حمل و نقل هوایی ایران در بیش از ۳۰ سال گذشته در نوک تحریم غرب بر علیه ایران قرار داشته و شدیدترین تحریم‌ها در این سال‌ها به این صنعت تحمیل شده است. از تحریم خرید هواپیما تا قطعات و حتی اسنادی که مربوط به هواپیماهای داخل ایران است همه در لیست تحریم‌های سیاه بر علیه ایران قرار داشته و شرکت‌های هواپیمایی دسترسی به اینها نداشتند و ندارند.
از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون فروش هواپیما به ایران ممنوع شده و در سال‌های پس از انقلاب نیز حلقه این تحریم تنگ‌تر هم شد تا آنجا که به اسناد هواپیماها رسید. به همین دلیل در تمام این مدت، کارشناسان فنی داخلی با تکیه بر توان داخل توانستند چرخ صنعت هوایی ایران را بچرخانند و با وجود تمامی مشکلات اجازه تعطیلی صنعت را ندهند.
پس از اقداماتی که دولت یازدهم در ارتباط با کشورهای ۱+۵ انجام داد و طی جلسات کارشناسی که میان ایران و این کشورها برگزار شد، مذاکرات حول محور ورود هواپیما و تامین قطعات ادامه یافت. در این جلسات بود که موافقت شد تا ایرباس تعدادی از اسناد را در اختیار شرکت ایران ایر قرار دهد و این در واقع نخستین اقدامی بود که به دنبال این مذاکرات انجام گرفت.
هرچند که در این مدت تعدادی از قطعات مورد نیاز هم از سوی شرکت سازنده تامین شد اما بنابر اعلام فعالان این صنعت، تغییری در رویه شرکت‌های سازنده ایجاد نشده و هنوز شرکت‌های هواپیمای به شدت با مشکل تامین قطعات روبرو هستند. با وجودیکه ایران قرارداد ۱۱۸ فروند خرید ایرباس را با شرکت سازنده به امضا رسانده است اما همین موضوع هم نتوانست آنها را نسبت به همکاری بیشتر با شرکت‌های ایرانی مجاب کند.
در واقع با خرید این تعداد هواپیما از ایرباس و ۱۰۰ فروند هواپیما از بوئینگ این شرکت‌ها جان تازه‌ای می‌گیرند و منابع مالی زیادی به آنها تزریق می‌شود که حتی این پول می‌تواند اقتصاد کشورهای اروپایی را تحت تاثیر قرار دهد اما با وجود تمامی این چراغ سبزی که از سوی ایران به آنها نشان داده شده، اثری از ملایمت در شرکت‌های سازنده و کشورهایی که باید اجازه را صادر کنند، دیده نمی‌شود.
مشکل نقل و انتقال پول برای خرید و تامین قطعات هواپیما
یکی از کارشناسان صنعت هوایی ایران با اعلام اینکه در این مدت نه تنها تغییری در شرایط تامین قطعات ایجاد نشده بلکه بدتر هم شده است، گفت: به اذعان بخش‌های مرتبط با تامین قطعات در این مدت فشارها برای تامین لوازم مورد نیاز هواپیما بیشتر شده و حتی می‌توان گفت مبادی که ما از آنها خرید می‌کردیم، تحت کنترل شدیدی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰۰ فروند هواپیما در ایران زمین گیر هستند، افزود: دو شرکت بزرگ هواپیمایی کشور ۲۰ فروند هواپیما دارند که فقط در یک فرودگاه غیرعملیاتی است که این نشانگر مشکل تامین قطعات در سال‌های اخیر است.
این کارشناس با تاکید براینکه با وجود برجام، شرکت‌های سازنده به بهانه‌های مختلف با ما همکاری نمی‌کنند و همین موضوع منجر به زمین‌گیر شدن تعداد زیادی از هواپیماها شده است، اظهار داشت: انتظار می‌رفت که حداقل شرکت‌های سازنده پس از قراردادهای بزرگی که با آنها بسته شده، امکان خرید برخی قطعات مهم را برای شرکت‌ها فراهم کنند که متاسفانه تاکنون انجام نشده است.
براساس این گزارش، یکی از مشکلاتی که از سوی فعالان این صنعت عنوان می‌شود، نقل و انتقال پول به شرکت‌های سازنده هواپیما است. مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با بیان اینکه به هر حال پس از برجام ارتباط ما با شرکت‌های سازنده بیشتر برقرار شد، گفت: پس از برجام نمایندگانی از بوئینگ و ایرباس به ایران آمدند و قراردادهایی را برای پشتیبانی از هواپیما با شرکت‌ها بستند.
وی افزود: براساس توافق‌های انجام گرفته، موتور هواپیما و قطعاتی به این شرکت‌ها ارسال و تعمیر شد اما مشکل اصلی در ارتباط با این شرکت‌ها، مبادلات مالی و پولی است زیرا پرداخت هزینه خدمات را بسیار مشکل می‌کند.
دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با اعلام اینکه برای پرداخت هزینه به دلار محدودیت‌هایی داریم، اظهار داشت: نمی‌توان گفت که شرایط بدتر شده اما نقل و انتقال پول یکی از موانع ما برای خرید تجهیزات و تامین قطعات است.
سامانی در خصوص اینکه برخی فعالان صنعت حمل و نقل هوایی اعلام کرده‌اند که خرید قطعات از راه‌هایی قبلی هم دیگر امکان پذیر نیست، افزود: به هرحال ما الان ارتباط مستقیمی با شرکت‌های سازنده داریم و اگر مشکل انتقال پول حل شود، تامین قطعات بطور مستقیم انجام می‌گیرد.
خبرگزاری مهر