دلار که در دو روز ابتدایی هفته افزایش قیمت را به ثبت رسانده بود، در روزهای سوم و چهارم روند نزولی را دنبال کرد. شاخص ارزی که روز دوشنبه با ۱۰ تومان افت به بهای ۴ هزار و ۶۰ تومان رسیده بود، روز سه‌شنبه با ۲ تومان افت دیگر به قیمت ۴ هزار و ۵۸ تومان رسید. به گفته فعالان، در چهارمین روز هفته نیروهای محرک افزایشی در بازار حضور داشتند، ولی عرضه مناسب بازارساز یکی از مهم‌ترین عواملی بود که موجب شد قیمت دلار در روزی نسبتا پرتقاضا نوسان چندانی را تجربه نکند. روز گذشته، سکه تمام بهار آزادی نیز مانند دلار تغییرات قیمت چندانی نداشت و با رشد جزئی هزار تومانی روی نرخ یک میلیون و ۳۱۵ هزار تومان قرار گرفت.
نیروهای کاهشی در بازار ارز
به گفته فعالان، روز سه‌شنبه، ۴ عامل در کاهش نوسان و افت دلار نقش داشتند. به عقیده بسیاری از بازیگران بازار ارز مهم‌ترین عاملی که به افت قیمت دلار کمک کرد، عرضه مناسب بازیگران بازارساز بود. به باور این دسته، در چهارمین روز هفته میزان تقاضا در بازار همچنان بالا بود، ولی عرضه مناسب بازار توانست پاسخگوی خریداران واقعی شود. زمانی که به تقاضای واقعی معامله‌گران بازار پاسخ داده می‌شود، معامله‌گران غیرواقعی نیز انگیزه زیادی برای ورود به بازار نخواهند داشت. معامله‌گران اختلال‌زا معمولا در شرایطی وارد بازار می‌شوند که نشانه‌هایی از نبود قدرت مقابله عرضه با تقاضا را مشاهده کنند.
به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار، بازارساز از طریق چند صرافی بانکی اقدام به توزیع دلار در میان صرافی‌های مجاز می‌کند؛ در واقع هر صرافی که نیاز به تهیه ارز داشته باشد، می‌تواند با مراجعه به این صرافی‌های بانکی اقدام به خرید کند. به گفته شماری از حاضران در بازار، برخی از صرافی‌های خریدار پس از تهیه ارز از بازارساز، رابط‌های خود را برای فروش ارز روانه میدان رو‌به‌روی پاساژ افشار می‌کنند و از این طریق ارز صرافی‌های بانکی به کف بازار می‌رسد. صرافی‌های مجاز از تفاوت قیمت خرید خود از بازارساز و فروش آن به بازار کسب سود می‌کنند. روز سه‌شنبه، افراد زیادی در بازار بودند که با صدای رسا به‌دنبال تقاضا برای فروش دلاری بودند که از صرافی‌های بانکی تهیه می‌شد. نکته جالب این است که این عرضه در بیشتر مواقع در بازار با تقاضا مواجه می‌شد و خریداری در اغلب موارد برای آن یافت می‌شد. در نتیجه این مشاهدات میدانی می‌توان گفت اگر این میزان عرضه در روز سه‌شنبه در بازار وجود نداشت و قیمت ظرفیت رشد به‌سوی نرخ‌های بالاتر را داشت.
در کنار عرضه بازارساز، ۳ عامل دیگر نیز در افت قیمت نقش داشتند که شامل بالا نبودن ارزش دلار در هرات افغانستان، کاهش نرخ حواله درهم و تعدیل مناسب قیمت در مهرماه بود. به گفته فعالان، روز سه‌شنبه ارزش دلار در منطقه هرات افغانستان نه تنها بالاتر از بازار داخلی نبود، بلکه در مقاطعی پایین تر از آن قرار داشت. به گفته آنها، زمانی که ارزش دلار در یک منطقه جغرافیایی افزایش پیدا می‌کند، این احتمال تقویت می‌شود که بازیگران ارزی دلار را از بازار داخلی خارج کنند و در منطقه گران‌تر به فروش برسانند. البته فاصله بین دو قیمت باید به اندازه‌ای باشد که هزینه‌های جابه‌جایی و ریسک‌های ناشی از آن را تا حد زیادی پوشش دهد.
در چهارمین روز هفته، نرخ حواله درهم نیز کاهش پیدا کرد تا قیمت دلار را تحت‌فشار خود قرار دهد. نرخ حواله درهم که روز دوشنبه روی قیمت هزار و ۱۱۵ تومان ایستاده بود، روز سه‌شنبه تا قیمت هزار و ۱۱۳ تومان پایین رفت. به گفته بازیگران ارزی، به‌طور سنتی این انتظار در بازار وجود دارد که حواله درهم و قیمت دلار در بازار داخلی هم جهت با یکدیگر حرکت کنند و به‌عنوان مثال، افت یکی به کاهش دیگری منجر شود. به گفته فعالان، حواله درهم همیشه یک متغیر تعیین‌کننده در بازار بوده است.
افزون بر این، تعدیل قیمت دلار در مهرماه و ورود آن به کانال ۴ هزار تومانی یکی از عواملی است که موجب می‌شود معامله‌گران با احتیاط بیشتری وارد بازار شوند و در خریدهای خود ریسک کمتری کنند. این در حالی است که اگر این ارز در کانال پایین‌تری قرار داشت، معامله‌گران ریسک بیشتری در خرید صورت می‌دادند و دامنه نوسانات افزایش می‌یافت. افزایش تغییرات قیمت به خودی خود می‌توانست منجر به ورود هیجان بیشتر به بازار شود. با این حال، به‌دلیل آنکه بخشی از ظرفیت افزایشی دلار در مهر تخلیه شد، دامنه نوسانات این ارز در آبان ماه با وجود حضور تقاضا افزایش زیادی نداشته است.برخی فعالان ارزی نیز اعتقاد داشتند، صحبت‌های رئیس‌کل بانک مرکزی مبنی بر بالاتر بودن دلار از دامنه منطقی خود در معاملات روز سه‌شنبه اثر داشت. آنها اعتقاد داشتند این اظهارنظر موجب شد که برخی معامله‌گران تمایل چندانی به شرکت در معاملات روز سه‌شنبه نداشته باشند؛ چراکه تصور می‌کردند ممکن است با سد محکم بازارساز و عرضه ارز رو‌به‌رو شوند.
متغیرهای محرک قیمت دلار
با وجود عوامل متعدد کاهشی، روز سه‌شنبه دلار افت چندانی را تجربه نکرد؛ چراکه نیروهای محرک زیادی نیز در بازار وجود داشتند. اولین نشانه از وجود نیروهای افزایشی را می‌شد در میزان تقاضای معامله‌گران مشاهده کرد.روز گذشته حجم معاملات در بازار بالا بود و معمولا هر فروشنده‌ای تقاضای خود را پیدا می‌کرد. به گفته فعالان، نزدیک شدن به اربعین و تقاضای زوار عتبات عالیات، احتمال افزایش تقاضای تجاری در ادامه پاییز، انتظارات افزایشی معامله‌گران فنی و تحرکات معامله‌گران فردایی از جمله عواملی بودند که قیمت را تحریک می‌کردند. در کنار این، به گزارش خبرگزاری تسنیم، وزارت خزانه‌داری آمریکا در بیانیه‌ای از اصلاح دستورالعمل‌های اجرایی این نهاد آمریکایی برای اعمال تحریم‌های مندرج در قانون «کاتسا» علیه اشخاص مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر داد. بازار ارز به این خبر نیز واکنشی نداشت، هرچند که عده‌ای باور داشتند، بخشی از معامله‌گران تلاش داشتند تا با استفاده از این خبر نوسان‌گیری کنند، امری که محقق نشد. همچنین براساس آمارهای تجارت خارجی کشور در ۷ ماهه نخست سال، تراز تجاری کشور منفی شد و میزان واردات از صادرات پیشی گرفت. بالا رفتن میزان واردات نشانه مهمی از افزایش تقاضا در یک بازه زمانی است که می‌تواند با ادامه خود منجر به افزایش بیشتر قیمت شود.
به گفته یکی از بازیگران باتجربه بازار می‌توان گفت که قیمت دلار در روز سه‌شنبه به تعادل رسیده بود؛ چراکه میزان تقاضا و عرضه تقریبا مشابه یکدیگر بود. در چهارمین روز هفته، شاخص بازار ارز معاملات خود را با قیمت ۴هزار و ۶۰ تومان آغاز کرد که تغییری نسبت به قیمت بسته شده روز پیشین نداشت. در ادامه روز این ارز نوسان چندانی را تجربه نکرد و کشش چندانی برای افزایش یا کاهش قیمت خاصی را از خود نشان نداد. در بیشتر مقاطع زمانی روز سه‌شنبه دلار در محدوده ۴ هزار و ۵۰ تومان قرار داشت و سرانجام نیز با قیمت ۴هزار و ۵۸ تومان به کار خود پایان داد. در روزی که دلار نوسان چندانی نداشت؛ قیمت یورو نیز زیاد جابه‌جا نشد و ارز اروپایی با ۵ تومان افت به بهای ۴ هزار و ۷۹۵ تومان رسید.
دنیای اقتصاد