بسیاری از کشورهای جهان تلاش می‌کنند تا به‌عنوان میزبان بازی‌های المپیک از سوی کمیته جهانی المپیک انتخاب شوند. اثرات اقتصادی بازی‌ها بر اقتصاد ملی در کوتاه‌مدت و میان‌مدت قابل بررسی و اندازه‌گیری است. البته نباید فراموش کرد که در برخی موارد، اهداف سیاسی بر منافع اقتصادی در کوتاه و میان‌مدت می‌چربند و کشور میزبان، برگزاری بازی‌ها را در چارچوب یک استراتژی اقتصادی بلند‌مدت و اهداف سیاسی کوتاه‌مدت قرار می‌دهد.در ادامه مروری بر اثرات المپیک در ادوار مختلف داریم:
توکیو 1964
به‌عنوان دومین کشوری که بیشترین آسیب‌ها را در جریان جنگ دوم جهانی متحمل شد، اقتصاد ژاپن روزهای وحشتناکی را در دهه 1950 می‌گذراند. بنابراین توسعه اقتصادی یک نیاز و ضرورت جدی به‌شمار می‌رفت. ژاپنی‌ها در سال 1964 موفق به برگزاری المپیک در توکیو شدند. آنها نخستین کسانی بودند که روی سرمایه‌گذاری عمومی تاکید کردند. دولت نیز در آن سال المپیک را یکی از مهم‌ترین محل‌های کسب درآمد معرفی کرد. به این ترتیب خیلی سریع برنامه ساخت‌وساز، خدمات، حمل‌ونقل و تولید در دستور کار قرار گرفت، به‌طوری که این بخش‌ها به ترتیب با 21 درصد، 45 درصد، 19/4 درصد و 14/4 درصد رشد کردند. 6825 میلیون دلار سرمایه‌گذاری که 452 میلیون دلار آن سرمایه‌گذاری مستقیم به شمار می‌رفت و 6373 میلیون دلار آن غیر مستقیم. مطالعاتی که بعدا در مورد اقتصاد ژاپن صورت گرفت نشان داد نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی ژاپن پس از برگزاری المپیک روند افزایشیِ چشمگیری گرفت و از 10/1 درصد به 17/6 درصد در 1964 رسید. گرچه با کاهش سرمایه‌گذاری‌ها پس از المپیک این روند ادامه پیدا نکرد. رشد تولید ناخالص داخلی این کشور از بسیاری کشورهای توسعه‌یافته غربی نظیر فرانسه و آلمان نیز بیشتر شد. به این ترتیب می‌توان ادعا کرد بازی‌های المپیک، ژاپن را به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل کرد. از این رویداد حتی با عنوان «انفجار توکیو» نیز یاد می‌کنند.
سئول 1988
پس از ژاپن نوبت به کره‌جنوبی رسید که با برگزاری المپیک در سئول در سال 1988 به سودهای کلان اقتصادی دست پیدا کند؛ این کشور از یک طرف خودش را به‌عنوان کشوری صنعتی در جهان معرفی کرد و از طرف دیگر اقتصادش را به پای دیگر اقتصادهای توسعه‌یافته رساند. آنها 3296 میلیون دلار روی المپیک سرمایه‌گذاری کردند که 1534 میلیون دلار آن مستقیم و 1762 میلیون دلار غیر مستقیم بود. میزبانی این رقابت‌ها 300 میلیون دلار سود خالص را نصیب این کشور کرد و علاوه بر آن ساخت‌وسازهایی که این کشور در فاصله سال‌های 1981 تا 1988 به خاطر المپیک داشت، باعث شد 336 هزار کارگر مشغول به کار شوند و درآمد سالانه تا 12/4 درصد افزایش پیدا کند. سرانه تولید ناخالص داخلی نیز در این کشور از 2300دلار به 6300دلار رسید. نکته مهم در مورد با این کشور رشد میزان سرمایه‌گذاری بود، نرخ سرمایه‌گذاری که در سال‌های قبل از المپیک به‌طور میانگین 13 درصد بود، از 1987 تا 1990 به ترتیب 21/7، 23/3، 21/3 و 34/2 درصد رشد کرد. به این ترتیب کره‌جنوبی به ببر آسیای شرقی تبدیل شد. برگزاری المپیک در کره‌جنوبی نیز یکی دیگر از موارد انقلابی این رویداد ورزشی بود که باعث شد این کشور به لحاظ اقتصادی متحول بشود.
بارسلونا 1992
اگرچه اسپانیا کشور توسعه‌یافته‌ای به شمار می‌رفت، اما رکود اقتصادی اروپا در دهه 90 آنها را نیز متاثر کرد. برگزاری المپیک در چنین شرایطی پیامدهای مثبت کشورهای قبلی را نداشت. آنها 2460 میلیون دلار سرمایه‌گذاری مستقیم و 6915 میلیون دلار سرمایه‌گذاری غیرمستقیم داشتند و درآمد 1699 میلیون دلاری از مسابقات به‌دست آوردند. آمارهای بعدی نشان می‌داد این رقابت‌ها تاثیر محسوسی بر اقتصاد کشور نداشته است. رشد اقتصادی در همان سطوح قبلی حفظ شد و بازار کار نیز تحول قابل ملاحظه‌ای را تجربه نکرد. به‌طوری که آمارها نشان می‌داد نرخ اشتغال پس از المپیک کاهش پیدا کرده و روند نزولی در پیش گرفته است.
آتلانتا 1996
میزبان المپیک 1996 آتلانتا بزرگ‌ترین شهر جنوب شرقی آمریکا بود. بدون شک حجم بزرگ اقتصاد آمریکا باعث می‌شود این کشور تاثیر قابل توجهی از برگزاری المپیک مشاهده نکند. میزان سرمایه‌گذاری مستقیم برای بازی‌های المپیک حدود 1182 میلیون دلار بوده است. اگرچه در این بازی‌ها درآمد 1705 میلیون دلاری نصیب آمریکا شد، اما این میزان تقریبا با هزینه‌های انجام شده برابری می‌کرد و در نتیجه سود چندانی دست آمریکا را نگرفت.
2000 سیدنی
المپیک سیدنی نیز به‌عنوان بهترین بازی المپیک شناخته شد. آنها از 1994 شروع کردند، 5836 میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام شد. مدیریت بهینه فضاهای ورزشی زمینه جلوگیری از هدررفت سرمایه‌گذاری را فراهم آورد. موفقیت‌های المپیک 2000 نه تنها باعثِ بهبود ساخت‌وساز در این شهر شد بلکه روی توریسم و گردشگری آن نیز اثرات مثبتی بر جای گذاشت و این شهر را به شهرت و اعتباری جهانی رساند به‌طوری که نرخ رشد گردشگران حدود 8/7 درصد در سال 2000 رشد کرد. کی. پی. ام. جی پیت مارویک (1993) در یک مطالعه تخمین زد که تاثیر اقتصادی بازی‌ها در اقتصاد استرالیا برابر 5/8 میلیارد دلار بوده و در هر حال منجر به ایجاد 156 هزار شغل تمام‌وقت شده است. مزایا شامل درآمدهای مالیاتی برابر با 1/5 میلیارد دلار بود. این المپیک تاثیر اقتصادی 5/6 میلیارد دلاری و ایجاد 165 هزار موقعیت شغلی در هر سال و برای مدت 13 سال داشته است. تولید ناخالص استرالیا حول و حوش سال 2000 حدود 550 میلیارد دلار بود و نیروهای کار بیشتر از 10 میلیون نفر بودند.
المپیک 2004 آتن
در کنار این نمونه‌های موفق، موارد ناموفقی نیز وجود داشته‌است. المپیک 2004 در آتن تنها هزینه به‌بار آورد و هیچ سود و صرفه اقتصادی برای یونان نداشت. هزینه بازی‌های المپیک در آتن بیش از 12 میلیارد دلار شدکه بیشترین هزینه از سال 1984 و دوبرابر بودجه پیش‌بینی شده برای مسابقات در سال 2000 بود. این هزینه سنگین به حدی بود که بدهی دولت به 3 درصد تولید ناخالص داخلی رسید. گرچه بودجه کمیته سازماندهی (OCOG) که در سند پیشنهادی آمده بود نیز هزینه‌های 1/57 میلیارد دلاری را با درآمد 1/61 میلیارد دلاری مقایسه کرده و یک مازاد بسیارکم پیش‌بینی شده بود. روند رشد اقتصادی نیز حکایت از عدم موفقیت اقتصادی یونان داشت به‌طوری که در سال بعد از المپیک، اقتصاد این کشور با رشد 1/27 درصدی وارد رکود شد.
المپیک 2008 پکن
در بودجه پیشنهادی المپیک 2008 پکن 1/62 میلیارد دلار درآمدها و 1/57 میلیارد دلار هزینه‌ها بود. گردشگری صنعت پایه اقتصاد المپیک است و صنعت گردشگری ورزشی بهترین شکل افزایش ارزش اقتصادی تولیدات صنعتی و فعالیت‌های کسب و کار است. پس از مشخص شدن میزبانی پکن در سال 2001،گردشگری داخلی و خارجی و درآمدهای گردشگری سال به سال افزایش یافت. معاون اداره ملی گردشگری چین، «یلی دو» یک سخنرانی مهم در کنفرانس گردشگری در پکن در 25 فوریه 2009 ایرادکرد و گفت: گردشگری پکن از فرصت‌های محکمی برای توسعه پس از المپیک به‌طور کلی با پیاده‌‌سازی استراتژی توسعه توریسم پس از المپیک برخورداراست. به‌عنوان مثال فقط گردشگری روستایی و فرهنگی به بیش از 20 هزار خانوار افزایش یافته است و افراد درگیر در گردشگری روستایی به بیش از 60هزار نفر رسیده است. درآمد حاصل از گردشگری روستایی به 9/1 میلیارد دلار رسیده و 1/8 درصد افزایش نسبت به سال قبل داشته است. صنایع محصولات ورزشی به بارزترین و بالغ‌ترین صنعت در ورزش چین تبدیل شده است. مقیاس صنایع و سازمان‌ها ارتقا یافته و شکل منحصربه‌فردی در ساختار سازمانی به‌خود گرفت. بازی‌های المپیک برای شرکت لی‌نینگ با افزایش 50 درصد درآمدها درسال 2008 دستاوردهای زیادی به همراه داشت. بر اساس گزارش منتشره، گردش مالی شرکت لی‌نینگ در 19 مارس 2009 در هنگ‌کنگ با یک افزایش 8/53 درصدی در مقایسه با سال 2007 به 69/6 میلیارد یوآن رسید.
المپیک 2012 لندن
در بودجه پیشنهادی المپیک 2012 لندن درآمدها و هزینه‌ها دقیقا برابر هستند و مبلغ آنها تقریبا 2/5 میلیارد دلار است. این رقم نسبت به المپیک آتن و پکن بالاتر است اما یونان و چین کشورهایی با دستمزدها و قیمت‌های پایین‌تر نسبت به انگلستان هستند. در مجموع المپیک 2012 لندن در سطحی مشابه المپیک 1996 آتلانتا و 2000 سیدنی قرار گرفت. هزینه‌های غیرمرتبط با کمیته سازماندهی المپیک 2012 لندن 15/8 میلیون دلار است که برای یک شهر در یک کشور توسعه یافته بسیار بالا است اما منعکس‌کننده استراتژی استفاده از بازی‌های المپیک برای توسعه گسترده زیرساخت‌ها در شرق لندن است. آمارها نشان می‌دهد 12 میلیارد یورو (9/3 میلیارد پوند) هزینه صرف شده است. این مبلغ نزدیک به سه‌برابر هزینه پیش‌بینی شده در سال 2005 می‌باشد که شهر لندن از سوی کمیته بین‌المللی المپیک برای برگزاری بازی‌های انتخاب شده بود. تنها مشکل، پس از تصویب و اختصاص بودجه 9/3 میلیارد پوندی، افزایش غیرپیش‌بینی شده هزینه امنیت بازی‌ها بود که آمارها نشان می‌دهد این هزینه نسبت به پیش‌بینی اولیه دوبرابر شده و از 282 میلیون پوند به 553 میلیون پوند افزایش یافت. در این راستا، هزینه مراسم افتتاحیه بازی‌ها نیز از بودجه تصویبی تجاوز کرده و به 81 میلیون پوند رسیده است.
بر اساس مطالعات صورت‌گرفته، اثرات اقتصادی بازی‌های المپیک به ساختار اقتصادی کشورهای میزبان بستگی دارد. کشورهایی مانند ژاپن و کره‌جنوبی در زمان برگزاری این بازی‌ها، سرگرم توسعه بودند، به این ترتیب سرمایه‌گذاری‌های عظیمی که در این کشورها و در شهرهای میزبان صورت گرفت، در حقیقت صرف توسعه شد و به رشد اقتصادی انجامید. اما کشورهایی مانند اسپانیا، آمریکا، استرالیا و یونان زمانی میزبان این بازی‌ها شدند که توسعه یافته بودند به همین خاطر است که بازی‌های المپیک در این کشورها سود اقتصادی چندانی به دنبال نداشت. به این ترتیب کشورهای در حال توسعه می‌توانند با برگزاری بازی‌های المپیک، اقتصاد خود را از فرش به عرش برسانند، اما اقتصادهای پیشرفته تنها با هزینه‌های اضافی مواجه خواهند شد.
دنیای اقتصاد