جهان برای سرمایه‌گذاری در صنعت هتلداری ایران تشویق شوند و اخبار خوشحال‌کننده‌یی از چشم‌انداز این صنعت منتشر شود.
تنها در سال94، ۱۰ وزیر و مقام عالی‌رتبه گردشگری از کشورهای مختلف از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و صربستان پس از بررسی دقیق بازار گردشگری ایران، آمادگی خود را برای سرمایه‌گذاری در این بازار اعلام کردند. طی 6 گذشته بیش از 20 هیات خارجی از کشورهای آلمان، کره‌جنوبی، امارات، ترکیه، مالزی و انگلیس نشست‌هایی با شرکت ایرانگردی و جهانگردی برگزار کرده‌اند که نتیجه آن تفاهمنامه‌هایی است که پس از مطالعات کارشناسی و توافق طرفین به قرارداد منتهی خواهد شد. با توجه به اهمیت صنعت هتلداری در تصویر‌سازی گردشگری ایران در این شماره موضوع چشم‌انداز صنعت هتلداری را روی میز ارزیابی‌های صفحه قرار می‌دهیم تا نوری به ابعاد پنهان این موضوع تابیده شود.
چشم‌انداز هتل‌سازی در ایران
با نزدیک شدن به موعد نهایی اجرای برجام برای نخستین‌بار این نشریه فاینشنال تایمز بود که از ویژگی‌های بکر صنعت هتلداری ایران گزارش‌های مبسوطی را تهیه کرد. روزنامه «فاینشنال تایمز» در گزارشی به روند ورود گروه‌های بزرگ هتل‌سازی و پتانسیل‌های ناشناخته گردشگری در ایران پرداخت تا در سال‌های پیش رو با رشد قابل ملاحظه‌یی روبه‌رو شود.
در این گزارش به این نکته اشاره شد: «در سال‌های پیش از انقلاب، هتل‌های لوکس تهران میزبان بسیاری از ستاره‌های هالیوود چون «الیزابت تیلور» و «پل مک‌کارتنی» بودند، اما پس از سرنگونی شاه، جمهوری اسلامی قراردادهایش را با گروه‌های بزرگ هتل چون هیلتون، حیات و شرایتون سفت و سخت‌تر کرد؛ به گونه‌یی که این هتل‌ها تحت کنترل دولت بودند، در حالی که این هتل‌ها همچنان عنوان پنج ستاره را یدک می‌کشند، اما خدمات ارائه شده توسط آنها به ندرت در حد عنوان آنهاست.»این روزنامه انگلیسی نوشت: «بازگشایی یک هتل چهار ستاره در تهران تحت مدیریت گروه هتل‌های فرانسوی «آکور» نشان می‌دهد همه‌چیز چقدر سریع ممکن است، تغییر کند و یک شرکت غربی مدیریت یک هتل در ایران را برعهده بگیرد.»
فاینشنال تایمز نوشت: «گروه هتل‌های فرانسوی «آکور» و همچنین «آکسیس» از اظهارنظر درباره قراردادشان با ایران خودداری کردند، اما سعید شیرکوند معاون امور توسعه سازمان گردشگری ایران تایید کرده که این دو هتل فرودگاهی جدید تحت مدیریت کمپانی «آکور» طبق استانداردهای جهانی‌شان به ارائه خدمات در ایران خواهند پرداخت.» بعد از عملیاتی شدن برجام روند افزایشی ملاقات‌های برندهای معتبر هتل‌سازی دنیا با دولتمردان ایرانی ادامه داشت و برنامه‌های متعددی برای توسعه ظرفیت‌های هتلداری در ایران تدارک دیده شد.
آلمانی‌ها 10 هتل در ایران می‌سازند
فرآیند حضور برندهای معتبر هتلداری در کشورمان ادامه داشت تا اینکه هفته گذشته خبر همکاری مشترک ایران و آلمان برای ساخت 10 هتل در مدت 7 تا 10 سال در نقاط مختلف ایران روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت. ژرمن‌ها که هوشمندانه فضای اقتصادی ایران بعد از پایان گرفتن تحریم‌ها را رصد می‌کردند، از جمله کشورهایی بودند که بلافاصله پس از اعلام برجام هیات‌های مختلف سیاسی و تجاری خود را به ایران فرستادند. در راستای دعوت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از هلدینگ‌ها و گروه‌های سرمایه‌گذاری خارجی، «پونت چات وال»، مدیر اجرایی گروه هتل‌های «اشتاینگن‌برگر» هفته گذشته به همراه گروه مشاوران خاورمیانه خود وارد ایران شد و با مسعود سلطانی‌فر، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری دیدار کرد. در این دیدار هیات آلمانی برای ساخت 10 هتل با نام تجاری اشتاینگن برگر یاintercity hotel و مشارکت بخش خصوصی ایران، با معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری توافق کردند.
مسعود سلطانی‌فر در این دیدار با اشاره به اراده و عزم جدی دولت ایران برای رشد و رونق بخش گردشگری یادآور شد: «در بخش تامین هتل و مراکز اقامتی، ایجاد هتل‌های 4 و 5 ستاره و افزایش 3 برابری این هتل‌ها در دستور کار است، بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در 10 سال آینده، باید سالانه 25 هتل 4 و 5 ستاره به مراکز اقامتی ما اضافه شود.»
او با بیان اینکه بخش خصوصی داخلی سرمایه‌گذاری در این بخش را آغاز کرده است، گفت: «در حال حاضر 170 هتل 4 و 5 ستاره توسط بخش خصوصی داخلی در دست ساخت است، همچنین براساس تفاهمنامه‌یی که حدود یک ماه قبل با مسوولان گردشگری ترکیه صورت گرفت، ساخت 10 هتل 5 ستاره در شهرهای مختلف ایران توسط ترکیه به زودی آغاز خواهد شد، از سوی دیگر در حال حاضر سه هتل توسط سرمایه‌گذاران عرب در شهر مشهد در دست احداث است.»معاون رییس‌جمهور همچنین با اشاره به سفر اخیر خود به کشور آذربایجان و همچنین مذاکره با مسوولان گردشگری این کشور اظهار کرد: «احداث 3 تا 5 هتل توسط آذربایجانی‌ها در مناطقی از ایران که مقصد سفر گردشگران این کشور است، به زودی آغاز خواهد شد.»
رشد6/7 درصدی هتلداری در ایران
سهم مستقیم بخش سفر و گردشگری ایران در تولید ناخالص داخلی ایران، در سال 2015 به 294هزار و 428 میلیارد ریال (حدود 7/8 میلیارد دلار) رسید که حدود 5/2درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود در سال 2016 میزان عواید حاصل از سفر و گردشگری ایران 7/6درصد رشد کند و به حدود 314 هزار میلیارد ریال (تقریبا 3/ 9 میلیارد دلار) برسد. این اثر مستقیم مربوط به حوزه‌هایی از جمله هتل‌ها، آژانسهای مسافرتی، خطوط هواپیمایی و خدمات حملونقل مسافر است. به علاوه، پیش‌بینی می‌شود که چشم‌انداز آتی حوزه گردشگری در ایران تا سال 2026 رشد 9/4درصدی داشته باشد و به ارزش بیش از 505 هزار میلیارد ریال (تقریبا معادل 8/14میلیارد دلار) برای اقتصاد ایران برسد؛ رقمی که معادل 8/2درصد از تولید ناخالص داخلی ایران خواهد بود. این آمار بیانگر افزایش سهم گردشگری در اقتصاد ایران نسبت به سال‌های فعلی است.
ساخت هر اتاق 2/5 شغل ایجاد می‌کند
اما اهمیت رونقی که در صنعت هتلداری وجود دارد چه تاثیری در شاخص‌های کلان اقتصادی خواهد داشت؟ بر اساس اظهارات متولیان این بخش با ساخت هر اتاق در صنعت هتلداری حداقل 2/5شغل در جامعه ایجاد خواهد شد. مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی، صنعت گردشگری را مهم‌ترین مزیت اقتصادی ایران برمی‌شمارد و می‌گوید: «این صنعت بستر مناسب اشتغالزایی و رهایی از اقتصاد نفتی است و باید حمایت از صنعت گردشگری را هدف ملی خود قرار دهیم و به‌طور همه‌جانبه از آن دفاع کنیم.» محسن قریب توسعه بخش هتلداری را پیش‌نیاز گسترش صنعت گردشگری در کشور عنوان می‌کند و می‌افزاید: «هم‌اکنون با بحران کمبود اتاق درهتل‌ها برای پذیرایی از گردشگران مواجه هستیم که با سرمایه‌گذاری مناسب می‌توان ظرفیت‌های این بخش را ارتقا داد.» وی ادامه می‌دهد: «رشد فعالیت‌های گردشگری در کشور اشتغالزاست. به‌طور نمونه با ساخت هر اتاق در هر هتل 2/5 شغل ایجاد می‌شود.» وی در صحبت‌هایش تاکید می‌کند: بی‌توجهی به صنعت گردشگری، هزاران فرصت شغلی را در کشور از بین می‌برد.
مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی با بیان اینکه سال 95 باید سال توسعه ایرانگردی و بازدید از ایران باشد، ادامه می‌دهد: «باید تلاش کنیم برای مسافرت و ایرانگردی در جامعه فرهنگ‌سازی شود و از دیگر سو با نظر به اینکه شرایط پسابرجام فضا را مهیا کرده است تا با دیپلماسی لبخند صنعت گردشگری ایران را با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی توسعه دهیم، باید مقدمات این کار را آماده کنیم.»
وی تصریح می‌کند: «در شرایط فعلی رقابت چندانی در صنعت هتلداری کشور وجود ندارد اما با ورود خارجی‌ها به این صنعت یقینا رقابت سختی در این حوزه ایجاد خواهد شد.»
قریب همچنین با اشاره به اهداف سند چشم‌انداز 1404 که براساس آن جذب گردشگر در ایران باید به 20 میلیون نفر برسد، اظهار می‌کند: «برای رسیدن به این هدف باید سالانه 100 هتل جدید احداث شود در حالی که فعلا امکان و توان این کار وجود ندارد.»مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی در پایان می‌گوید: «یکی از بهترین مزیت‌های مشارکت با سرمایه‌گذار خارجی در صنعت هتلداری، وصل شدن هتلداری ایران به سیستم رزرواسیون بین‌المللی است که به همه گردشگران خارجی این امکان را می‌دهد تا خود به رزرو محل اقامت خود در ایران بپردازند.»
اما باید توجه داشت که سیاسیت تنش‌زدایی دولت تدبیر و امید پس از برجام، آرام نتایج عینی خود را نمایان می‌کند؛ حضور شرکت‌های معتبر در صنعت هتل‌سازی در ایران و توسعه همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه می‌تواند افق‌های سند چشم‌انداز در بخش گردشگری را در محدوده‌های برنامه‌ریزی شده، ممکن کند. مانند هر فرصت اقتصادی دیگری، این صنعت هم نیازمند استراتژی مناسب و ثبات در تصمیم‌گیری‌هاست تا اقتصاد ایران از این فرصت به نفع ارزش‌آفرینی و ایجاد اشتغال استفاده کند.
تعادل