در این میان، تجارت خارجی ایران که در دوره تحریم‌ها، به کشورهای آسیایی و معدود کشورهای آفریقایی محدود شده بود، با لغو تحریم ها، شکل و سوی دیگری به خود گرفت و با از سرگیری تعاملات جدی با اروپا، مراودات هیات‌های تجاری ایرانی و اروپایی افزایش یافت. اروپایی‌ها که در 6 ماهه اول تفاهم برجام، برای شناسایی چهره جدید به ایران سفر می‌کردند، پس از آن به دنبال تبادل تجاری و معرفی و شناسایی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بودند. حال با گذشت 6 ماه از سال جاری به نظر می‌رسد تجارت ایران با کشورهای اروپایی افزایش یافته است. در همین راستا گمرک ایران بعد تازه‌یی از آمار و اطلاعات تجارت خارجی کشور در پنج‌ماهه منتهی به مردادماه را منتشر کرده است. براساس این آمار، ارزش تجارت خارجی ایران از ابتدای امسال تا پایان مردادماه، با احتساب میعانات گازی و گاز مایع به ۳۵میلیارد و ۸۱۷ میلیون دلار رسیده است. این آمارها حاکی از آن است که در پنج ماهه امسال، صادرات غیرنفتی کشورمان با 10.22درصد افزایش در مقایسه با پارسال به ۱۹میلیارد و ۱۰۸میلیون دلار رسید. این در شرایطی است که سال گذشته در دوره پنج ماهه نخست سال، ارزش صادرات غیرنفتی به رقم ۱۷ میلیارد و ۳۳۶میلیون دلار رسیده بود. ارزش واردات کشور نیز در مدت پنج ماهه امسال به ۱۶میلیارد و ۷۰۹میلیون دلار رسید که این رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال، 2.85درصد کاهش نشان می‌دهد.
رتبه کشورهای اروپایی در بازار صادرات
هرچند آمارهای گمرک در پنج ماهه نشان می‌دهد که چین بزرگ‌ترین خریدار کالاهای ایرانی است و عمده صادرات ایران به این کشور انجام می‌شود، اما در همین حال آمارهای تازه گویای این است که صادرات غیرنفتی ایران به اتحادیه اروپا افزایش یافته است؛ به‌طوری که صادرات غیرنفتی ایران به اتحادیه اروپا در پنج ماهه ابتدای سال جاری به 643میلیون و 333هزار دلار رسید که این رقم 109میلیون و 533 هزار دلار بیشتر از مدت مشابه سال قبل است. صادرات غیرنفتی ایران به اروپا در پنج ماهه ابتدایی سال گذشته 533میلیون و 800هزار دلار بود که این میزان 21درصد رشد را نشان می‌دهد.
«ایتالیا» مهم‌ترین خریدار اروپایی
در سال‌های تحریم صادرات به اروپا کاهش یافته بود اما در ماه‌های اخیر، روابط تجاری میان ایران و کشورهای اروپایی روند صعودی در پیش گرفته است. بر اساس آمار، کشور ایتالیا مهم‌ترین خریدار کالاهای ایرانی در اروپاست، به‌طوری که در پنج ماه نخست سال 1395، صادرات ایران به این کشور 261میلیون و 517هزار دلار بوده؛ این در حالی است که در مدت مشابه سال 94، صادرات ایران به این کشور 226میلیون دلار بود. در حال حاضر کشور ایتالیا در رتبه دوازدهم کشورهای هدف صادراتی ایران قرار گرفته است و صادرات به این کشور طی این مدت 15.76درصد رشد داشته است.
«اسپانیا» خریدار دوم کالای ایرانی
بنابراین گزارش، از کشورهای اروپایی دیگر که صادرات ایران به آنها رشد داشته است، می‌توان به اسپانیا اشاره کرد، کشور اسپانیا در پنج ماهه نخست سال جاری بیش از 149میلیون دلار کالای ایرانی خریداری کرده است و در ردیف پانزدهمین کشورهای هدف صادراتی ایران جای دارد؛ در حالی که این میزان در مدت مشابه سال 94 به ارزش 117 میلیون و 642هزار دلار بوده که از لحاظ ارزش 25.67 درصد افزایش داشته است.
«آلمان» رتبه سوم بازار صادرات
کشور آلمان نیز بر اساس آمار، رتبه سوم از بازار صادرات ایران را از میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا داراست؛ به‌طوری که طی پنج ماهه اول سال جاری، بیش از 109میلیون دلار کالا از ایران به این کشور صادر شده است؛ در حالی که کشور آلمان در مدت مشابه سال 94، بیش از 105میلیون دلار کالا را خریداری کرد که این رقم، 4.25درصد افزایش را نشان می‌دهد. قابل ذکر است که کشور آلمان در ردیف هفدهم کشورهای هدف ایران در امر صادرات قرار دارد.
«بلژیک» شریک چهارم اروپایی
این گزارش می‌افزاید: صادرات کشورمان به بلژیک در پنج ماهه نخست سال 95 به میزان 37میلیون و 765 هزار دلار رسید که این رقم در مدت مشابه سال 94 به ارزش 14میلیون و 649هزار دلار بود که کشور بلژیک به عنوان چهارمین کشور هدف صادراتی در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپاست که در مدت مذکور رشد 100درصدی را داشته است.
«لهستان» رتبه پنجم بازار صادرات
بنابر این گزارش، کشور لهستان رتبه پنجم از میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا را دارد؛ به‌طوری که طی پنج ماهه اول سال جاری 26میلیون و 672هزار دلار کالاهای ایرانی را خریداری کرده است؛ در حالی که رقم واردات لهستان طی مدت مشابه سال 94 به میزان 7میلیون و 670هزار دلار بوده که رشد 100 درصدی داشته است.
رتبه کشورهای اروپایی در واردات به ایران
اما از سویی بررسی آمار کشورهای صادرکننده کالا از اروپا به ایران نیز قابل تامل است؛ رتبه‌های اول تا چهارم به ترتیب به کشورهای چین با 3میلیارد و ۸۶۳میلیون دلار، امارات متحده عربی با 2میلیارد و ۸۶۲میلیون دلار، کره‌جنوبی با یک میلیارد و ۲۶۳ میلیون دلار و ترکیه با یک میلیارد و ۷۷ میلیون دلار اختصاص یافت.روند واردات کشورمان از بازارهای یاد شده کاهشی بوده و به ترتیب 11.51، 21.19، 18.75 و 16.32درصد کاهش نشان می‌دهد.
«آلمان» بزرگ‌ترین واردکننده اروپایی
بر اساس آمار، آلمان پنجمین کشور صادرکننده کالا به ایران است و آمار تجارت خارجی کشورمان در پنج ماهه (منتهی به مرداد)، افزایش واردات کالاهای ساخت کشور آلمان را نشان می‌دهد؛ صادرات آلمان به ایران در این مدت 29.23درصد افزایش داشته و حجم واردات ایران از آلمان به ۹۳۸میلیون دلار رسید.
«سوییس» رتبه دوم واردات از اروپا
سوییس در رتبه 8 کشورهای واردکننده به ایران است. این کشور با 631میلیون دلار واردات کالا به ایران، کاهش 27درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است. سوییس در میان 20 کشور اولی که ایران به آنها کالا صادر می‌کند، حضور ندارد.
«ایتالیا» در رتبه سوم بازار واردات
از سوی دیگر، «ایتالیا» با 417میلیون دلار واردات کالا به ایران، در رتبه 10کشورهای واردکننده کالا به ایران است. این کشور نیز افزایش 14درصدی در واردات را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است.
«فرانسه» چهارمین واردکننده اروپایی
فرانسه در میان 20 کشور اولی که ایران به آنها کالای غیرنفتی صادر کرده است، حضور ندارد اما وضعیت مناسبی را در میان واردکنندگان کالا به ایران دارد. به‌طوری که با 401 میلیون دلار واردات کالا به ایران در پنج ماهه سال 95، افزایش 61درصدی واردات از اروپا به ایران را داشته است. البته نباید فراموش کرد، بزرگ‌ترین قراردادهای تجاری ایران با غول‌های فرانسوی به امضا رسیده است.
«هلند» رتبه پنجم بازار واردات
هلند و بریتانیا نیز در رتبه‌های 12 و 15 واردکنندگان کالا به ایران قرار دارند. از هلند 318 میلیون دلار کالا وارد کشور شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 22درصد افزایش داشته است. انگلیس نیز با 155میلیون دلار واردات کالا به ایران، کاهش 7درصدی را در این مدت داشته است. اسپانیا نیز با وجود افزایش 81درصدی واردات کالا به ایران، در رتبه 20 کشورهای واردکننده قرار دارد. این کشور 136میلیون دلار در پنج ماهه نخست سال 95 کالای غیر نفتی وارد کشور کرده است.
بر اساس این آمار به نظر می‌رسد، تجارت خارجی ایران پس از برجام به سمت کشورهای اروپایی سوق یافته و حجم صادرات ایران به این کشورها افزایش یافته است؛ هرچند همچنان چین شریک اول تجاری ایران محسوب می‌شود.
تعادل