مدیرکل دفتر بهبود، کیفیت، فراوری و توسعه آبزیان سازمان شیلات ایران با بیان اینکه صادرات آبزیان ۴۰ درصد رشد داشته است، گفت: صادرات خاویار 205 میلیون دلار ارزآوری برای کشور داشته است.
ایران به دلیل دسترسی داشتن به دریا در شمال و جنوب کشور ظرفیت‌های زیادی در تولید و صادرات محصولات شیلاتی دارد از این رو سالانه محصولات آبزی زیادی به سایر کشور‌ها صادر می‌شود و درآمد ارزی برای کشور به ارمغان می‌آورد بدین منظور گفت‌وگویی را با عیسی گلشاهی مدیرکل دفتر بهبود، کیفیت، فراوری و توسعه آبزیان سازمان شیلات ایران انجام شده که در ذیل می‌خوانید.
حجم تولید آبزیان کشور چقدر است؟
گلشاهی: یک میلیون و ۹۰ هزار تن میزان تولید آبزیان در کشور است که ۱۵۰ هزار تن دریایی است و مابقی آن پرورشی است.
در پرورش ماهی در قفس چه کار‌هایی صورت گرفته است؟
گلشاهی: در شمال و جنوب کشور و عمدتا در جنوب، پرورش ماهی در قفس توسعه پیدا کرده و امیدواریم که امسال رشد تولیدش به ۲۰ هزار تن برسد.
آیا تسهیلات خاصی برای پرورش در قفس هم پرداخت می‌شود؟
گلشاهی: از محل صندوق توسعه ملی تسهیلات مبلغی برای این موضوع مشخص شده که با سود میانگین ۱۴ درصد پرداخت می‌شود.
سال ۹۶ میزان صادرات چه مقدار بوده است؟
گلشاهی: بر مبنای آمار ۱۰ ماه میزان کل صادارت شیلاتی بیش از ۹۳ هزار تن به ارزشی بیش از ۴۱۲ میلیون دلار که نسبت به سال گذشته ۴۰ درصد رشد داشته است، همچنین ۳۸ درصد از نظر وزنی و۴۰ درصد هم از نظر دلاری شاهد رشد بودیم و تراز تجاری بخش شیلات ۲۸۵ میلیون دلار است.
مقاصد صادارتی کدام کشور‌ها بودند؟
گلشاهی: مقاصد صادراتی عمده محصولات ما تقریبا حدود نزدیک به ۴۳ درصد محصولات ما به سمت کشور‌های آسیای جنوب شرقی شامل کشور‌های تایلند، چین، ویتنام، مالزی، هنگ کنگ و کره جنوبی صادر شده است، سایر بازار‌های اصلی ما نیز کشور‌های امارات استرالیا، کویت، لبنان، پرتغال، بلژیک، اسپانیا، ایتالیا، روسیه، عراق و افغانستان هستند.
مدتی است در صادرات به عراق به مشکل خوردیم دلیل آن چیست؟
گلشاهی: بله صادرات ماهیان گرم آبی کمی مشکل پیدا کرده به خاطر وضعیت ناامنی داخلی عراق، بسته شدن مرز به صورت متناوب و اعلام نشده یک دلیل دیگر هم به این خاطر است که عراقی‌ها هم به خاطر منابع آبی که دارند؛ طی چند سال اخیر وارد تولید شدند و بخشی از نیازشان را از داخل کشورشان تامین کردند.
چه مقدار صادرات به عراق کاهش پیدا کرده است؟
گلشاهی: در گذشته تقریبا به طور متوسط ۲۲ تا ۲۴ هزار تن صادرات به عراق انجام می‌شده که در حال حاضر به ۱۲ هزار و ۹۰۰ تن معادل ۴۸ میلیون دلار رسیده است.
آیا ماهیان حرام گوشت هم در سبد صادراتی شیلات قرار دارد؟
گلشاهی: بله، ماهی یال اسبی مهمترین شاخص این گروه است که تقریبا اکثریت قریب به اتفاق صید این ماهی به ویتنام، چین، هنگ کنگ و تایلند صادر می‌شوند و همه آنها دریایی هستند و پرورشی در این زمینه نداریم.
چه محصولات دریایی از خارج کشور وارد می‌کنیم؟
گلشاهی: عمد واردات، ماهی تجاری است تا ظرفیت خالی کارخانجات فراوری را پر کند که بیشترین حجم واردات مربوط به تن ماهیان است که به مصرف کارخانه جات کنسرو می‌رسد.
بیشترین واردات از کدام کشور‌ها است؟
گلشاهی: بیشترین واردات از کشور‌های چین، کره جنوبی، مالزی، هند، سریلانکا صورت می‌گیرد.
حجم واردات چه مقدار است؟
گلشاهی: میزان کل واردات ۵۳ هزار تن به ارزش ۱۲۷ میلیون دلار است که از نظر وزنی بیش از ۲۰ درصد و از نظر ارزشی نیز ۱۹ درصد کاهش داشته است.
چه عواملی موجب کاهش شده است؟
گلشاهی: عمده این واردات تحت تاثیر میزان واردات تن ماهیان است تن ماهیانی که به مصرف کنسرو می‌رسد ممکن است کشور در یک بازه زمانی نیاز به تولید کنسرو بیشتری داشته باشد. مابه التفاوت بین تولید داخلی با آن میزانی که در کارخانه‌جات باید اتفاق بیفتد از خارج از کشور تولید می‌شود، علت دیگر این است که صید تن ماهیان امسال داخل کشور بالا بوده و به خاطر همین کارخانجات کمتر به سمت واردات رفتند و عمدتا نیازشان را در داخل کشور تامین کردند.
میزان سرانه مصرف داخلی محصولات دریایی در کشور حدود ۱۰.۶ کیلوگرم است فکر نمی‌کنید این میزان نسبت به میانگین جهانی کم باشد؟
گلشاهی: تقریبا ۵۵ درصد میانگین جهانی است، ولی نباید این گونه قضاوت کنیم نکته‌ای که در مصرف آبزیان اهمیت دارد درمجموع پروتئین حیوانی مورد مصرف است که باید حدود ۳۳ درصد آن از نوع آبزی باشد برای اینکه بالانس مواد غذایی درجیره غذایی مردم به وجود بیاید.
آیا برنامه‌ریزی شده که این مصرف بیشتر شود؟
گلشاهی: ما دو هدف را دنبال می‌کنیم یکی اینکه سهم پروتیئن حیوانی مردم را بالا ببریم. در حال حاضر سهم آبزیان حدود ۱۸ درصد است و باید این سهم را باید به میانگین ۳۳ درصدی برسانیم که در پایان برنامه ششم توسعه این میزان به حدود ۱۴ کیلوگرم می‌رسد.
چه آبزیانی در داخل کشور پرمصرف هستند؟
گلشاهی: طبیعتا هر چه بیشتر تولید کنیم، بیشتر هم مصرف می‌کنیم، قزل آلای معمولی و قزل آلای سالمونی که بین مردم معروف است همچنین ماهیان گرم آبی و انواع ماهیان دریایی جنوب جزو پرمصرف‌ها هستند.
صادرات میگو کشور در چه وضعی قرار دارد؟
گلشاهی: بر اساس آمار ۱۰ ماهه، صادرات میگو از کل صادرات سال ۹۵ بالاتر بوده و تقریبا حدود ۱۶ هزار تن انواع میگو به ارزش حدود ۷۶ میلیون دلار صادر شده که از نظر وزنی ۵۳ درصد و از نظر ارزشی ۵۹ درصد نسبت به سال قبل رشد داشته است.
بازار‌های هدف میگوی چه کشور‌هایی هستند؟
گلشاهی: ویتنام، چین، هنگ کنگ، ایتالیا، اسپانیا، آلمان و روسیه عمدتا مشتری میگوی کشور هستند.
حجم صادرات خاویار کشور چقدر بوده است؟
گلشاهی: میزان صادرات خاویار طی ۱۰ ماهه سال ۹۶، یک تن به ارزش ۲۰۵ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵ درصد از نظر وزنی و ۳۸ درصد ازنظرارزشی رشد داشته است.
مقاصد صادراتی خاویار ایرانی کدام کشور‌ها بودند؟
گلشاهی: عمدتا به کشور امارات و کشور‌های اروپایی صادر شده است.
برای بحث بازاریابی برنامه‌ای برای افزایش بازار‌ها داریم؟
گلشاهی: عمده هدف ما در قسمت اول این است که محصولات موجود را در بازارهایمان حفظ و از طرفی به اضافه کردن محصولات جدید تشویق کنیم پس از آن به فکر گسترش بازار‌ها باشیم، در کنار این موضوع باید بازاریابی را به سمتی سوق دهیم که بتواند بازاریابی پشتیبانی کننده باشد، یعنی بازار‌های پشتیبانی را داشته باشیم که علاوه بر اینکه تسهیل کننده افزایش تولیدی کشور باشند، بتوانند نوسانات بازار‌های موجود را هم جواب بدهد.
چه تعداد کارخانه تولید کنسرو در کشور وجود دارد؟
گلشاهی: حدود ۱۴۲ واحد کنسروسازی فعال، نیمه فعال و غیر فعال در کشور داریم همچنین ۱۲۷ واحد عمل آوری و حدود ۴۵ کارخانه پودر ماهی در حال فعالیت هستند.
عمده فعالیت کارخانه‌های عمل آوری چیست؟
گلشاهی: این واحد‌ها بسته بندی و تولید فرآورده‌های شیلاتی را بر عهده دارند همچنین محصولات مثل ناگت ماهی، ناگت میگو، فیله ماهی را بر عهده دارند.
میزان ضایعات در این بخش چقدر است؟
گلشاهی: بستگی به نوع فراوری محصول دارد، بسته به نوع فرآوری از حدود ۲۰ درصد ضایعات شروع می‌شود.
میزان