مهم‌ترین نکته‌ای که در این گزارشها دیده می‌شد، کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای بود که به دنبال تضعیف قیمت‌ها در ماه‌های اخیر رخ داده است. اما در کنار این نکته مهم، غول‌های نفتی همگی در گزارش‌های خود تاکید کرده‌اند که این کاهش سرمایهگذاری نمی‌تواند به افت تولید نفت و گاز منجر شود، چراکه آنها به دلیل افزایش بهره‌وری تولید در حال حاضر می‌توانند با سرمایهگذاریهای کمتر، نفت و گاز بیشتری نسبت به گذشته تولید کنند.
آن‌طور که آخرین گزارشها از فعالیت شرکت‌های نفتی در سه ماهه دوم سال نشان می‌دهد، این شرکت‌ها در کنار اعلام سودآوری در این بازه زمانی از تصمیم خود برای کاهش هزینه‌های سرمایهگذاری خبر می‌دهند. در واقع مواجهه با قیمت‌هایی کمتر از آنچه برای نفت‌های شاخص بازار پیش‌بینی شده بود، باعث شده است شرکت‌های خدماتی و اکتشاف و تولید از کونکو فیلیپس و هس‌کراپ گرفته تا استات اویل و همچنین دیگر شرکت‌های بزرگ نفتی، برای اینکه با نفت 50 دلاری از عهده هزینه‌های خود برآیند، از هزینه سرمایهگذاری خود بزنند. این کاهش هزینه در سرمایهگذاری، برخلاف برنامه‌ریزی‌های قبلی این شرکت‌ها است با این حال آن‌طور که آنها اعلام می‌کنند «کاهش بودجه در سرمایهگذاری لزوما به این معنا نیست که گاز یا نفت خام کمتری به بازار عرضه خواهد شد» چراکه در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های نفتی می‌توانند با هزینه‌ای کمتر، نفت بیشتری تولید کنند و انتظار دارند تولیدات نفت و گاز آنها با وجود کاهش سرمایهگذاری در آینده، کم نشود.
این اتفاق اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت عملیاتی شود، اما زمانی‌که هشدار آژانس بین‌المللی انرژی را مد‌نظر قرار دهیم مشاهده خواهیم کرد کاهش سرمایهگذاری در بهره‌برداری از میدان‌ها یا پروژه‌های جدید نفتی، بازار را در بلندمدت با کاهش عرضه و قیمت‌هایی بسیار بالاتر از سطوح کنونی مواجه خواهد کرد. روند کاهشی سرمایهگذاری در صنعت نفت که از حدود سه سال گذشته آغاز شده بود، از ابتدای سال جاری و با رشد ناگهانی قیمت‌ها که در پی اجرای توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش تولید رخ داده بود، با چشم‌انداز روشنی مواجه شد. اما توافق نفتی آن‌طور که انتظار می‌رفت حاصلی در‌بر‌نداشت، از این رو شرکت‌های نفتی نیز برنامه‌های خود برای سرمایهگذاری در نفت و گاز را در جهت کاهشی تغییر داده‌اند.
بر این اساس نفت خام برنت که در ماه‌های ابتدایی سال جاری بین 55 تا 60 دلار بر بشکه معامله می‌شد و رشدی حدود 20 درصدی را نسبت به قیمت‌های قبل از توافق کسب کرده بود، از ماه مه به این سو با کاهش قیمت همراه شد و در سه ماهه دوم سال قیمت‌های زیر 45 دلار را نیز تجربه کرد. به این ترتیب طلای سیاه که پس از اجرای توافق اوپک با رشد قیمت همراه شده بود، با تمدید این توافق تا مارس 2018 و در پی فراتر رفتن انتظارات بازار از اوپک کاهش یافت و باعث ایجاد تغییراتی در مسیر سرمایهگذاریهای شرکت‌های بزرگ نفتی و همچنین ارائه‌دهندگان خدمات حفاری به آنها شد.
کاهش قیمت‌ها در حالی ریسک سرمایهگذاری برای شرکت‌های نفتی را افزایش داده که در ابتدای سال جاری پیش‌بینی آنها برای قیمت نفت در نیمه دوم سال حداقل 50 دلار بر بشکه بود در حالی‌که شرایط این روزهای بازار نفت حکایت از عدم تحقق این پیش‌بینی‌ها دارد و وضعیت همچنان نامتعادل بازار این قیمت را تبدیل به «سقف» قیمت‌ها کرده است. هرچند قیمت دو نفت شاخص بازار در هفته‌های اخیر به بالای 50 دلار بر بشکه هم رسید، اما به دلیل افزایش تولید و صادرات برخی از اعضای اوپک و همچنین تولیدکنندگان نفت خام در آمریکا، این محدوده قیمتی بسیار سست بوده و نمی‌توان انتظار رشد مداوم و پایداری در بازار نفت داشت.
احتیاط شرکت‌های خدمات حفاری
دست نیافتن نفت به قیمت‌هایی که برای آن پیش‌بینی شده بود، احتیاط بیش از پیش شرکت‌های نفتی از جمله شرکت‌های خدمات حفاری را در مسیر سرمایهگذاری در پی داشته است. به این ترتیب رشد قیمت هر بشکه نفت خام به 55دلار بر بشکه در ژانویه سال جاری میلادی، اگرچه اتفاقی خوشایند برای بازار بود اما عاملی برای افزایش عرضه نفت خام و کاهش دوباره قیمت‌ها از این سطح نیز بود زیرا رشد قیمت نفت به‌طور کلی عاملی برای کاهش هزینه استخراج و افزایش عرضه طلای سیاه به بازار است. با این حال رسیدن قیمت‌ها به محدوده 50 دلار و حتی کمتر از آن باعث شد در آخرین گزارشی که شرکت نروژی استات اویل منتشر کرده است، پیش‌بینی برای هزینه‌های اکتشاف خود در سال ۲۰۱۷ را تا ۱۳ درصد کاهش دهد و به رقم ۳/ ۱ میلیارد دلار برساند. گزارش‌های دیگر حاکی از آن است که شرکت کونکو نیز پس از اعلام درآمد ۱۶ میلیارد دلاری در فروش، بودجه‌ای را که برای سرمایهگذاریهای جدید در سال جاری میلادی اعلام کرده به میزان ۴ درصد کاهش داده و به ۸/ ۴میلیارد دلار رسانده است.
شرکت ارائه خدمات حفاری هس نیز به تازگی اعلام کرده سرمایهگذاری برای اکتشاف در سال‌جاری را تا ۴ درصد کاهش داده است. نکته جالب توجه در این میان این است که این شرکت با وجود کاهش سرمایهگذاری اکتشاف، تاکید کرده است همچنان قادر به افزایش تولید نفت خواهد بود زیرا تکنولوژی تولید این شرکت با رشد همراه بوده و کاهش هزینه‌ها را در پی داشته است. این اتفاق شاید یکی از مهم‌ترین پیام‌هایی باشد که به همراه گزارش‌های سه ماهه شرکت‌های خدمات حفاری به فعالان صنعت نفت منتقل می‌شود. پیام مشابه در گزارش‌های سه ماهه دوم شرکت‌های بین‌المللی نفتی نیز قابل مشاهده است. با این حال کارشناسان عقیده دارند با وجود کاهش هزینه‌ها به واسطه رشد تکنولوژی، چنانچه سرمایه‌ها وارد حوزه‌‌های جدید نفتی نشوند، در آینده‌ای میان‌مدت بازار نفت با مشکل کمبود عرضه دست به گریبان خواهد بود.
اما شرکت هس، که به یک شرکت تولیدکننده نفت شیل در ایالت داکوتای شمالی در ایالات متحده آمریکا خدمات حفاری ارائه می‌دهد، همچنین اعلام کرده است که برای افزودن دو دکل حفاری دیگر به چهار دکل حفاری که در حال حاضر در اختیار دارد چندان مطمئن نیست. در این میان شرکت‌های دیگری که به تولیدکنندگان نفت شیل در نقاط مختلف آمریکا خدمات ارائه می‌دهد نیز اعلام کرده‌اند که بودجه‌های حفاری در این مناطق را در پی رشد محدود قیمت نفت کاهش خواهند داد. علت اصلی کاهش بودجه شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حفاری این است که آنها به دنبال «رشد اقتصادی بدون بازده نیستند» و «نظم مالی» چیزی است که خواستار آن هستند. به این ترتیب در شرایطی که شرکت‌های نفتی در سه ماهه اول سال ۲۰۱۷ به خوبی به برآوردهای تحلیل‌گران از میزان سود دست یافتند با این حال به نظر می‌رسد سرمایهگذاریهای آینده سهم چندانی از این افزایش درآمدها نداشته باشند.
پیام کاهش سرمایهگذاری در کنار سودآوری
شرکت نفت بین‌المللی شورون که دومین شرکت بزرگ نفتی ایالات متحده آمریکا است، از جمله شرکت‌هایی است که در تازه‌ترین گزارش خود از فعالیت‌هایش در سه ماهه دوم سال جاری از کاهش سرمایهگذاری با وجود کسب سود بیشتر خبر داده است. این شرکت در سه ماه دوم سال جاری به دنبال افزایش برداشت بی‌سابقه‌ای که در طول بیش از هفت سال گذشته داشته است، به سود بیشتری دست یافت که به رشد ارزش سهام این شرکت منجر شد. به گزارش بلومبرگ، مدیرعامل شورون اخیرا در بیانیه‌ای اعلام کرده است: ما هم‌اکنون می‌توانیم تولید بالاتری را با سرمایه‌ای کمتر انجام دهیم زیرا هزینه‌های عملیاتی ما کاهش پیدا کرده است.
بر همین اساس شرکت شورون اواخر ماه گذشته میلادی (جولای) در گزارشی اعلام کرد سود سه ماه دوم این شرکت 45/ 1 میلیارد دلار بوده است در حالی‌که یک سال پیش از این زیانی 47/ 1 میلیارد دلاری یا 78 سنت در هر سهم را به ثبت رسانده بودند. اما سهام این شرکت در سه ماه دوم سال جاری 9/ 1 درصد رشد داشته و در معاملات بورس نیویورک به 25/ 108 دلار در هر سهم نیز رسیده است. با این حال این غول نفتی در حال حاضر برای کاهش بودجه سالانه خود تا 5/ 1 میلیارد دلار یا تقریبا 8 درصد در تلاش است. در این میان شرکت اکسون موبیل برخلاف ادعای دیگر شرکت‌های بین‌المللی مبنی بر توانایی حفظ تولید باوجود کاهش سرمایهگذاری، با کاهش تولید همراه بوده است. در واقع در حالی‌که تحلیل‌گران انتظار داشتند تولید اکسون موبیل از چاه‌‌های نفت و گازش تا 5/ 1 درصد افزایش پیدا کند و به 015/ 4 میلیون بشکه برسد، مطابق اعلام شرکت یک درصد کاهش یافته و به معادل 922/ 3میلیون بشکه در روز رسیده است. در این میان شرکت انگلیسی- هلندی رویال داچ‌شل در گزارش سه ماهه خود که هفته گذشته منتشر کرد، رقم 25 میلیارد دلاری خود برای سرمایهگذاری در نفت و گاز را در سال جاری حفظ کرده است.
این شرکت در گزارش خود تاکید کرده است که حتی اگر بهای هر بشکه نفت به 40دلار برسد، به برنامه‌های خود ادامه داده و چنین سطوح قیمتی آسیبی به برنامه‌های شرکت وارد نخواهد کرد.
کند شدن قدم‌های شیل
هرچند تولید نفت شیل آمریکا به‌واسطه رشد تکنولوژی و کاهش هزینه‌های آن در سطح چشمگیر ادامه دارد اما یکی از مهم‌ترین عواقبی که کاهش سرمایهگذاری در شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حفاری به همراه دارد، کاهش فعالیت‌ها در میادین نفتی شیل است که ممکن است به دنبال آن روند رشد تولید نفت شیل کند شود. داده‌های موسسه بیکرهیوز در این زمینه نشان می‌دهد در هفته گذشته یک دکل از مجموعه دکل‌های حفاری فعال در آمریکا کم شده و مجموع آنها به 765 عدد رسیده است. متوقف شدن رشد تعداد دکل‌های حفاری در ماه جولای در حالی است که تولیدکنندگان نفت خام طی 23هفته پیش از آن، تعداد دکل‌های حفاری را به شکلی مداوم افزایش داده‌اند.
کاهش فعالیت‌های حفاری در آمریکا در حالی می‌تواند به کاهش تولید نفت شیل منجر شود که در این صورت اوپک می‌تواند به بهبود اثرگذاری توافق کاهش تولید امیدوار باشد. بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت خام آمریکا در هفته گذشته روزانه 20 هزار بشکه افزایش داشته است، با این حال اگرچه کاهش سرمایهگذاری شرکت‌های خدمات نفتی می‌تواند با اثرگذاری بر تولیدات شیل در کوتاه‌مدت اهداف نفتی اوپک را برآورده سازد و بازار را با رشد قیمت همراه کند، اما براساس پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش سرمایهگذاری از سوی شرکت‌های مادر بین‌المللی می‌تواند بحران بزرگ‌تری را در زمینه کمبود عرضه برای بازار رقم بزند.
دنیای اقتصاد