آمارهای دولتی و موسسات رصد کشتی ها نشان می دهد که صادرات نفت ایران به مشتریان عمده اش در آسیا در ماه اکتبر به پایین ترین رقم خود در طی 5 سال گذشته رسیده است. در این ماه کشورهای چین، ژاپن و کره جنوبی به دلیل ترس از تحریم های آمریکا خرید نفت از ایران را به شدت کاهش داده اند.
بر اساس این گزارش، خرید نفت چین، هند، ژاپن و کره جنوبی از ایران در ماه اکتبر با 56.4 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 762 هزار بشکه در روز رسیده است. این پایین ترین رقم از اکتبر سال 2013 تاکنون است.
واشنگتن روز 5 نوامبر و همزمان با اجرایی کردن تحریم های نفتی علیه ایران به 8 کشور از جمله چین، ژاپن و کره جنوبی احازه داد تا حداقل برای 180 روز دیگر خرید نفت از ایران را ادامه دهند. با این حال خرید نفت چین از ایران در ماه اکتبر با 64 درصد کاهش به 247 هزار و 200 بشکه در روز رسیده است.
کاهش خرید نفت چین از ایران در حالی اتفاق افتاده است که چینی ها قبل از تحریم های آمریکا علیه ایران رسما گفته بودند توجهی به تحریم های آمریکا نمی کنند و مشتری نفت ایران باقی خواهند ماند اما دیدارهایی که بین مقامات چینی و آمریکایی صورت گرفت موجب شد تا چین نیز تا حدودی از تحریم های امریکا تبعیت کندو خرید نفت از ایران را کاهش دهد.
شاید بتوان گفت اوج این دیدارها مربوط به اواخر ماه گذشته میلادی باشد که شی جینپینگ رئیس جمهور چین و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در حاشیه نشست سران گروه بیست با هم دیدار کردند.
این نخستین بار بود که رهبران دو کشور پس از تنشهای پیوسته و بروز اصطکاک تجاری از ماه مارس امسال با هم دیدار میکردند.
طبق توافق رهبران چین و آمریکا در بوینس آیرس، چین بر اساس نیاز داخلی واردات خود از آمریکا در زمینه محصولات کشاورزی، انرژی ، تولید و خدمات را افزایش خواهد داد.
چین جایگزینی برای نفت ایران ندارد
کیومرث یزدان پناه یکی از کارشناسان مسایل بین المللی معتقد است چین به مرحله ای از قدرت در نظام بین الملل رسیده که دیگر زورگویی ها و سلطه طلبی های آمریکا را نمی پذیرد و امر و نهی این کشور را که می خواهد برایش تعیین تکلیف کند، بر نمی تابد.
به گفته وی با توجه به اینکه چین یک قدرت اقتصادی شده، خودش نیازهایش را تشخیص می دهد که دست به چه اقداماتی بزند و روابطش را با دیگر کشورهای دنیا تنظیم می کند و مسلما دیگر آن کشور سابق نیست که تحت هر فشار یا زورگویی آمریکایی ها بخواهد تسلیم شود یا عقب نشینی کند.
این کارشناس مسایل بین الملل با اشاره به اینکه نیاز مبرم کشور چین به انرژی به ویژه نفت، این کشور را وادار می کند تا سطح روابطش را با کشورهای تولید و صادرکننده نفت از جمله ایران در بالاترین سطح خودش نگه دارد، تصریح کرد: اگر کشور چین، اقدامات نامتعارفی انجام بدهند و یا ناشیانه تصمیم بگیرند که روابط شان را با ایران تحت الشعاع قرار دهند و نخواهند از ایران نفت بخرند، ایران ضرر نمی کند بلکه اقتصاد بزرگ چین است که به شدت متضرر می شود.
وی به عواقب تحریم نفت ایران توسط چین اشاره کرد و بیان داشت: اگر چینی ها بخواهند نفت ایران را خریداری نکنند، اولا جایگزینی برای نفت ایران نیست، همچنین اگر یک زمانی ایران که اکنون تحت فشار تحریم های بی‌رحمانه آمریکا و متحدانش است، از این تحریم ها خارج شود دیگر به چین به این سادگی ها اعتماد نخواهد کرد. چینی ها این موضوع را درک می کنند و بنابراین نفت ایران را تحریم نمی کنند.
یزدان پناه از اهرم اقتصادی به عنوان تنها عامل فشار آمریکا بر چین نام برد و گفت: تنها اهرم فشاری که آمریکایی ها در برابر چین دارند اهرم تجارت و بازرگانی است تا بخواهند موازنه روابط تجاری خودشان را با پکن تحت الشعاع قرار دهند و تصور می کنند با این کار اقتصاد چین آسیب می بیند. این در حالی است که چین بازارهای جایگزین متعددی را طی دهه های اخیر برای خودش ایجاد کرده است.
وی خاطرنشان شد: با توجه به نیاز آمریکا به کالاهای چینی به نظر می رسد این امکان هم وجود ندارد که آمریکا بتواند از این اهرم به طور صد در صد استفاده کند و عرصه را برای چین تنگ کند. بنابراین این اهرم در دراز مدت اثرگذار نخواهد بود.
چین خرید نفت از ایران را افزایش می دهد
با این حال که چین در ماه گذشته میلادی خرید نفت از ایران را کاهش داده بود اما قصد دارد در ماه جاری میلادی سطح خرید و واردات نفت ایران را نسبت به دو ماه گذشته افزایش دهد.
پس از آنکه ایالات متحده آمریکا ماه گذشته هشت خریدار نفت ایران اعم از چین را از تحریم های ثانویه علیه جمهوری اسلامی ایران معاف کرد، این کشور نیز هنچون سایر خریداران معاف تصمیم گرفته است تا در بازه زمانی معافیت از این تحریم ها خرید نفت از ایران را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
خریداران نفت ایران که از تحریم‌های ثانویه علیه این کشور معافیت گرفته‌اند، قادر خواهند بود در یک فرصت حدودا ۱۸۰ روزه یعنی تا اوایل ماه مه ۲۰۱۹ میلادی به خریداری و واردات نفت ایران ادامه دهند.
بدین ترتیب چین بعنوان یکی از بزرگترین خریداران نفت ایران، نیز در این مهلت ۱۸۰ روزه تا سقف ۳۶۰ هزار بشکه در روز از ایران نفت خریداری کند.
در سالهای اخیر شرکت ملی نفت چین (CNPC) میلیاردها دلار در صنعت نفت ایران سرمایه گذاری کرده است که حالا بنابر گفته منابع آگاه، از دسامبر ۲۰۱۸ این کشور قادر خواهد بود از حداکثر میزانی که اجازه خریداری نفت ایران را در این بازه زمانی محدود دارد، استفاده کند.
فارس