شهرداری و شورای شهر تهران هر دو بر سر این موضوع به توافق رسیده‌اند که شکل فعلی اعمال محدودیت برای ورود خودرو در محدوده مرکزی شهر تهران بازدارندگی لازم را برای استفاده از خودروهای شخصی و در نتیجه اثر کافی برای مهار ترافیک و آلودگی هوا ندارد. بنابراین، تغییر مختصات طرح ترافیک دغدغه مشترک مجموعه مدیریت شهری است که با این موضوع جلسات مشترک بسیاری در چند هفته اخیر برگزار شده است. با این حال دست نیافتن به توافق کامل‌تر موجب شده فرآیند ثبت‌نام اولیه طرح ترافیک سال ۹۷ در مقایسه با سال‌های گذشته دچار تاخیر شود. در روزهای اخیر هم معاون حمل‌ونقل و ترافیک هم رئیس، اعضا و دبیر کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهراعلام کردند که برای تغییر طرح ترافیک برای سال آینده مصمم هستند، چراکه طرح فعلی بر اساس نسخه‌ای که ۳۷ سال قبل برای تهران با جمعیت کمتر از نصف میزان کنونی و بدون اینکه چالش آلودگی هوا و ترافیک به شکل بغرنج فعلی در آن مطرح باشد، تدوین شده است.
به‌رغم اینکه تهران در طول چهار دهه گذشته به لحاظ کالبدی، جمعیتی، شبکه معابر و سبک کار و زندگی دستخوش تحولات اساسی شده، اما طرح ترافیک متناسب با این تحولات به‌روز نشده است؛ ضمن اینکه شواهد و علائم نشان می‌دهد طرح ترافیک اصلی و زوج و فرد، هیچ‌یک بر حل معضل ترافیک اثری نداشته است. برای تغییر طرح ترافیک دو گزینه اصلی روی میز مدیران شهری است. گزینه اول که معاونت حمل‌ونقل و ترافیک ارائه کرده، بر این چارچوب استوار است که طرح ترافیک حفظ شود، اما طرح سالانه به متقاضیان فروخته نشود و تغییراتی نیز در محدوده مشمول طرح، میزان سهمیه نهادها و اصناف و تعرفه ورود به طرح ترافیک اعمال شود. گزینه بعدی این است که طرح ترافیک به کلی حذف شود به این معنا که همه استفاده‌کنندگان از خودرو شخصی بتوانند وارد محدوده طرح ترافیک شوند و هیچ سهمیه‌ای وجود نداشته باشد، اما ورود به محدوده مرکزی شهر تهران مشمول عوارضی با بهای به مراتب بیشتر از ارقام فعلی در طرح‌های سالانه شود، به این معنا که کسانی که با خودرو شخصی وارد محدوده می‌شوند، متناسب با عارضه‌ای که از بابت آلودگی به شهر تحمیل می‌کنند و میزان استفاده از معبری که با بودجه کل شهر ساخته شده است، هزینه تردد در معابر را پرداخت کنند.
در حال حاضر تنها ۱۰۰ هزار خودرو از مجموع بیش از ۴ میلیون خودرو پلاک تهران با پرداخت هزینه نازلی که در طول سال به حدود ۳۵۰ میلیارد تومان می‌رسد، در تهران امکان ورود به محدوده طرح ترافیک را دارند که ارقام پرداختی آنها در مقایسه با عارضه‌ای که به شهر وارد می‌کنند بسیار ناچیز است. با توجه به تعرفه‌های بسیار پایین کنونی، سهمیه این خودروها به یک رانت برای آنها تبدیل شده که از عدالت به دور است. به نظر می‌رسد در گزینه دوم جایگزین طرح ترافیک مبنی بر حذف این طرح عدالت بیشتر حاکم خواهد شد، چراکه با حذف این طرح اعمال مقررات بازدارنده از تردد خودروهای شخصی در تمام معابر بزرگراهی و شریان‌های درجه یک سطح شهر اجرا خواهد شد و در عین حال همه خودروها امکان تردد در همه معابر را خواهند داشت، اما هرچه به مرکز شهر و مناطق پرتراکم به لحاظ میزان ترافیک نزدیک‌تر شوند، میزان تعرفه پرداختی نیز افزایش خواهد یافت.
افزون بر این، تعرفه پرداختی خودروها بر اساس مدت زمان حضور در محدوده‌های مرکزی شهر تعیین خواهد شد و خودروهایی که زمان بیشتری در این محدوده باقی بمانند، هزینه بیشتری می‌پردازند. به این ترتیب عده محدودی از شهروندان که در گذشته با برخورداری از طرح ترافیک سالانه با پرداخت ارقام بسیار نازلی به سادگی در مرکز شهر تردد و توقف می‌کردند، اکنون برای استفاده از خودرو شخصی باید متناسب با میزان حضور در مرکز شهر هزینه بپردازند. در این میان به نظر می‌رسد تلفیق این دو طرح به کلی ناممکن باشد، چراکه یک طرح برای اجرا در سراسر تهران پیش‌بینی شده و طرح دیگر صرفا قرار است در محدوده طرح ترافیک اجرا شود. محمد علیخانی در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: اینکه صرفا تغییراتی در سهمیه‌ها و پهنه‌بندی طرح ترافیک صورت گیرد به هیچ وجه موثر نخواهد بود و باید به دنبال اجرای طرح وسیع‌تر با هدف حذف ترددهای زائد در شهر باشیم. با این حال از آنجاکه ممکن است طرح وسیع اخذ تعرفه تراکم ترافیک در آغاز سال آینده میسر نباشد، لازم است تغییراتی در مختصات فعلی طرح ترافیک به‌صورت موقت اعمال شود.
در همین رابطه، محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران نیز درباره این تغییرات که احتمالا موقتی و صرفا برای سال آینده خواهد بود، خاطرنشان کرد: بهتر است اجازه دهیم همه مردم اجازه داشته باشند وارد محدوده طرح شوند و عوارض روزانه را از ۴۰ هزار تومان کاهش دهیم و نسبت به ساعات مختلف تقسیم کنیم. به‌طور مثال، کسانی که برای دو ساعت به طرح نیاز دارند دلیل ندارد یک طرح ترافیک ۴۰ هزارتومانی بخرند. همین که این افراد یک چهارم این قیمت پرداخت کنند و ترافیک ایجاد نشده باشد، کفایت می‌کند. در این صورت، رانت طرح ترافیک سالانه برای ۱۰۰ هزار خودرو از بین می‌رود. وی افزود: برای اینکه تقاضا را کاهش دهیم پیشنهاد دادیم طرح ترافیک برای پنج‌شنبه‌ها لغو شود. بنابراین، مردم عزیز تهران برای موارد اضطراری پنج‌شنبه‌ها بدون طرح می‌توانند تردد کنند. به علاوه، برای راحتی مردم ساکن منطقه پیشنهاد دادیم مردم داخل طرح تا ساعت هشت و نیم صبح از طرح خارج شوند بدون اینکه عوارض ترافیکی پرداخت کنند. البته در این مورد سایتی را پیش‌بینی می‌کنیم تا خودروهایی که این شرایط را دارند ثبت نام شوند.
دنیای اقتصاد