در کشور ما موضوعاتی از قبیل رشد تولید، بهره‌وری، توسعه مبتنی بر صادرات و... آموزش داده نشده یا برنامه‌ریزی برای تولید کالاهای درجه یک و بعد صادرات مازاد این کالاها صورت نگرفته است تا درنتیجه این آموزش‌ها و برنامه‌ریزی‌ها، دیپلماسی اقتصادی معنی‌دار شود.
زمانی که تمرکز بیشتر روی بحث واردات است تا صادرات، مفهومی به نام دیپلماسی اقتصادی وجود ندارد. اگر به قوانین هم نگاهی کنیم، درمی‌یابیم که تمام قوانین در راستای تقویت واردات است. براساس گزارش‌هایی که منتشر شده، 85 درصد واردات ما شامل مواد اولیه و واسطه‌ای است و این درحالیست که قدم‌های خوبی در زمینه توسعه صادرات برداشته نمی‌شود. متاسفانه تراز تجاری ما معمولا طی سالیان گذشته منفی بوده و پایه نفتی داشته است و اگر این پایه نفتی از ما گرفته شود، در سایر حوزه‌ها مثل خودرو، لوازم خانگی،ای‌تی، نساجی، دارو، لوازم بهداشتی و آرایشی و... حرفی برای گفتن نداریم. ما در بسیاری از حوزه‌ها مصرف‌کننده صرف هستیم، چون آموزش‌های لازم در این زمینه به ما داده نشده است. متاسفانه برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی برای توسعه اقتصادی کشور در نظر گرفته نشده است. بنابراین، دیپلماسی اقتصادی در کشوری به‌کار می‌آید که صادرات‌محور باشد. ولی از آنجایی که چنین موضوعی در فرهنگ ما وجود ندارد و عمدتا کسانی که در حوزه دیپلماسی اقتصادی به‌کار گماشته می‌شوند، دولتی‌اند و از سوی سازمان توسعه تجارت انتخاب می‌شوند، در این زمینه اقدام خاصی صورت نمی‌گیرد. افرادی که در چنین پست‌هایی هستند، باید با بازار به خوبی آشنایی داشته باشند. وقتی آگاهی از مباحث عمومی وجود ندارد، تقویت دیپلماسی اقتصادی دشوار می‌شود. اگر به تجارت کشورهای توسعه‌یافته که در زمینه دیپلماسی اقتصادی با هدف توسعه اقتصاد ملی در درجه بالایی قرار دارند، نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم که پایه اقتصاد این کشورها نفتی نیست. یعنی اقتصاد آنها صرفا روی منابع طبیعی کشورشان استوار نیست. بنابراین، وجود فقر و مشکلات اقتصادی، مسئولان این کشورها را وارد کرده است که برنامه‌های بلندمدتی را برای توسعه کشورشان طراحی و تدوین کنند. برای جهش اقتصادی باید یک برنامه اقتصادی بلندمدت وجود داشته باشد. گام برداشتن در مسیر توسعه زمان زیادی را می‌طلبد و آنهم با کوشش فراوان و تولید ناخالص ملی مثبت به دست می‌آید. متاسفانه ما در این زمینه اقدام مناسبی انجام نداده و اصلا برنامه‌ریزی خوبی نداشته‌ایم. متاسفانه الان ما شاهد توزیع یارانه‌های گسترده‌ای هستیم که در کشورهای توسعه‌یافته چنین چیزی وجود ندارد. البته مسئولان ما به دلیل سطح پایین درآمدهای مردم ناچار به توزیع یارانه هستند و مردم دیگر تحمل افزایش قیمت بیش از قیمت‌های فعلی را ندارند. تمام اینها به این دلیل است که اقتصاد ما صادرات‌محور نیست. ما تنها یک کشور مصرف‌کننده هستیم که از این نظر فشار زیادی بر ما تحمیل می‌شود. باید بگویم فهرست اقلام وارداتی از گمرک شرم‌آور است. نباید هر کالایی به کشور وارد شود، وقتی ظرفیت تولید آنها در داخل وجود دارد و ما در این زمینه استعدادهای خوبی داریم.
آرمان