هند در فاصله نوامبر سال گذشته تا ماه مه امسال که تحریم‌های واشنگتن علیه تهران، میزان واردات نفت این کشور از ایران را محدود کرد، خرید نفت از آمریکا را بیش از چهار برابر افزایش داد. آمار نفتکش‌ها که توسط رویترز رصد شده، نشان می‌دهد رشد صادرات نفت آمریکا به هند به میزان قابل توجهی بالاتر از رشد واردات نفت هند از کشورهای خاورمیانه بوده است.

در فاصله زمانی که آمریکا صادرات نفت ایران را هدف تحریم قرار داد و یک معافیت شش ماهه برای خریداران بزرگ نفت ایران از جمله هند صادر کرد و با پایان این معافیت‌ها در ماه مه، پالایشگاه‌های هندی حدود ۱۸۴ هزار بشکه در روز نفت خام آمریکا را خریدند؛ در حالی که در مدت مشابه سال گذشته تنها ۴۰ هزار بشکه در روز نفت آمریکا را خریداری کرده بودند.

اما در فاصله آغاز تحریم‌های آمریکا تا پایان معافیت‌های این کشور به خریداران نفت ایران، خرید نفت ایران از سوی هند با کاهش مواجه و به ۲۷۵ هزار بشکه در روز رسید. همچنین وارداتش از عراق ۳.۳ درصد کاهش یافت و به ۱.۰۱ میلیون بشکه در روز رسید.

به اعتقاد تحلیلگران، اگرچه حجم خرید نفت هند از آمریکا در مقایسه با منابع سنتی خاورمیانه اندک است اما رشد واردات نفت آمریکا، مانع رشد واردات از خاورمیانه شد؛ به خصوص که قیمت فروش رسمی شرکت آرامکوی سعودی و سایر تولیدکنندگان نفت خاورمیانه بالاتر بود و باعث شد خرید نفت از آمریکا برای هند اقتصادی جلوه کند.

آمریکا از شکاف خالی که با وضع تحریم‌ها و محدود شدن صادرات ایران پیش آمد استفاده کرد و مشتاق است فروش نفت به هند را افزایش دهد. بر اساس گزارش اویل پرایس، مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اوایل ماه میلادی جاری گفته است: آمریکا خواهان فروش نفت خام و گاز طبیعی مایع بیشتری به هند است.

هند: واردات نفت ایران را متوقف نکردیم

این در شرایطی است که دولت هند اعلام کرد تجارت با ایران از جمله واردات نفت از این کشور را متوقف نکرده است. وی مورالیدهاران - وزیر امورخارجه دولت هند - در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا تجارت هند با ایران متوقف شده است؟ گفت: خیر. و در پاسخ به پرسش نماینده‌ای از کنگره درباره اینکه آیا هند از سوی آمریکا یا هر کشور دیگری در این خصوص تحت فشار قرار دارد؟ گفت: روابط دوجانبه هند با ایران به قوت خود پابرجاست و تحت تأثیر روابط هند یا هیچ کشور ثالثی قرار ندارد.

به اعتقاد تحلیلگران، پاسخ وی منعکس‌کننده موضع سنتی هند است اما با مواضع نخست‌وزیر هند در نشست سران گروه ۲۰ تفاوت قابل توجهی دارد. نارندرا مودی در این نشست به دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا گفته بود دهلی نو خرید نفت از ایران را پس از دوم ماه مه کاهش داده است.

اما طبق گزارش خبرگزاری پی تی آی، علی چگینی - سفیر کشورمان در هند - سه‌شنبه هفته جاری در یک رویداد فرهنگی ایرانی اظهار کرده بود هند مطابق با منافع ملی خود عمل می‌کند و این مسئله برای همه قابل قبول است. وی در ادامه افزوده بود: ایران تنها کشوری است که می‌تواند انرژی ارزان، مطمئن و قابل دسترس برای هند تأمین کند.

سه برابر شدن شعبات بانک هندی برای همکاری با ایران

علاوه‌ بر این تعداد شعبه‌های در نظر گرفته شده بانک U.C.O برای همکاری با ایران سه برابر شد. آتول کومار گوئل، رئیس هیأت مدیره این بانک هندی در این باره با اشاره به ضرورت حفظ و ارتقای تعداد شعبات و مبالغ مورد نیاز برای تداوم تجارت مشروع با ایران گفت که این بانک تعداد شعبات مجاز خود برای همکاری با ایران را از ۲۲ شعبه به ۶۷ شعبه افزایش داده و یک مرکز مدیریت شعبات در شبکه خود ایجاد خواهد کرد که احتمالاً تا شش هفته ماه دیگر عملیاتی خواهد شد.

وی با اشاره به روند کنونی در تجارت جهانی و مسائل بانکی مرتبط با امور تجاری گفت که دولت هند بر حمایت از صادرکنندگان تاکید ویژه ای دارد و این بانک تلاش دارد تا صادرات به دیگر کشورها را تسهیل و تأمین مالی کند. به گفته این مقام هندی، در حال حاضر ۱۴ بانک ایرانی در بانک U.C.O حساب بر حسب روپیه افتتاح کرده‌اند.

او در توضیح مکانیزم عملکرد این حساب‌ها گفت: وقتی از ایران نفت وارد می‌کنیم پول توسط شرکت‌های وارد کننده نفت هند به این حساب واریز می‌شود و بانک روپیه را به حساب بانک‌های ایرانی واریز می‌کند و بانک‌های ایرانی به صادرکنندگان در داخل ایران ریال پرداخت می‌کند

آمادگی ایران برای سرمایه‌گذاری در پالایشگاه هندی

روز گذشته ایران آمادگی خود را برای سرمایه گذاری در توسعه پالایشگاه ساوت ایندین اعلام کرد و گفت ما هیچ محدودیتی برای همکاری با هند خواه در زمینه سرمایه گذاری یا خواه هر گونه جوینت ونچری که باشد نداریم و آماده انجام آن هستیم.

شرکت "نفت‌ایران اینترترید" که زیرمجموعه سوییسی شرکت ملی نفت ایران است، ۱۵.۴ درصد سهم در شرکت چنای پترولیوم دارد که زیرمجموعه شرکت ایندین اویل، بزرگترین پالایشگر نفت هند است. چنای پترولیوم قصد دارد ۳۵۶.۹۸ میلیارد روپیه (۵.۱ میلیارد دلار) برای جایگزینی پالایشگاه ناگاپاتینام به ظرفیت ۲۰ هزار بشکه در روز در ایالت جنوبی تامیل نادو با پالایشگاهی به ظرفیت ۱۸۰ هزار بشکه در روز سرمایه گذاری کند.

سفیر ایران در هند ابراز امیدواری کرد که بانک پاسارگاد به زودی شعبه‌ای در هند افتتاح کند و با بانک UCO که هند پرداخت پول خرید نفت ایران به روپیه را در حساب این بانک واریز می‌کند، مستقیماً همکاری کند.

هند مشتری ایران می‌ماند؟

در این رابطه خطیبی - کارشناس ارشد حوزه انرژی - گفت: طبیعتاً اگر منافع کشور هند ایجاب کند قطعاً مشتری نفت ایران باقی خواهد ماند چرا که هندی‌ها از این قضیه سودهای زیادی می‌برند و می‌توانند از این طریق کالاهای خودشان را به ما بفروشند و یا تهاتر صورت گیرد.

به گفته وی نه تنها هند بلکه سایر کشورهایی که با ایران تجارت دارند اگر از ایران نفت نخرند ما نیز کالایی از آن‌ها خریداری نمی‌کنیم، بنابراین این کشورها بازار ایران را از دست می‌دهند.

کارشناس ارشد حوزه انرژی افزود: بعضی از این کشورها مایل نیستند که بازار ایران را از دست دهند، به همین دلیل به راحتی تن به‌این کار نخواهند داد؛ در خصوص پرداخت‌ها نیز می‌توان تهاتر انجام داد؛ در مورد کشور هند قرار بود این امر با پول همان کشور یعنی روپیه انجام شود که این موضوع می‌تواند جذابیت زیادی برای این کشور داشته باشد.

وی با بیان اینکه کشورهای آسیایی انگیزه بیشتری نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکایی دارند که بخواهند تجارت خودشان را با ایران حفظ کنند، گفت: به اعتقاد من چین، هند و مابقی کشورهای اروپایی مایل هستند که تجارتشان را با ایران حفظ کنند که دو دلیل اصلی نیز برای این موضوع وجود دارد؛ یکی بازار ایران و دیگری حفظ امنیت انرژی منطقه که به یک کشور مهم صادرکننده یعنی ایران گره خورده است.

کارشناس ارشد حوزه انرژی اظهار کرد: نگرانی عمده این کشورها بیشتر جریمه‌هایی است که ممکن است به خاطر تحریم اعمال شود که اگر بتوانند آن را حل کنند قطعاً ترجیح می‌دهند که این کار ادامه داشته باشد.