سبوس(پوسته گندم) یکی از نهاده‌های است که در خوراک دام‌های گوشتی و شیری استفاده می‌شود. این نهاده به عنوان منبع پروتئینی در متوازن کردن جیره غذایی دام‌ها استفاده می‌شود. به گفته کارشناسان با بالا رفتن قیمت این نهاده چند اتفاق محتمل است؛‌ اول اینکه دامداران سبوس را از جیره خوراک دام‌ها حذف کنند، دوم اینکه سبوس را با نهاده‌های دیگر جایگزین کنند. هر دوی این تصمیمات یک نتیجه‌ که افزایش قیمت قیمت شیر، لبنیات و گوشت قرمز است را به دنبال دارد چراکه تصمیم اول به کاهش تولید و عرضه منجر می‌شود و تصمیم دوم افزایش هزینه تولید و محصولات را به دنبال دارد. هر یک از اتفاقات ذکر شده رخ دهد در نهایت زیان آن متوجه دامداران و مصرف کننده خواهد شد.

هر چند وزارت صمت می‌گوید افزایش قیمت سبوس به یک هزار و ۲۵۰ تومان را در افزایش قیمت شیرخام و لبنیات در خردادماه سال جاری در نظر گرفته است، اما دامداران با رد این ادعا معتقدند تصمیم وزارت صمت برای افزایش قیمت سبوس در پی لابی قدرتمند کارخانه‌های برخوردار از ثروت گرفته شده است چراکه افزایش قیمت سبوس مربوط به تصویب قیمت شیرخام در خردادماه نیست و تصمیم تازه وزارت صمت است.

حسین نعمتی، رئیس هیات مدیره اتحادیه مرکزی دامداران ایران، در این باره گفت: افزایش قیمت سبوس توسط کارخانه‌ها از بهمن ماه سال گذشته شروع شد به نحوی که به طور ناگهانی از هر کیلوگرم ٥٢٠ تومان به ٨٤٠ تومان رسید.

وی اضافه کرد: افزایش قیمت این نهاده ادامه داشت تا اینکه در ابتدای سال جاری از مرز یک هزار تومان گذشت و اکنون وزارت صمت هم‌راستا با کارخانه‌ها قیمت یک هزار و ٢٥٠ تومان را برای هر کیلوگرم سبوس مصوب کرده است.

نعمتی با تاکید بر اینکه افزایش حدود ١٧٠ درصدی یک نهاده در ٦ ماه غیرمنطقی است، افزود: افزایش قیمت سبوس تا ١٧٠ درصد در حالی است که کارخانه‌ها گندم را با نرخ دولتی هر کیلوگرم کمی بیش از ۶۰۰ تومان تحویل می‌گیرند.

وی این سوال را مطرح که چطور ممکن است قیمت سبوس گندم( پوسته گندم) از گندم کامل تا این حد بیشتر باشد؟

نعمتی اظهار کرد: قیمت هر کیلوگرم سبوس قبل از افزایش قیمت توسط کارخانه حداکثر ٥٤٠ تومان بود و کارخانه‌ها وظیفه داشتند سبوس که ضایعات تولید آرد به شمار می‌رود به دامداران تحویل دهند، در همان زمان هم آن‌ها حداکثر ٥٠ درصد این نهاده را به دامداران تحویل میدادند و باقی را در بازار آزاد به دو برابر قیمت می‌فروختند.

به گفته وی؛ خودداری کارخانه‌ها از تحویل سبوس به دامداران در حالی بود که این موضوع در سامانه آرد و گندم به کارخانه‌ها تکلیف شده است و شرط تحویل گندم به آن‌ها به شمار می‌رود، ضمن اینکه کارگروه استان‌ها نیز تحویل سبوس به دامداران را مصوبه کرده بودند.

نعمتی با اشاره به تفاوت قیمت گندم تحویلی به کارخانه‌ها و سبوس، افزود: با یک حساب سرانگشتی متوجه خواهید شد که کارخانه‌ها چه سود کلانی را از فروش سبوس چه با نرخ مصوب جدید و چه در بازار آزاد نصیب خود می‌کنند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برای دامداران امکان جایگزینی سبوس با نهاده‌ی دیگری وجود دارد، اظهار کرد: سبوس معمولا در دامداری‌های سنتی و نیمه‌صنعتی به عنوان منبع پروتئین در جیره دام استفاده می‌شود، بدون شک با افزایش قیمت این نهاده، دامدارانی که توان مالی کمتری دارند مجبور به حذف کامل سبوس خواهند شد که کاهش تولید شیر و عرضه را به همراه دارد.

وی اضافه کرد: دامدارانی که توان مالی بیشتری دارند این نهاده را با نهاده‌های با خواص بیشتر اما گران‌تر که بازده بیشتری دارند مانند جو یا کنجاله جایگزین می‌کنند که در این شرایط نیز افزایش قیمت تولیدات اجتناب ناپذیر است.

رئیس هیات مدیره اتحادیه دامداران، نتایج در هر دو حالت چه حذف سبوس از جیره و چه جایگزینی آن با نهاده‌های دیگر را افزایش قیمت شیر، لبنیات و گوشت قرمز دانست.

نعمتی با یادآوری اینکه در حال حاضر جو و کنجاله جزو اقلام وارادتی ما هستند، تاکید کرد: افزایش واردات این نهاده در نتیجه افزایش تقاضا از دیگر نتایج افزایش غیرمنطقی قیمت سبوس خواهد بود.

از نظر این تولیدکننده قیمت منطقی برای هر کیلوگرم سبوس گندم ٦٠٠ تا ٧٠٠ تومان است.

احمد مقدسی رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاوداران ایران نیز در همین ارتباط گفت: در حال حاضر هرکیلوگرم آرد که محصول نهایی گندم است 900 تومان به فروش می‌رسد چطور امکان دارد قیمت ضایعات از اصل محصول بیشتر باشد.

وی ادامه داد: ضمن اینکه کارخانه‌های آرد گندم را با قیمت دولتی دریافت می‌کنند که پایین‌تر از قیمت خرید تضمینی گندم از کشاورزان است.

مقدسی افزایش قیمت شیر و در پی آن لبنیات را اجتناب ناپذیر دانست.

وی در پاسخ به این پرسش که وزارت صمت مدعی شده است که در افزایش قیمت مصوب اخیر شیر و لبنیات در خردادماه سال جاری قیمت سبوس را یک هزار و 250 تومان در نظر گرفته است،‌ گفت: این ادعا کذب است چرا که آنالیز و تعیین قیمت مصوب جدید شیر و لبنیات با حضور ما تعیین شد و در آن قیمت پایه سبوس 840 تومان در نظر گرفته شد.

به گفته مقدسی با فرض اینکه تمام دامداران نیز از سبوس با قیمت مصوب یک هزارو 250 تومان برخودار شوند، قیمت تمام شده درب دامداری برای دامداران کمتر از یک هزار و 400 تومان نخواهد بود و این معنای افزایش هزینه تمام شده تولید شیر و افزایش قیمت لبنیات خواهد بود.

هفته گذشته نیز مرتضی رضایی،‌ معاون تولیدات دامی وزیر جهاد کشاورزی، گفته بود در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد که نرخ سبوس ۹۰ درصد دانه جو و غلات باشد؛ این باعث می‌شود دامداران سبوس را از جیره غذایی دام‌هایشان حذف کنند که به نفع تولید نیست و موجب تضعیف آن می‌شود.

آمار نشان می‌دهد در سال‌های اخیر مصرف لبنیات در کشور سیر نزولی داشته است، از نظر کارشناسان یکی از دلایل مهم این اتفاق افزایش قیمت این محصولات است. لبنیات از محصولاتی اصلی تضمین کننده سلامت جامعه است که کاهش مصرف آن‌ در آینده‌ای نه چندان دور با افزایش بیماری هزینه بالایی به کشور تحمل خواهد کرد. به نظر می‌رسد وزارت صمت این مهم را فراموش کرده و به جای نگاه به دامداران و مصرف‌کننده به فکر تامین منافع عده‌ای محدود است.