بنزین بعنوان کالایی استراتژیک در سالهای 86 تا 92 یکی از ابزارهای مهم آمریکا و متحدانش در اعمال فشار هرچه بیشتر به ایران عرض اندام می‌کرد و اکنون که با گذشت زمان به تاریخ مقرر شده ترامپ مبنی بر شروع دور جدید تحریم‌ها نزدیک می‌شویم ،خودکفایی در بنزین برگ برنده ایران برای خنثی کردن گوشه‌ای از این تحریم‌های ظالمانه در صنعت نفت کشوربه شمار می‌رود. پالایشگاه ستاره خلیج فارس بعنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان ،به نوعی نقشه آمریکا را در بخش تحریم‌های نفتی ،نقش بر آب می‌کند و معادلات آنها را برهم می‌زند.
با بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس روزانه ۳۵ میلیون لیتر بنزین (عدد اکتان ۹۵) و ۱۴ میلیون لیتر گازوئیل به ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی کشور اضافه می‌شود. تولید روزانه ۴ میلیون لیتر گاز مایع، ۳ میلیون لیتر سوخت جت و ۱۳۰ تن گوگرد از دیگر محصولات تولیدی این واحد پالا‌یشی هستند. ظرفیت ذخیره‌سازی فرآورده‌های نفتی این پالایشگاه در حدود ۱۱ میلیون بشکه است که در صورت تأمین به موقع منابع مالی تا پایان سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری خواهد رسید. با بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران از نظر تولید بنزین و گازوئیل خودکفا می‌شود.
میانگین روزانه مصرف بنزین کشور در حدود ۶۳ میلیون لیتر و گازوئیل در حدود ۱۰۲ میلیون لیتر است. تولید روزانه بنزین در پالایشگاه‌های ایران هم اکنون ۴۳ میلیون لیتر و گازوئیل بیش از ۹۱ میلیون لیتر است که با بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس، تولید روزانه بنزین به ۷۸ میلیون لیتر و تولید روزانه گازوئیل به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز می‌رسد. هرچند به یُمنِ اّبر پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس از دام تحریم واردات بنزین رهایی خواهیم یافت اما این موضوع به معنای فراموشی صرفه جویی و عدم مدیریت در مصرف نیست .
پرونده وادرات بنزین بسته می شود
با این وجود بهره برداری از طرح‌های جدید صنعت پالایش نفت به ویژه راه اندازی فازهای اول و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس منجر به افزایش قابل توجه ظرفیت تولید بنزین در کشور شده به طوری‌که هم اکنون ظرفیت تولید بنزین ایران به بیش از 90 میلیون لیتر افزایش یافته که پیش‌بینی می‌شود با تثبیت تولید در فاز دوم و سپس راه‌اندازی فاز سوم پالایشگاه خلیج فارس، طرح ایزومریزاسیون پالایشگاه نفت بندرعباس و طرح بهبود کیفیت پالایشگاه نفت لاوان در مجموع ظرفیت تولید بنزین امسال به بیش از 105 میلیون لیتر افزایش یابد.
برای سال 97 پیش‌بینی می‌شود متوسط مصرف روزانه بنزین کشور به 80 تا 85 میلیون لیتر افزایش یابد که با تثبیت تولید در فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس دست کم روزانه 7 تا 10 میلیون لیتر ظرفیت مازاد تولید بر مصرف داخلی ایجاد می‌شود که این ظرفیت مازاد با بهره برداری فاز سوم پالایشگاه خلیج فارس به بیش از 20 میلیون لیتر در روز افزایش خواهد یافت. اگر آمارهای رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی دقیق باشد، امسال در کنار افزایش ظرفیت تولید بنزین معمولی، تولید بنزین با استاندارد یورو چهار اتحادیه اروپا هم به حدود 65 تا 70 میلیون لیتر در روز افزایش می‌یابد.
از این میزان حدود 24 میلیون لیتر بنزین یورو چهار در فازهای اول و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس، 17 تا 20 میلیون لیتر در پالایشگاه شازند، یک میلیون لیتر در پالایشگاه تبریز، یک میلیون لیتر در پالایشگاه آبادان و 10 میلیون لیتر بنزین یورو چهار در پالایشگاه نفت اصفهان تولید می‌شود.
علاوه بر این، هم اکنون تعمیرات اساسی واحدهای تقطیر و بنزین‌سازی قدیم پالایشگاه شازند، واحد تقطیر پالایشگاه شیراز، واحدهای C.R.U و آیزوماکس پالایشگاه اصفهان و واحد C.R.U پالایشگاه تهران در حال انجام بوده که با اتمام این پروژه‌ها تا چند روز آینده وضعیت تولید بنزین در کشور پایدارتر خواهد شد.
ظرفیت تولید روزانه بنزین کشور به ۱۰۰ میلیون لیتر می‌رسد
علیرضا صادق‌آبادی مدیر عامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی اعلام کرد: واحد تقطیر فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس مهرماه امسال راه‌اندازی می‌شود. وی افزود: تولید روزانه بنزین یورو ۴ کشور امسال به ۵۴ میلیون لیتر در روز خواهد رسید. مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران تصریح کرد: با راه‌اندازی فاز سوم ستاره خلیج فارس، روزانه ۱۲ میلیون لیتر دیگر به حجم بنزین یورو ۵ تولیدی ایران افزوده خواهد شد و تلاش بر این است که روزانه ۸۰ میلیون لیتر بنزین یورو ۵ تولید کنیم و به هدف ظرفیت تولید روزانه ۱۰۰ میلیون لیتر نزدیک شویم.
صادق آبادی گفت: مصرف‌کنندگان بنزین باید بدانند چنانچه خودروی آنها از استاندارد یورو ۴ و ۵ برخوردار نباشد در صورت استفاده از بنزین عادی یا یورو ۴ و ۵ میزان آلایندگی آنها تفاوتی ندارد و عملکرد موتور خودرو تغییری نمی‌کند. وی افزود: پالایشگاه ستاره خلیج فارس به تأمین و رفع نیازهای پتروشیمی داخلی هم کمک شایانی می‌کند، به گونه‌ای که اگر ستاره خلیج فارس راه‌اندازی نمی‌شد پس از اعمال تحریم‌های احتمالی جدید بر ایران، فروش ۲۴۰ هزار میلیون لیتر میعانات گازی پارس جنوبی کار دشواری می‌شد، از این رو آثار جانبی این پالایشگاه بسیار بیشتر از تولید روزانه بنزین آن است.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران گفت: هدف ما از تولید مازاد بنزین مصرفی کشور، ذخیره‌سازی راهبردی برای کشور است و برای صادرات برنامه‌ای نداریم. صادق آبادی به سهم ۷۴ درصدی نیروی کار و مهندسی ایرانی و تولید ایرانی در ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس اشاره کرد و ادامه داد: ۲۶ درصد از این پروژه محصول کار مهندسی و خرید خارجی و راه‌اندازی این پالایشگاه هم ۱۰۰ درصد ایرانی و بومی بود. وی گفت: ارزش تولیدات فرآورده‌های نفتی پالایشگاه ستاره خلیج فارس حدود ۲۴ میلیون دلار است.
از خودکفایی در تولید بنزین تا خنثی کردن تهدیدات دشمن
محمد علی دادو‌ر، مدیر عامل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، اظهار کرد: تاکنون 3.9 میلیون یورو در پالایشگاه ستاره خلیج فارس سرمایه‌گذاری شده است، افزود: برای تکمیل و راه‌اندازی فاز سوم این پالایشگاه نزدیک به 140 میلیون یورو اعتبار دیگر نیاز‌مندیم. مدیر عامل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس درباره دستاوردهای ناشی از بهره‌برداری کامل از پالایشگاه ستاره خلیج فارس گفت: تضمین ازدیاد برداشت از میاد‌ین پارس جنوبی، تامین سوخت کشور و اتمام دغدغه مردم در این خصوص، ایجاد اشتغال مستمر و حفظ محیط زیست از مهمترین دستاوردهای بهره‌بردرای از پالایشگاه میعانات گازی خلیج فارس است. وی تاکید کرد: در زمینه مربوط به مسائل سیاسی باید اذعان کرد که با بهره‌بردرای کامل از این پالایشگاه تمامی تهدیدات دشمن از ناحیه فروش میعانات و تامین سوخت کشور خنثی خواهد شد و دیگر دشمنان ما نخواهند توانست از این طریق مردم را تحت فشار قرار دهند.
تولید بنزین بیشتر از مصرف داخلی است/لزوم سهمیه بندی و استفاده از کارت سوخت
هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در خصوص مدیریت مصرف بنزین با آغاز دور جدید تحریم‌ها اظهار کرد:با وجود اینکه یکی از صادرکنندگان مهم نفت هستیم اما طی سالیان گذشته همیشه اقدام به واردات بنزین کرده‌ایم این موضوع دلایل بسیار زیادی دارد که مهمترین آنها حرکت در مسیر خام فروشی است. وی ادامه داد: به جای اینکه نفت را به ده‌ها و صدها فرآورده نفتی با ارزش تبدیل کنیم و اینگونه آن را به فروش برسانیم متأسفانه راحت‌ترین راه (خام فروشی منابع ) را انتخاب کرده‌ایم.
خادمی با تأکید بر اینکه تا چندی پیش شاهد واردات بی محابای بنزین و عدم مدیریت مصرف در این زمینه بوده‌ایم افزود: طی سالیان گذشته به علت واردات بنزین و فروش ارزان قیمت و سوبسید دار آن ،با قاچاق بنزین روبه‌رو بودیم، همین امر باعث شد که میزان واقعی مصرف سوخت در داخل مشخص نباشد. بعبارتی مصرف بنزین در کشور مجموعه‌ای از مصرف داخل و قاچاق آن به شمار می‌رفت. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: همچنین پایین‌تر بودن قیمت بنزین در ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه مزید بر علتی در رخداد قاچاق بود.
وی بیان کرد: روند روبه رشد مصرف، قاچاق سوخت و واردات بنزین باعث شده بود تا نه تنها قاچاقچیان سوخت بلکه وارد کنندگان نیز به منفعت بسیار زیادی دست یابند. خادمی گفت: این روند تا جایی ادامه یافت که کارت سوخت و قیمت دو نرخی بنزین مطرح شد و با عملیاتی شدن آن ضمن کاهش روند صعودی مصرف و با شفاف‌سازی میزان مصرف، واردات قاچاق سوخت نیز تا حد بسیار وسیعی کاهش یافت. عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: با تحقق این طرح مشخص شد که جایگاه‌ها چه میزان سوخت مصرف می‌کردند و چه خودروهایی در کدام یک از جایگاه‌ها چه میزان سوختگیری داشته اند. وی افزود: کوپنی شدن مصرف بنزین و در نظر گرفتن محدودیت برای سقف مصرف ،مردم را به این امر واداشت تا میزان سوخت مصرفی خود را مدیریت کنند. حتی در بعضی از اوقات خودروهای شخصی به علت همین سیستم مدیریتی میزان سوخت اضافی هم در کارت‌های خود داشتند؛ اگر این نوع از مدیریت و کنترل مصرف نبود در زمان تحریم‌ها نمی‌توانستیم در این زمینه با موفقیت از بحران مذکور گذر کنیم.
خادمی تأکید کرد: در شرایط فعلی جای هیچگونه نگرانی نسبت به تأمین سوخت مردم در زمان تحریم‌ها نداریم چرا که تقریبا میزان مصرف با تولیدمان تناسب خوبی دارد.بعبارتی در وضعیت فعلی تولید داخل جوابگوی مصرف است و جای نگرانی وجود ندارد. وی راه‌اندازی فازهای یک و دو پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس را در تامین نیاز داخلی بنزین کشور موثر دانست و گفت: با راه‌اندازی فاز نهایی این پالایشگاه به طور قطع مشکلی در زمینه تأمین بنزین نخواهیم داشت.
خادمی تصریح کرد: ولی این موضوع به این معنا نیست که نباید مصرف را مدیریت کنیم .معتقدم باید از سامانه‌های سابق همچون کارت سوخت استفاده کنیم تا شدت مصرف افزایش نیابد و شرایط در دوران تحریم‌ها طوری نباشد که پالایشگاه‌ها جوابگوی مصرف نباشند.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: خیالمان راحت است که تولید بنزین به علت راه‌اندازی دو فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس بیشتر از مصرف داخلی است اما باید برای زمان تحریم‌ها مدیریت مصرف داشته باشیم تا دوباره به سمت واردات قدم بر نداریم.
وی تأکید کرد: به مردم این اطمینان را می‌دهیم که در زمان بازگشت تحریم‌ها مشکلی در زمینه تأمین بنزین نخواهیم داشت اما چون هر ساله بر تعداد خودروها افزوده می‌شود و این وسایل نقلیه به علت استاندارد پایین، مصرف بدی در میزان سوخت دارند بنابراین مدیریت الزامی است و یکی از این راه‌های مدیریت مصرف ،استفاده از کارت‌های سوخت و سهمیه بندی بنزین است .
مجلس و دولت درباره سهمیه‌بندی بنزین تعیین تکلیف می‌کنند / هنوز سیاستی به شرکت ملی پخش ابلاغ نشده است
فاطمه کاهی سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، در مورد احتمال سهمیه‌بندی بنزین، اظهار کرد: تصمیم‌گیری در مورد سهمیه‌بندی بنزین به هیچ وجه برعهده شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیست و ما یک شرکت مجری هستیم. وی تأکید کرد: موضوع سهمیه‌بندی بنزین مصوبه هیئت دولت و مجلس است و اگر در این زمینه ابلاغی به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی شود آن را اجرا خواهیم کرد. کاهی تصریح کرد: تا امروز در مورد سهمیه بندی بنزین ابلاغی به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نرسیده است. سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با تأکید بر اینکه تجربه سهمیه‌بندی بنزین را در سالهای 85-86 داشته‌ایم، تصریح کرد: قطعا یکی از راه‌های کنترل مصرف، سهمیه‌بندی است،
نتیجه گیری
مسئولان ذی ربط و مردم باید با شروع دور جدید تحریم‌ها با استقبال از طرح‌هایی چون نظام سهمیه بندی و کارت سوخت ،شرایط را بگونه‌ای مدیریت کنند که نه تنها قطع صددرصدی واردات بنزین محقق شود بلکه ایران به جمع صادرکنندگان این کالای اساسی بپیوندد چرا که تجربه دور اول تحریم ها نشان می‌دهد که نظام سهمیه بندی باعث گذر موفقیت آمیز کشور از آن شرایط بود.
باشگاه خبرنگاران