به‌نظر می‌رسد ارزش نازل معاملات و رکود و ثبات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ‌تر باعث شده است سفته‌بازی و هیجان در نمادهای کوچکتر شدت بیشتری بگیرد. در حالی که گروه‌های بزرگ‌تر بازار از جمله محصولات شیمیایی، پالایشگاه‌ها، بانک‌ها، فلزی و معدنی‌ها درجا می‌زنند یا با افت قیمت مواجه هستند، گروه‌های کوچکتر و تک‌نمادها به رشد خود ادامه می‌دهند. به‌نظر می‌رسد که به‌رغم وجود پتانسیل برای گسیل شدن نقدینگی به سمت بورس (یا هر بازار موازی دیگر)، فعالان اقتصادی همچنان سودهای بدون ریسک را ارجح می‌دانند. این در حالی است که رشد نقدینگی (بر‌اساس آمارهای بانک مرکزی) همچنان ادامه دارد. از این رو حرکتی که در نمادهای کوچکتر بازار سهام مشاهده می‌شود، می‌تواند برای نمادهای بزرگ‌تر نیز رخ دهد، در این میان هنوز نشانه‌ای از آغاز حرکت نقدینگی به سمت بازارهای مختلف دارایی عیان نیست.
رشد نقدینگی، همچنان بی‌اثر بر بازار سرمایه
اگر نمادهای کوچکتر را به حساب نیاوریم، بورس تهران همچنان در رکود معاملات به‌سر می‌برد. شرکت‌های بزرگ با سهام آزاد شناور نسبتا بالا بی‌حرکت مانده‌اند و شاخص کل بورس همچنان در محدوده 77 تا 78 هزار واحد کم‌نوسان است. ارزش روزانه معاملات به سختی از 100 میلیارد تومان تجاوز می‌کند و توانی برای به حرکت درآوردن غول‌های بازار سرمایه نیست. سهامداران عمده و حقوقی‌های بزرگ بازار نیز آماده هستند تا در صورت رشد قیمت‌ها در نمادهای بزرگ، سریعا اقدام به فروش کنند. نرخ سود بدون ریسک در اقتصاد کشور بالاست و دارندگان پول نقد حرف اول و آخر را در بازارها می‌زنند. این در حالی است که آمارهای بهمن‌ماه بانک مرکزی (که روز گذشته منتشر شد) نشان از آن دارد که نقدینگی (اگرچه کنترل‌شده) همچنان رو به رشد است.
بدهی دولت به بانک‌ها و پیمانکاران و در نتیجه وضع نامطلوب بانک‌های کشور باعث می‌شود نرخ سود سپرده‌های جذب‌شده توسط بانک‌ها بالا باشد. از طرفی بانک‌ها برای ادامه حیات مجبور هستند به هر قیمتی سپرده جذب کنند و از طرف دیگر سپرده‌گذاران از آنجا که فعلا در عرضه سپرده‌ها توان رقابت با سپرده‌گیران را ندارند، هرچه عرضه می‌کنند نرخ سود کاهش نمی‌یابد. دولت و بانک مرکزی در صیانت از عملکرد موفق خود در زمینه کاهش تورم همچنان مصمم هستند و خبری از رشد نقدینگی از محل رشد پایه پولی نیست. تنها شبه‌پول است که همچنان در مسیری صعودی به راه خود ادامه می‌دهد. بر اساس داده‌های بانک‌مرکزی، رشد نقدینگی از اسفند 94 تا بهمن 95 تقریبا 19 درصد بوده است. این در حالی است که رشد پول در این مدت 11/4 درصد و نرخ رشد شبه‌پول بیش از 20 درصد بوده است. نشانه‌ها حاکی از آن است که اگرچه نقدینگی همچنان در حال رشد است، اما هنوز خبری از گسیل شدن نقدینگی به سمت بازارها (از جمله بازار سهام) نیست.
چنین وضعیتی حل بحران بانکی فعلی را پیچیده‌تر می‌کند. چنانچه دولت و بانک مرکزی در سامان‌دهی به وضعیت بانک‌ها موفق عمل کند و ریسک سیستم بانکی کاهش یابد، آنگاه باید شاهد افت نرخ سود سپرده‌ها و سرازیر شدن نقدینگی محبوس شده از سیستم بانکی به اقتصاد بود. در این صورت اگرچه تولید می‌تواند رشد نشان دهد، اما با توجه به ظرفیت‌های خالی اقتصاد، احتمالا خبری از رشد چشمگیر اشتغال نخواهد بود. در این صورت است که باید شاهد رشد دسته‌‌جمعی قیمت‌های اسمی و در نتیجه رشد بازارهای دارایی بود. تا زمانی که معضلات سیستم بانکی و بدهی‌های دولت و شرکت‌های دولتی رفع نشود، احتمالا خبری از رشد فزاینده قیمت‌ها در بازار سهام نخواهد بود. همچنان حقوقی‌ها و بازیگران بزرگ بازار سهام در اولین فرصت فروشنده خواهند بود و پول نقد بیش از هر دارایی دیگر مطلوبیت خواهد داشت.
اگرچه هیجان‌های مقطعی مانند انتخابات می‌تواند بورس تهران را در کوتاه‌مدت با رشد مواجه کند، اما نمی‌توان انتظار داشت که خیز قابل‌توجه و پایداری در قیمت نمادهای مهم و تاثیرگذار بورس مشاهده شود. از طرف دیگر با توجه به ثبات فعلی قیمت‌های جهانی، ادامه رکود مسکن و ادامه ضعف تقاضا در اقتصاد، امیدی به جهش سودآوری شرکت‌ها نیز نیست. هرچند که اوضاع شرکت‌ها نسبت به سال گذشته احتمالا بهبود خواهد یافت، اما حقیقت این است که نمی‌توان انتظار معجزه از بورس داشت. این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، هیجان در شرکت‌های کوچکتر بورسی فراگیر شود.
صف خرید برای 8 درصد بازار
همانطور که در گزارش‌های پیشین اشاره شده بود، از اواخر سال گذشته با آزاد شدن دسترسی آنلاین به نمادهای بازار پایه موج مثبتی در این نمادها آغاز شد این موج مثبت از ابتدای سال جدید به نمادهای کوچکتر نیز سرایت کرد. علاوه بر آنکه اغلب شرکت‌های بورسی، پیش‌بینی‌های مثبتی از سال مالی منتهی به 29 اسفند 96 داشتند، باور به رونق بازار سهام در آستانه کارزارهای انتخاباتی باعث شد سرمایه‌گذاران برای خرید سهام ترغیب شوند. ضمنا در پایان سال گذشته و با توجه به فرارسیدن تعطیلات نوروزی و همچنین تسویه اعتبارات سنواتی توسط کارگزاران، قیمت در بسیاری از نمادهای بورسی و فرابورسی با کاهش مواجه شده بود. در نتیجه و با وجود چشم‌اندازی مثبت از سال جاری و همچنین نزدیک شدن به مجامع و تقسیم سود تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها، تمایل به خرید سهام افزایش یافت. نکته جالب اینکه بر‌خلاف سنت بورس تهران، این بار همه قیمت‌ها افزایش نیافت. سرمایه‌گذاران با هوشمندی به سمت نمادهایی متمایل شدند که فروشنده عمده ندارد. شرکت‌های کوچکتر با ارزش بازار کم و میزان پایین سهام آزاد شناور، هدف سرمایه‌گذاران قرار گرفتند. حقیقت این است که روند فعلی قیمت‌ها در نمادهای کوچکتر مبنای بنیادی قابل توجهی ندارد. با مثبت شدن چشم‌انداز بازار سهام طبیعتا تعدادی خریدار سهام وارد بازار شد. از آنجا که این خریداران توان چندانی برای به حرکت درآوردن نمادهای بزرگ ندارند، وارد نمادهایی شدند که میزان سهام آزاد شناور پایین‌تری دارد.
در روز گذشته فعالان بورس، برای 64 نماد صف خرید تشکیل دادند. ارزش بازار این نمادها تقریبا 28 هزار میلیارد تومان (معادل تقریبا 8درصد از ارزش کل بورس) است. ارزش صف‌های خرید در آخرین لحظات بازار دیروز تقریبا 40 میلیارد تومان بود. هرچند این رقم برای بورس تهران چندان بزرگ به نظر نمی‌رسد، اما نشان‌دهنده نقدینگی پارک شده و آماده برای ورود به بورس است. همانطور که اشاره شد شاخص کل هم‌وزن از ابتدای سال جاری تا کنون بیش از 6/2 درصد رشد نشان داده است. با شایعات مثبتی که در گروه خودرویی رخ داد، از ابتدای هفته جاری روند مثبت به نمادهای خودرویی نیز راه پیدا کرده است. چنانچه هیجان در این گروه ادامه‌دار شود، می‌توان انتظار داشت که گروه‌های بزرگ‌تر نیز با تاثیر از خودرویی‌ها (به‌عنوان لیدر روانی بازار) تجربه رشد داشته باشند. نشانه‌های تکنیکال رشد شاخص کل نیز از اواخر هفته گذشته خودنمایی می‌کند.
مروری بر آمار معاملات
در معاملات روز گذشته در بورس تهران بیش از 997 میلیون برگه سهم و حق تقدم دست به دست شد. ارزش این مبادلات بیش از 179میلیارد تومان بود و در 85 هزار نوبت معاملاتی انجام شد. ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی نیز بیش از 175 میلیارد تومان بود که نسبت به میانگین یک ماه اخیر رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد.دیروز همه شاخص‌های بورس به جز شاخص بازار دوم صعودی بودند. شاخص کل 56 واحد رشد کرد و به عدد 77 هزار و 860 واحد رسید. شاخص بازار اول نیز 118 واحد بالا رفت ولی شاخص بازار دوم 318 واحد افت کرد.نمادهای خدمات انفورماتیک، سایپا، مپنا، سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی و پارس خودرو دیروز بیشترین تاثیر مثبت را بر رشد شاخص کل بورس داشتند. در مقابل نمادهای صنایع پتروشیمی خلیج فارس و بانک ملت مانع از رشد بیشتر نماگر بازار شدند.
همچنین صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای خدمات انفورماتیک، لاستیکی سهند، شیر پاستوریزه پگاه اصفهان، سیمان ارومیه، کابل البرز، سرمایه‌گذاری صنعت بیمه و بیمه دانا بود. در مقابل نمادهای سیمان اصفهان، صنایع شیمیایی فارس، لیزینگ رایان سایپا، تولیدی شهید قندی، لوله و ماشین‌سازی ایران و بانک خاورمیانه با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات قرار گرفتند.همچنین روز گذشته سرمایه‌گذاران بورس تهران برای خرید سهام پتروشیمی شیراز، سرمایه‌گذاری خوارزمی، واحدهای صندوق امین یکم، پارند پایدار سپهر، سهام سایپا دیزل، واحدهای صندوق کیان و سهام صنعتی بهشهر طولانی‌ترین صف‌ها را تشکیل دادند. در مقابل سنگین‌ترین عرضه‌ها در واحدهای صندوق پارند پایدار سپهر، سهام کاشی پارس، حق تقدم شیر پاستوریزه پگاه خراسان، اوراق صکوک ساخت توسعه ملی، اوراق مشارکت کارکنان نفت، اوراق مشارکت رایان سایپا و حق تقدم مخابرات به ثبت رسید.
دنیای اقتصاد