قاچاق کالا از جمله آسیب‌های بخش بازرگانی داخلی و خارجی کشور است که عوارض نامساعدی در حوزه کسب و کار، تولید، اشتغال داخل و تجارت قانونی بر جای می‌گذارد. مقابله با این پدیده شوم و سخت جان در اقتصاد ایران، همواره یکی از موضوع‌های مورد تاکید مسئولان است.
مقابله با پدیده قاچاق در ابلاغیه سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مدنظر قرار گرفته است. در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر توجه به ظرفیت ها و تولید ملی تاکید شده است چرا که واردات غیررسمی کالا سبب بی رونقی تولید داخل می‌شود.
دلایل کاهش تخمین حجم قاچاق را می‌توان درمواردی از جمله اقدامات انجام شده در راستای مبارزه با قاچاق توسط قوای سه گانه و ستاد مبارزه با قاچاق، کاهش قیمت سوخت در سطح بین المللی و کاهش تقاضای واردات جستجو کرد.
قاچاق در روندی کاهشی
بر اساس تخمین های ارائه شده از سوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، آمار برآورد قاچاق کالا در سال ۱۳۹۲ حدود ۲۵ میلیارد دلار بود که در سال ۱۳۹۳ به حدود ۱۹/۸ میلیارد دلار و در سال ۱۳۹۴ به ۱۵/۵ میلیارد دلار کاهش یافته است. روند کاهش حجم قاچاق در سال ۹۵ نیز ادامه یافت و کشفیات قاچاق در این سال با رشدی حدود ۲۰۰ درصد نسبت به سال ۹۴ همراه بود.
«قاسم خورشیدی» سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز دوهفته پیش گفت: تا پیش از سال ۹۲ با ۲۵ میلیارد دلار حجم قاچاق سالانه در کشور مواجه بودیم که با مجموعه اقدامات انجام شده و برنامه‌ریزی و هدفگذاری برای کاهش ۷۵ درصدی قاچاق، در سال ۱۳۹۵ به کاهش ۵۰ درصدی رسیدیم.
همچنین حجم کشفیات قاچاق از ۹۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲، به عددی بالغ بر ۱۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان در سال گذشته رسیده است.
کاهش واردات میوه خارجی
با افزایش ورود میوه‌های داخلی به بازار، فروش نمونه‌های وارداتی آنها که به صورت قاچاق وارد کشور می‌شوند به شدت کاهش یافته است.
چندی پیش «حسین مهاجران» رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره بار، در خصوص قیمت میوه تابستانی در بازار اظهار کرده بود: از آنجایی که تقریبا همه جاهای کشور محصولاتشان به بازار رسیده، قیمت‌ها متعادل شده و دو نوع میوه‌ای که قیمت بالاتری دارد به خاطر هزینه برداشت این محصولات است.
رییس اتحادیه فروشندگان میوه و تره بار در خصوص میوه‌های قاچاق در بازار تصریح کرده بود: چهار نوع میوه وارداتی قاچاق در کشور وجود دارد که با شروع فصل تابستان و تولید مکفی داخلی مردم کمتر به سراغ آنها می‌روند. انگور شیلی که کیلویی ۳۵ هزار تومان بود در حال حاضر با ۱۵ هزار تومان هم دیگر خریده نمی‌شود و دلیل آن توزیع انگور یاقوتی به بازار است که محصول داخلی فروش انگور وارداتی را به صفر رساند.
کاهش قاچاق سوخت
بر اساس آمار میزان قاچاق بنزین در حال حاضر صفر است. طبق آمار مربوط به فرآورده‌های مکشوفه تحویلی به انبارهای شرکت ملی پخش قاچاق سوخت از سال ۱۳۹۲ تا کنون کاهش پیدا کرده است.
در سال ۱۳۹۲ حدود ۴۵ میلیون لیتر نفت گاز مکشوفه از دستگاه‌های کاشف تحویل شرکت پخش شده است که این میزان در سال ۱۳۹۳ به ۳۹ میلیون لیتر، در سال ۱۳۹۴ به ۲۲ میلیون لیتر و در سال ۱۳۹۵ به ۱۳ میلیون لیتر رسیده است. به عبارت دیگر از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۳۹۳ به میزان ۱۲ درصد، از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴، ۴۲ درصد و از سال ۹۴ تا ۹۵، ۴۳ درصد کاهش داشته است.
از مدرن سازی گمرک تا رشد کشفیات قاچاق
یکی از مسائل رونق صنعت و تجارت، شفاف سازی، ساده سازی و کارآمدی است. این مساله را می‌توان در مدرن سازی گمرک کشور و تسهیل تجارت و صنعت مشاهده کرد. یکی از بزرگترین دستاوردهای گمرک در دولت یازدهم، راه‌اندازی گمرک الکترونیک در ایران بود، به نحوی که دولت با استفاده از دانش‌پژوهان داخلی موفق شد با راه‌اندازی و اجرای سامانه جامع گمرکی ۳۴عملیات گمرکی را الکترونیکی کند.
بر این اساس راه‌اندازی بزرگترین بانک اطلاعات تجارت خارجی کشور، پنجره واحد تجاری مجازی، کیف پول الکترونیکی، پروانه الکترونیکی، سامانه آنلاین ارزش، دوراظهاری واردات، دوراظهاری صادرات، دوراظهاری ترانزیت، طرح کارشناسی مجازی، مانیفست الکترونیکی، صندوق الکترونیکی، کنترل الکترونیک بدهی‌ها، سامانه جامع بازبینی، توزین هوشمند، بایگانی دیجیتال، اعمال بخشنامه‌ها به صورت الکترونیکی، سامانه ثبت و دریافت شماره سریال گوشی‌های تلفن همراه و سامانه هوشمند بیمه از جمله مهمترین دستاوردهای گمرک الکترونیک در دولت یازدهم بود.
از این رو در این زمینه می‌توان به رشد چشمگیر کشفیات قاچاق کالا نسبت به گذشته اشاره کرد.
گمرک ایران از سوی اداره روابط منطقه‌ای سازمان جهانی گمرک(رایلو) به عنوان سومین کشور مبارزه با قاچاق توفیق بزرگی است که نوید بخش دستیابی به یک گمرک کارآمد است.
کشفیات قاچاق در سال ۹۵ با رشدی حدود ۲۰۰ درصد نسبت به سال ۹۴ همراه بود. ارزش مالی کشفیات در سال مورد اشاره از ۵ هزار میلیارد تومان به ۱۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان رسیده است.
ایرنا