با اینکه بازار ارز ایران طی سال‌های گذشته در بهمن ماه پس از پشت سرگذاشتن دوره تشدید تقاضای پایان سال میلادی برای تسویه حساب شرکت‌ها با شرکای خارجی خود، روند نزولی را آغاز می‌کرد و به نقطه تعادل باز می‌گشت، امسال رویه دیگری در پیش گرفت.
مسئولان اقتصادی کشور از جمله رییس جمهوری و رییس کل بانک مرکزی در آن ایام به مردم اطمینان خاطر داده بودند که 2 ماه پایانی سال بازار متعادل می شود اما چنین نشد؛ موضوعی که به گفته ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی از تشدید فعالیت‌های سفته بازانه و معاملات موهوم و کاغذی نشات می‌گرفت.
این روند سبب شده بود تا با وجود عرضه مناسب ارزهای عمده به بازار از سوی بانک مرکزی به عنوان یکی از اصلی ترین تامین کنندگان ارز کشور، قیمت ها روند صعودی خود را حفظ کند به شکلی که دلار در بهمن ماه رکورد ورود به کانال 49 هزار ریال و یورو رقم 62 هزار ریال را نیز بزنند.
با این همه و در حالی که معامله گران فردایی که برای نهادهای ذیربط کنترل کننده بازار و مقابله با قاچاق ارز شناخته شده هستند، در محافل شبانه مانع از شکسته شدن قیمت ها می شدند، برنامه برخورد با دلالان بازار کلید خورد.
25 بهمن ماه بود که طرح برخورد با اخلالگران بازار ارز با همکاری بانک مرکزی، قوه قضاییه و نیروی انتظامی در دو نقطه اصلی یعنی سبزه میدان بازار تهران و میدان سکه چهار راه استانبول به اجرا گذاشته شد و حدود 90 نفر از این افراد دستگیر شدند.
در کنار آن بانک مرکزی فهرست 755 فرد حقیقی و حقوقی را که اقدام به خرید عمده ارز در هفته‌های اخیر کرده بودند، به سازمان مالیاتی فرستاد؛ عمده این افراد کسانی بودند که گردش حساب‌های آنها بالای 20 هزار میلیارد گزارش شده بود و در بین آنها اسامی برخی شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی و حاکمیتی نیز دیده می‌شد که با هدف فعالیت‌های سفته بازانه و کسب سود وارد گود شده بودند.
همچنین ارایه بسته سیاستی بانک مرکزی شامل صدور گواهی سپرده ریالی 20 درصدی و گواهی های سپرده ارزی و همچنین پیش فروش سکه سبب شد تا بخشی از نقدینگی های سرگردان جامعه به سمت بانک‌ها هدایت شود.
با این سه اقدام، سر اژدهای افزایش بی‌منطق نرخ‌ها در بازار زده شد و نتیجه آنکه دلار نه تنها ظرف یک هفته 2420ریال از قیمت خود را از دست داد، بلکه در پایان بهمن ماه به رقمی پایین تر از نرخی که این ماه را آغاز کرده بود رسید و به همین دلیل رئیس کل بانک مرکزی می گوید که بازار ارز به تعادل بازگشته است.
نرخ دلار در بازار آزاد بهمن ماه را به رقم 45 هزار و 970 ریال آغاز کرد و هر چند که روند افزایش قیمت خود را ادامه داد و رکوردهای قیمتی جدیدی در بازار ایران ثبت کرد اما به دلایل پیش گفته، این روند متوقف شد و در پایان این ماه به 45 هزار و 750 ریال رسید یعنی 220 ریال ارزان شد و 0.47 درصد کاهش را نسبت به ابتدای بهمن ثبت کرد.
با این حال نرخ دلار در سامانه نظارت ارز (سنا) که میانگین قیمت‌ها در صرافی‌های مجاز سراسر کشور در آن ثبت می شود در بهمن ماه 0.98 درصد رشد را نشان می دهد و میانگین ماهانه قیمت دلار نیز 46 هزار و 880 ریال بوده است.
نرخ مبادله ای دلار آمریکا نیز در این ماه روی مدار رشد قرار گرفت و با 511 ریال رشد به عدد 37 هزار و 150 ریال در پایان بهمن رسید یعنی اینکه ظرف 30 روز 1.37 درصد افزایش قیمت داشت.
ارز مبادله‌ای از آنجا اهمیت دارد که برای واردات کالاهای اساسی مورد نظر دولت اختصاص می یابد و یکی از برنامه های بانک مرکزی و دولت برای رسیدن به یکسان سازی نرخ ارز، حذف تدریجی کالاهای مشمول ارز مبادله ای است.
یورو از تب و تاب افتاد
ارز یورو نیز از روند کاهشی قیمت ها در هفته پایانی بهمن ماه بی‌نصیب نماند؛ این ارز که در دی ماه 6310 ریال افزایش قیمت پشت سر گذاشته بود، بهمن را با قیمت 58 هزار و 500 ریال آغاز کرد و حتی در مقاطعی از محدوده 62 هزار ریال نیز عبور کرد و در نهایت پرونده آن در این ماه با نرخ 57 هزار و 190 ریال بسته شد.
با این اوصاف یورو در بهمن ماه 1310 ریال یا به عبارتی 2.23 درصد ارزش اسمی خود را از دست داد.
در سامانه سنا میانگین قیمت یورو در بهمن ماه 59 هزار و 170 ریال و نرخ رشد ماهانه آن 2.29 درصد ثبت شده است.
نرخ مبادله ای این ارز نیز در بانک مرکزی طی بهمن ماه 1350 ریال یعنی 2.9 درصد رشد داشته است.
تبعیت بازار طلا از کاهش قیمت دلار
با اینکه قیمت جهانی هر اونس طلا در بهمن ماه 13 دلار و 21 سنت افزایش داشته، قیمت سکه تمام (طرح جدید) در بازار ایران 415 هزار و 500 ریال افت کرده است که نشان می دهد کاهش قیمت دلار و متعادل سازی آن تا چه میزان می تواند در بازار سکه اثرگذار باشد.
بازار سکه نیز در بهمن ماه ملتهب بود و از این رو طرح پیش فروش سکه با سپرده گذاری 10 میلیون ریالی بابت هر سکه برای تحویل در سررسیدهای 6 ماهه و یک ساله از میانه بهمن ماه آغاز شد.
با این حال این طرح پس از هشت روز اجرا تغییر مسیر داد و اکنون پیش فروش سکه با دریافت 13 میلیون ریال برای سررسیدهای یکساله و 14 میلیون ریال برای سررسیدهای 6 ماهه در شعب بانک ملی ایران انجام می شود تا ضمن جذب بخشی از نقدینگی در جامعه، حباب قیمتی در این بازار نیز از بین برود.
ایرنا