ضعف شدید بازارهای رقیبی چون ارز و سکه، رونمایی از وضعیت قابل قبول طیفی از بنگاه‌های بورسی در مرداد در کنار تقویت گمانه‌زنی‌ها درخصوص بهبود روابط دیپلماتیک ایران و همچنین دریافت سیگنال‌های مثبت از بازار جهانی چاشنی‌های رشد تقاضای موثر و ارتقادهنده شاخص سهام به بام جدید بودند.

شاخص کل بورس تهران روز گذشته بار دیگر به مدار صعودی بازگشت و پس از استراحت یک روزه این نماگر در روز یکشنبه، با رشد ۵۶۴۶ واحدی ضمن عبور از سد ۲۷۰ هزار واحدی، برای نخستین بار در تاریخ پنجاه ساله این بازار در عدد ۲۷۴ هزار و ۸۷۲ واحد ایستاد. به این ترتیب بیشترین درصد رشد شاخص سهام در یک ماه اخیر رقم خورد. رشد ۱/ ۲ درصدی شاخص سهام طی معاملات این روز در حالی رقم خورد که بررسی‌ها نشان از افزایش قیمت سهام در ۹۵ درصد از نمادهای معاملاتی بورس تهران داشت. در میان صنایع فعال نیز تنها یک صنعت با افت شاخص مواجه شد. در شرایط فعلی انتشار گزارش‌های ماهانه مرداد در کنار ضعف بازارهای رقیب، گمانه‌زنی‌ها از بهبود شرایط سیاسی و همچنین اخبار ضد و نقیض درخصوص احتمال بازگشت چین به میز مذاکره با آمریکا از مهم‌ترین دلایل موج صعودی بورس در روز گذشته به شمار می‌آید. علاوه بر این تداوم ورود جریان نقدینگی به بازار سهام و مورد توجه قرار گرفتن سهام شرکت‌های بزرگ‌تر و حفظ تقاضای قدرتمند در صنایع کوچک و متوسط، بهترین روز تالار شیشه‌ای را در یک ماه اخیر رقم زد.

شاخص در ارتفاع ۲۷۴ هزار

معاملات چهارمین روز شهریورماه با رشد ۵۶۴۶ واحدی شاخص کل بورس تهران همراه شد و این نماگر را ۸/ ۱ درصد بالاتر از قله پیشین قرار داد. در این روز عمده نمادهای معاملاتی سبزپوش بودند. به‌طوری که از ۳۱۲ نماد معامله‌شده در روز دوشنبه، ۲۹۷ نماد (معادل ۹۵ درصد) با رشد قیمت همراه شدند. علاوه بر این افزون بر ۴۵ درصد سهام بورسی، با صف‌های طولانی خرید به معاملات روزانه خود پایان دادند و ماحصل آن انتظار ناکام ۲۷۰ میلیارد تومان نقدینگی برای ورود به گردونه معاملات بورس تهران بود. در فرابورس نیز روندی مشابه را شاهد بودیم. به‌طوری که در این بازار ۹۴درصد سهام معامله‌ شده سبزپوش شدند و حدود نیمی از سهام فرابورسی شاهد انتظار صف خریدی به میزان ۶۳ میلیارد تومان بودند. این اعداد و ارقام در حالی رقم خورد که ارزش معاملات خرد سهام نیز در سطوح بالایی قرار داشت و بیش از ۱۴۰۰ میلیارد تومان نقدینگی میان معامله‌گران این بازار دادوستد شد. در شرایط فعلی اما تردید معامله‌گران سهام و کمبود اطلاعات درخصوص معیارهای ارزندگی و عدم آگاهی از دلایل خرید و فروش سبب شده تا صف‌های تشکیل‌شده تعیین‌کننده جهت حرکت بورس‌بازان باشد. سرمایه‌گذارانی که صف خرید را نماینده ارزندگی سهام می‌دانند و صف فروش را سیگنالی برای خروج قلمداد می‌کنند. در این شرایط رشدهای افسارگسیخته، بدون پشتوانه و معاملات کور سهام، زنگ هشدار تشکیل حباب قیمتی را به صدا درآورده است.

نگاهی به محرک‌های رشد دیروز

یک: گزارش‌های عملکرد ماهانه

طی روزهای گذشته سرعت انتشار گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها به شکل محسوسی افزایش یافته است. گزارش‌هایی که عمدتا از سوی تحلیلگران مثبت ارزیابی می‌شود. تا به اینجای کار گزارش‌های منتشر شده از دغدغه‌های موجود درخصوص فروش شرکت‌ها کاسته و نرخ داخلی محصولات به واسطه صادرات تا حدود زیادی جبران شده است. از این رو می‌توان گزارش‌های ماهانه مرداد و تداوم تایید روند رو به بهبود شرکت‌های بورسی را از جمله مهم‌ترین دلایل اقبال سرمایه‌گذاران به صنایع بورسی عنوان کرد. در این میان اهمیت گزارش‌های ماهانه برای سهام کامودیتی‌محور بازار که با چالش‌هایی همچون افت قیمت جهانی کالاها و البته عقب‌نشینی دلار مواجه بوده‌اند به مراتب بیشتر است. بزرگان کالایی بورس تهران مدت‌هاست به دلیل بروز ریسک‌های رکودی در اقتصاد جهانی و همچنین اخبار گاه و بی‌گاه از وضعیت جنگ تجاری دو کشور چین و آمریکا به‌عنوان قدرت‌های بزرگ اقتصادی دنیا از روند رو به رشد بازار جا مانده‌اند.

به این ترتیب انتظار می‌رود تکمیل پازل درآمدزایی شرکت‌های مذکور در سال جاری به محدود شدن تاثیرپذیری آنها از چشم‌انداز رکودی موجود بینجامد و واکنش فعالان بازار را تا حدودی متعادل‌تر کند. بر این اساس گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها می‌تواند فرصتی مناسب برای غربالگری سهام ارزنده باشد. با وجود این باید توجه داشت صرف گزارش‌های قوی ماهانه نمی‌تواند توجیه‌کننده رشد قیمت سهام در تمامی گروه‌های بازار باشد. چرا که پیش از این بسیاری از نمادهای بورسی به ویژه سهام زیرمجموعه گروه‌های کوچک و متوسط بازار روی موج اخباری همچون افزایش سرمایه شرکت‌ها اعم از تجدید ارزیابی دارایی‌ها یا سود انباشته مسیر رشد پرشتاب قیمت را پیموده‌اند و بیم آن می‌رود که ادامه این روند و رشد بیشتر قیمت سهام مذکور به تشکیل حباب در بازار بینجامد.

دو: اقبال به سهام در ضعف رقبا

واقعیت این است که جهش ارزی و تورم سنگین سبب شده تا عموم مردم به تقلا برای حفظ ارزش سرمایه‌های خود بیفتند. در این مسیر ابتدا بازارهای سفته‌بازی همچون دلار و سکه مورد هدف نقدینگی سرگردان قرار گرفتند. در ادامه اما با تدبیر سیاست‌گذار و عقب‌نشینی از سیاست‌های نادرست گذشته، به شدت از تلاطمات بازار دلار کاسته شد و نرخ این ارز در بازار آزاد از سطوح حدود ۱۹ هزار تومان به کانال ۱۱ هزار تومان وارد شد. سکه نیز که بیش از قیمت طلا در بازار جهانی، از نرخ دلار تبعیت می‌کرد در مسیر کاهش قیمت قرار گرفت. رکود ادامه‌دار بازار مسکن نیز جایی برای سفته‌بازی در این بازار باقی نگذاشته است. در بازار پول نیز نه تنها جذابیتی برای سرمایه‌گذاری دیده نمی‌شود بلکه به لحاظ ساختاری با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم تا در میان گزینه‌های جذاب صاحبان سرمایه جایی نداشته باشد. بازار سهام اما در سال جاری روندی متفاوت از دیگر بازارها را در پیش گرفت و شاخص این بازار از ابتدای سال تاکنون بازدهی حدود ۵۴ درصدی از آن سهامداران کرد. از این رو مامنی جذاب‌تر از بازار سهام برای نقدینگی سرگردان موجود دیده نمی‌شود. در این راستا فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد نیز عنوان کرد مردم بورس را مامنی جهت حفظ ارزش دارایی‌ها می‌بینند. بورس در کشور ما طی یک سال گذشته ۱۴۰ درصد رشد داشته، پس این رشد نشان می‌دهد از این ظرفیت استفاده شده و جواب داده است.

سه: خوش‌بینی به خبرهای سیاسی

عصر روز یکشنبه، محمد‌جواد ظریف، به‌طور ناگهانی وارد محل برگزاری اجلاس سران گروه ۷ در فرانسه شد. این سفر در حالی انجام شد که قرار بود ظریف در این روز عازم شرق آسیا و سه کشور چین، ژاپن و مالزی شود.

از این رو سفر غیرمنتظره و مجدد او به فرانسه گمانه‌ها درخصوص احتمال حصول توافق میان ایران و اروپا و آمریکا برای کاهش تنش‌هایی که ظرف چند ماه گذشته امنیت منطقه را به خطر انداخته است، افزایش داد. روز گذشته رئیس‌جمهور آمریکا عنوان کرد شرکت‌کنندگان در نشست سران گروه ۷ در مورد ایران اتحاد زیادی داشته‌اند و در این پرونده پیشرفت بسیاری حاصل شده است. نرخ دلار در بازار آزاد روز گذشته تا ۱۱۱۰۰ تومان کاهشی شد.

از آنجا که دلار دماسنج اصلی تحولات سیاسی قلمداد می‌شود می‌توان بخش قابل توجهی از کاهش قیمت این ارز را به همین خوش‌بینی‌های سیاسی ارتباط داد. به نظر می‌رسد این گمانه‌ها از بهبود شرایط سیاسی، بر روند معاملات بورس تهران نیز بی‌تاثیر نبوده است.

روز گذشته از ۳۹ صنعت فعال بورسی، تنها صنعت تک نماد اطلاعات و ارتباطات با افت شاخص مواجه شد و دیگر گروه‌های بازار شاهد رشد میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود بودند. پیش از این نیز در بازه زمانی آبان ۹۲ تا تیرماه سال ۹۴ روندهایی مشابه را شاهد بودیم. موج‌های مثبت و منفی در بازار سهام و ارز که از تحولات سیاسی مربوط به مذاکرات هسته‌ای تبعیت می‌کرد. هر چند می‌توان رشد دسته‌جمعی سهام طی معاملات روز گذشته را با چاشنی تحولات سیاسی هضم کرد اما باید توجه داشت امکان تجربه روندهای معکوس روی موج اخبار سیاسی همچنان وجود دارد و نباید خوش‌بینی زیادی به خبرهای مقدماتی منتشر شده نشان داد.

در این میان می‌توان به روند بازار نفت اشاره کرد. بازاری که انتظار می‌رود در صورت حصول توافق برای معافیت نفتی ایران افت قابل توجهی را تجربه کند.نفت برنت اما روز گذشته با رشد ۶/ ۰ درصدی در سطح ۷/ ۵۹ دلار بر هر بشکه قرار گرفت (قیمت‌ها در زمان تنظیم گزارش یعنی دوشنبه ساعت ۱۷ رصد شده است). رشدی که از احتمال بازگشت چین به میز مذاکره با آمریکا اثر پذیرفت اما به نتیجه سفر ظریف به فرانسه واکنش جدی نشان نداد.

چهار: بوی بهبود از بازار جهانی

روز گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد چین با مذاکره‌کنندگان آمریکایی تماس گرفته و از تمایل آنها برای بازگشت به میز مذاکره خبر داده است. ترامپ، این اقدام را یک پیشرفت بسیار مثبت برای جهان دانست و از اطمینان خود برای دستیابی به توافق با چین خبر داد. روز جمعه بود که چین با اعلام تعرفه‌های ۵ تا ۱۰ درصدی بر ۷۵ میلیارد دلار از کالاهای آمریکایی از جمله خودرو بار دیگر بر آتش جنگ تجاری دمید. آتشی که با واکنش تند ترامپ در افزودن ۵ واحد درصد بر نرخ تعرفه وارداتی کالاهای چینی و همچنین دستور به شرکت‌های آمریکایی داخل چین به ترک سریع این کشور افروخته‌تر شد. از این رو دیروز در حالی که انتظار می‌رفت در بازگشایی هفتگی بازار جهانی ریزش شدید قیمت‌ها را شاهد باشیم، شروع چندان منفی نبود که خود مثبت ارزیابی می‌شود. در ادامه نیز با درز خبرهای مربوط به احتمال بازگشت چین به میز مذاکره با آمریکا، شاهد رشد یکباره بهای نفت برنت بودیم. به این ترتیب هر بشکه نفت برنت که در دقایق آغازین بازار، افت حدود ۲/ ۰ درصدی را تجربه کرده بود، پس از انتشار این خبر، صعودی شد و تا سطوح بالاتر از ۶۰ دلار نیز رشد کرد (بازار فلزات لندن روز گذشته به دلیل تعطیلات تابستانی متوقف بود).