در اجرای قراردادهای عاملیت اعطای تسهیلات ارزی از محل صندوق توسعه ملی روال به این ترتیب است که طرح‌هایی که بانک‌ها تأیید و به صندوق ارسال می‌کنند از نظر انطباق با ضوابط ناظر بر اعطای تسهیلات از منابع صندوق بررسی و در صورت تأیید مورد پذیرش قرار می‌گیرند. در ادامه بانک عامل می‌تواند قرارداد مشارکت برای اجرای طرح را با متقاضی منعقد و با ارسال مدارک مربوطه نسبت به دریافت مسدودی برای طرح که به مفهوم تخصیص تسهیلات ارزی است، اقدام کند تا از محل آن اعتبارات مربوطه تأمین شود. در صورت عدم ارسال مستندات لازم در مهلت مقرر، اعلام وصول طرح لغو شده و در صورت ارائه دلایل توجیهی کافی از سوی بانک عامل مهلت تمدید می‌شود.

این در حالی است که بررسی عملکرد صندوق توسعه ملی از ابتدای فعالیت (آغاز دهه ۱۳۹۰) تا پایان سال گذشته نشان می‌دهد که حدود ۳۵۰ فقره با حدود ۴۱ میلیارد دلار طرح در صندوق اعلام وصول شده است. از طرح‌های اعلام وصول شده سهم طرح‌های بالادستی نفت و گاز از حدود ۱۶.۸ میلیارد دلار و در قالب ۱۱ فقره طرح بوده که برای تمامی آن‌ها مسدودی صادر شده است.

در مجموع ۱۲ میلیارد دلار برای طرح‌های بالادستی نفت و گاز تأمین اعتبار و ۸.۸ میلیارد دلار پرداخت شده است. از مبلغ مسدود شده ۶.۸ میلیارد دلار در چهار فقره طرح مربوط به بخش خصوصی و ۹.۹ میلیارد دلار برای هر فقره طرح در شرکت‌های وابسته به نهادهای عمومی غیر دولتی بوده است.

در رابطه با طرح‌های پایین دستی نفت و گاز نیز عملکرد صندوق توسعه ملی اینگونه بوده که سهم آن‌ها از طرح‌های اعلام وصول شده ۲۹۸ میلیون دلار و در سه طرح بوده است که برای تمامی آن‌ها مسدودی صادر شده است.

همچنین برای دو فقره از این طرح‌ها در مجموع ۳۶ میلیون دلار گشایش اعتبار انجام شده که بابت یک طرح ۲۸ میلیون دلار به متقاضی پرداخت شده و تمامی طرح‌های مسدود شده در طرح‌های پایین دستی نفت و گاز مربوط به بخش خصوصی است.

بر این اساس مجموع سهم طرح‌های بالادستی و پایین دستی نفت و گاز از طرح‌های اعلام وصول شده صندوق توسعه ملی به حدود ۱۷ میلیارد دلار می‌رسد.

صندوق توسعه ملی در اوایل دهه ۱۳۹۰ و بعد از تجربه نه چندان موفق حساب ذخیره ارزی راه‌اندازی شد و با هدف تبدیل بخشی از عوائد ناشی از فروش نفت، گاز، میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسل‌های آینده از محل نفت، گاز و فرآورده‌های نفتی شروع به کار کرد. سالانه از منابع ارزی ورودی به صندوق نیز تسهیلاتی به صورت عمدتاً ارزی و تا بخشی ریالی بر اساس موارد درج شده در اساسنامه پرداخت می‌شود.