شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی در نامه‌ای به رئیس جمهور، ۳ راهبرد پیش روی کشور برای مقابله تحریمها را مورد نقد و بررسی قرار داد و «بی اثر کردن تحریم» را به عنوان تنها راهبرد اصلی و اثرگذار در این زمینه مطرح کرد. این کانون تفکر و نهاد سیاستگذاری در چارچوب راهبرد معرفی شده، حرکت به سمت فروش فرآورده‌های نفتی به جای خام فروشی را یک اقدام مهم دانست که منجر به بی اثر شدن تحریم فروش نفت خواهد شد.
در این نامه آمده است: همان طور که مستحضر هستید؛ تحریم‌های ظالمانه اقتصادی مسئله ای است که در سال‌های اخیر به شکل جدید و به صورت شبکه‌ای، هوشمند و ثانویه گریبانگیر اقتصاد ایران شده است. پیش از این نیز جمهوری اسلامی ایران سالها از جانب آمریکا تحریم بود و سابقه تحریمها به اوایل انقلاب اسلامی بر می‌گردد؛ اما اثرگذاری تحریم‌های جدید پس از همراهی دیگر کشورها از جمله کشورهای اروپایی با آمریکا و رسوخ قوانین تحریمی به حوزه‌هایی چون نظام بانکی و فروش نفت رخ داد.
برای مقابله با این تحریمها و جلوگیری از اثرگذاری آن بر اقتصاد کشور، ۳ راهبرد وجود دارد. راهبرد اول «دور زدن تحریم» است که توسط دولت دهم به کار گرفته شد؛ این راهبرد شاید در مدت کوتاهی توانست به کشور کمک کند، اما به دلیل ریسک بالای مسیرهای غیررسمی و غیرمتعارف و امکان بالای فسادزایی آن، پس از مدتی ناکارآمد شد و اثر عکس گذاشت.
راهبرد دوم «برداشتن تحریم» است که توسط دولت‌های یازدهم و دوازدهم دنبال شد؛ اما از آنجا که کشورهای سلطه‌گر به هیچ وجه قادر به کوتاه آمدن در مقابل جمهوری اسلامی ایران نبوده و از اساس با این نظام و کشور مخالفند، این راهبرد نیز به جایی نرسید و پس از مدت‌ها تلاش برای مذاکره و تدوین نتایج آن در قالب قرارداد برجام، اصلی‌ترین کشور حاضر در قرارداد یعنی آمریکا آن را زیر پا گذاشت.
بنابراین نه «دور زدن تحریم» و نه «برداشتن تحریم» چه از لحاظ نظری و چه از لحاظ عملی، نمی‌تواند راهبرد مناسب برای میان مدت و بلندمدت اقتصاد کشور باشد و منجر به مقاوم سازی اقتصاد شود. راهبرد سوم و اصلی برای مقابله با تحریمها و مقاوم‌سازی اقتصاد در مواجهه با آن، «بی اثر کردن تحریم» است. راهبردی که منجر به افزایش هزینه تحریم و در عین حال، افزایش توان ضربه پذیری اقتصاد می‌شود.
در این زمینه بخش نفت کشور که از بخشهای اصلی اقتصاد و نقطه مهم اثرگذاری تحریمها بوده، نقش کلیدی دارد و ضروری است اقدامات مرتبط با راهبرد «بی اثر کردن تحریم» هر چه سریعتر در آن عملیاتی شود.
اقدامات متعددی در این راستا پیش روی کشور وجود دارد که وابسته به توان داخلی بوده و تنها با همت مسئولین و سرمایه گذاری مردم امکانپذیر است؛ «تولید و فروش فرآورده‌های نفتی و پتروشیمیایی به جای خام فروشی از طریق توسعه و افزایش ظرفیت پتروپالایشگاه های کشور» مهمترین اقدام در بی اثر کردن تحریم خرید نفت ایران است که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.
تعداد بسیار بیشتر مشتریان، فروش جزئی تر محصولات پتروشیمیایی نسبت به محموله‌های بزرگ نفت خام، منحصر به فرد نبودن محصولات پتروشیمیایی همانند نفت خام ایران، ایجاد اشتغال، فرصت سرمایه گذاری برای مردم و جذب نقدینگی سرگردان کشور، ایجاد ارزش افزوده بیشتر در صنایع پایین دست پتروشیمی، سهولت بیشتر در فروش و تبدیل ریالی آن و تبدیل شدن ایران به هاب انرژی و پتروشیمی در منطقه از جمله مزایای تولید و فروش فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمیایی نسبت به خام فروشی است که منجر به بی اثر شدن تحریمها می‌شود.
این اقدام یکی از برنامه‌های اصلی جهت تهیه «نقشه‌ی راه اقتصادِ باثبات» مورد اشاره رهبر انقلاب است که در میان مدت کشور را از وابستگی به خام فروشی نفت مصون کرده و با بی اثر کردن تحریمها، زمینه را برای مقاوم سازی اقتصاد فراهم میکند.
بنابراین در این راستا ضروری است فعالیت های زیر در دستور کار قرار گیرد:
باز طراحی و تبدیل طرح های پالایشگاهی موجود مثل آناهیتا، جاسک، پارس و سیراف به پتروپالایشگاه و فعال‌سازی آن در اسرع وقت
افزایش سریع ظرفیت پالایشی و پتروشیمی کشور از طریق ساخت پتروپالایشگاه‌های خوراک مایع جدید با در نظر گرفتن نکات مرتبط با جانمایی صحیح
اعمال دوره‌های تنفس در بازپرداخت بدهی‌ها و اعطای معافیت‌های مالیاتی هوشمند به جای تخفیف در نرخ خوراک جهت تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در حوزه پتروپالایشگاه
استفاده از ابزارهای متنوع بازار سرمایه مانند شرکت پروژه، صندوق پروژه، صکوک استصناع و همچنین صندوق‌های سرمایه گذاری برای جذب سرمایه‌های مردم و نقدینگی بالای کشور جهت تامین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی خوراک مایع
از آنجا که دوره‌های ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازگشت تحریمها نزدیک است و دوره اول آن کمتر از یک ماه دیگر فرا می‌رسد؛ و از طرفی خبرها حاکی از آن است که خریداران نفت ایران به سمت پیدا کردن فروشندگان جدید در حال حرکت هستند؛ ضروری است دولت از طریق وزارت نفت در این زمینه هرچه سریعتر اقدام نماید. شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی آماده است پیشنهادهای تکمیلی خود در این زمینه را با جزئیات کامل، در جلسه‌ای خدمت جنابعالی ارائه نماید. امید است که دولت جمهوری اسلامی ایران با اقدامات سریع خود در این راستا، امکان اثرگذاری تحریم‌های نفتی را به صفر رسانده و زمینه مقاوم سازی اقتصاد را فراهم نماید.
رونوشت: دفتر مقام معظّم رهبری آیت الله خامنه‌ای
فارس