طرح تحول گمرکی یکی از برنامه‌های اصلی دولت در راستای طرح تحول اقتصادی است که بر اساس آن، گمرک به عنوان اصلی ترین دستگاه ناظر بر ورود و خروج کالا اهدافی را برای خود ترسیم کرده که از جمله آنها، ساماندهی تعداد گمرکات کشور است.
بر اساس برنامه پنجم توسعه، قرار است که تعداد گمرکات کشورتا پایان سال سوم این برنامه 30 درصد کاهش یابد، بر این مبنا تعطیلی یا ادغام گمرکات در دستور کار قرار گرفت.
پیش از تصویب قانون برنامه پنجم، تعداد گمرکات کشور بالغ بر 167 گمرک بود که با تعطیلی یا ادغام برخی گمرکات و بازارچه های مرزی هم اکنون تعداد آنها به 142 گمرک کاهش یافته است.
بر این اساس، طی این مدت 25 گمرک و بازارچه مرزی تعطیل شده اند، این اقدام گمرک یعنی تعطیلی بازارچه های مرزی و ادغام گمرکات طبق مصوبه تاریخ 08/06/90 هیئت وزیران صورت گرفته است.
در این راستا طرح آمایش سرزمین با 4 سناریو برای انجام طرح‌های مطالعات اقتصادی و اجتماعی به منظور بررسی وضعیت گمرکات کشور در دستور کار قرار گرفت که هم اکنون توسط پیمانکار در مراحل نهایی به سر می برد.
از دیر باز گمرکات کشور بدون برنامه مدون توسعه یافته و در نقاط مختلف کشور و متناسب با سلیقه مدیران اجرائی مناطق بازگشایی و به تبع آن هزینه های اقتصادی و اجتماعی و سیاسی آن ناگزیر باید پرداخت می شد که این به صرفه و صلاح کشور نیست.
بدین منظور برای بهینه کردن خدمات گمرکی در مکانهای مورد نیاز واقعی طرح مطالعات اقتصادی و اجتماعی گمرکات در دستور کار قرار گرفت تا ضمن بررسی وضعیت گمرکات موجود و نحوه عملکرد آنها به بررسی نیازهای آتی کشور در زمینه توسعه گمرکات در مناطقی که پتانسیل بیشتری دارند و همچنین تعدیل بعضی از گمرکات در مناطقی که از پتانسیل کافی برخوردار نیستند، بپردازند.
به عقیده مسئولان گمرکی، طرح آمایش سرزمین به گمرکات کشور کمک می کند که برای تعطیلی، ساماندهی و ادغام گمرکات تصمیمات درستی را اتخاذ کند و تمام کارها بر اساس مطالعات علمی صورت گیرد و در نهایت تصمیم گیری ها برای این اقدامات آسان تر می شود، در عین حال پیمانکار کار مطالعاتی را فازبندی کرده است.
البته گمرک برای تعطیلی گمرکات باید با وزارت کشور هماهنگ باشد و دلایل توجیهی نیز برای تعطیلی و ادغام وجود داشته باشد. در اصل گمرک در اجرای این برنامه باید با سازمان‌های همجوار خود جلساتی را برگزار و نظرات آنها را نیز لحاظ کرده و اعمال کند.
بر اساس برنامه پنجم توسعه، قرار است تا پایان سال 92 در مجموع 50 گمرک به دلیل غیر اقتصادی بودن جمع آوری و تعطیل شوند. به گفته رئیس کل گمرک ایران، در حالی که تشریفات تجارت خارجی 3000 میلیارد دلاری چین از 60 گمرک انجام می‌شد، ما با حدود 140 میلیارد دلار تجارت 142 گمرک داریم که باید 50 گمرک آن تا پایان سالل 92 کاهش یابد، ضمن اینکه 110 گمرک دیگر فقط 2 درصد حجم تجارت را انجام می‌دهند.
عباس معمارنژاد می گوید: 40 درصد از حجم تجارت کشور تنها در یکی از گمرکات ، 60 درصد در 4 گمرک، 85 درصد از 10 گمرک و 98 درصد از 30 گمرک انجام می‌شود.
| حجم تجارت خارجی کشور |
تعداد گمرکات |
| 40 درصد |
یک |
| 60 درصد |
4 |
| 85 درصد |
10 |
| 98 درصد |
30 |
10 گمرکی که بیشترین حجم تجارت خارجی را بر عهده دارند، شامل گمرک بندر شهیدرجایی، گمرک بندر امام خمینی، فرودگاه امام خمینی، تهران، خرمشهر، بوشهر، امیرآباد، بندرلنگه، بندر انزلی و گناوه هستند.
از سوی دیگر، بررسی حجم تجارت خارجی کشور حاکی است که در سال گذشته 140 میلیارد دلار حجم تجارت خارجی بوده است که حدود 65 میلیارد دلار واردات و حدود 44 میلیارد دلار صادرات صورت گرفته و در عین حال، 30 تا 35 میلیارد دلار ترانزیت کالا هم از مسیر گمرکی انجام شده است.
خبر گزاری مهر