گفتنی‌ست بازار تهران آخرین روز هفته خود را نیز با دلار حداکثر 11 هزار و 500 تومانی به پایان رساند تا ثبات نرخ این ارز در سه روز متوالی در همین کانال حفظ شده و امیدها برای منطقی‌شدن نرخ ارز در بازار افزایش یابد.

خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، نتایجی بحران‌زا در بازارهای اقتصادی ایران ایجاد کرد. این امر سبب پرواز دلار به آستانه 19 هزار تومان در سال گذشته شد. نرخی عجیب که اگرچه پایدار نبود اما زنگ خطر را برای بازارساز به صدا درآورد. پس از شکست سیاست‌های بانک مرکزی در دوره ولی‌اله سیف، این بار عبدالناصر همتی بود که بر صندلی بانک مرکزی تکیه می‌زد و توانست با اخذ مجوزهای خاص، بازار ارز را در کنترل این بانک درآورده و نقش دلالان را کمرنگ کند. اما با ورود به سال 98، در پی تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌های ترامپ تنش‌ها میان ایران و آمریکا بالا گرفت. ایران هم در آستانه سالگرد خروج آمریکا از برجام، اعلام کرد به دلیل بدعهدی اروپایی‌ها در اجرایی‌کردن اینستکس و عدم مقابله موثر با تحریم‌های غیرقانونی آمریکا، بر اساس مواد قانونی مصرح در برجام، در مهلت‌های 60 روزه اقدام به کاهش تعهدات هسته‌ای خود خواهد کرد. این موضع، واکنش‌های تندی را از سوی مقامات آمریکایی در پی داشت. در این میان، سفته‌بازان ارزی اقدام به افزایش قیمت دلار در بازار کرده و نرخ در 19 اردیبهشت به 15هزار و 350تومان رسید که بالاترین قیمت دلار در سال جاری بوده است. اما از آنجا که سیاست‌های بانک مرکزی، اثرگذاری اخبار سیاسی بر این بازار را به شدت کاهش داده، این نرخ هم پایدار نماند و در روزهای بعد، قیمت دلار مجددا روند کاهشی به خود گرفت. اگرچه در این مدت با نوسان‌هایی هم روبه‌رو بوده است اما در هفته گذشته با کاهشی چشمگیر، وارد کانال 11هزار تومانی شد.

تقویت ریال در 2 ماه گذشته

در سال گذشته، بازارهای خارجی همچون هرات و سلیمانیه توانستند به شدت نرخ ارز را در بازار ایران افزایش دهند. بانک مرکزی توانست با اجرای سیاست‌های متنوعی، آثار این دو بازار را به‌ طرز چشمگیری کاهش دهد. پس از آن، بازار ارز دوبی وارد کارزار با پول ملی ایران شد و توانست در مقاطعی نرخ ارز را از طریق حواله درهم کنترل کند که این بار نیز بانک مرکزی با ایجاد محدودیت‌هایی نقش بازار دوبی بر بازار ارز تهران را به کنترل خود درآورد. بررسی روند قیمتی دلار در بازار ایران نشان می‌دهد در نتیجه اقدامات بانک مرکزی، تنها در بازه زمانی 19 تا 24 اردیبهشت سال جاری، ارزش ریال در برابر دلار 1/21درصد تقویت شده است. پل والاس- تحلیلگر اقتصادی بلومبرگ- هم طی گزارشی با اشاره به رشد ۳۰درصدی ارزش ریال ایران طی دو ماه گذشته نوشت: ترامپ در ژانویه به کابینه‌اش گفت «به لطف ما ارز ایران اکنون تحت محاصره قرار دارد» اما به‌رغم تحریم‌های آمریکا ارزش ریال بالا رفته است. این گزارش تاکید کرده است اگرچه دورنمای مثبتی از کاهش تحریم‌ها مشاهده نمی‌شود و پول رایج ایران همچنان تحت فشار قرار دارد اما افزایش ارزش ریال در برابر دلار یکی از دستاوردهای بانک مرکزی در سایه تحریم‌ها بوده است.

دستاورد ارزشمند بانک مرکزی

آمریکا در دو سال گذشته دست به تروریسم اقتصادی علیه ایران زده و آشکارا کوشیده است تمامی حوزه‌های اقتصادی ایران را درگیر کند. از همین رو افزایش ارزش ریال در برابر دلار در چنین موقعیتی دستاورد بسیار بزرگی محسوب می‌شود. پل والاس در گزارش خود نوشته است: اگر یک ارز وجود داشته باشد که انتظار تقویتش را نداشته باشیم آن ارز، ریال ایران است؛ ولی واقعیت این است که ارزش ریال در بازارهای موازی جهان بالا می‌رود و این هفته هشت درصد و طی دو ماه گذشته 30 درصد در برابر دلار گرانتر شده است. او ادامه داده است: دولت دونالد ترامپ تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را سخت‌تر کرده و جلوی صادرات نفت این کشور را گرفته است؛ نفت نیروی حیاتی اقتصاد ایران است. ترامپ که مدام از موفقیت این تحریم‌ها صحبت می‌کند، ماه گذشته پس از سرنگونی یکی از پهپادهایش در نزدیکی خلیج فارس توسط ایران تحریم‌ها را سخت‌تر کرد. به گزارش تسنیم، به گفته استیو هانک- یک استاد اقتصاد دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور- بهبودپذیری ریال نشان می‌دهد ریال ایران با اجرای محدودیت‌های واردات و حفظ ارز خارجی سرپا ایستاده است. در گزارش بلومبرگ آمده است: تغییراتی در سیستم ارزی ایران به وجود آمده است. بانک مرکزی ایران یک نرخ رسمی 42000 ریالی برای هر دلار را حفظ می‌کند ولی اخیرا تلاش کرده صادرکنندگان بیشتری از سامانه تجارت نیما استفاده کنند. این سامانه سال گذشته ایجاد شد و اجازه داده شد نرخ ارز در نیما در ماه‌های اخیر افزایش یابد تا شرکت‌های بیشتری تشویق شوند ارز خارجی خود را بفروشند. این بازار مورد استفاده کسب و کارهای کوچک و اشخاص است. این کار فشار بر ریال را در بازار موازی ارز پایین آورد. گفتنی‌ست در هفته گذشته شاهد بودیم که نرخ ارز نیمایی تا حد زیادی به بازار نزدیک شد و در ساعاتی به برابری هم رسید.