چای یکی از نوشیدنی‌های برتر جامعه به شمار می‌رود و بعد از آب بیشترین مصرف نوشیدنی‌ها را به خود اختصاص می‌دهد.

تولید چای در کشور به دلیل تقاضای بالا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است از این رو همه ساله مسئولان در راستای افزایش تولید و بالا بردن بهره وری این محصول در تلاش‌اند.

از طرفی با افزایش تولید چای نیاز به واردات این محصول کمتر می‌شود به طوری‌که با کاهش واردات چای صرف هزینه ارزی برای تامین نیاز این محصول روند نزولی پیدا می‌کند که در شرایط فعلی اقتصاد ارز مورد نیاز آن می‌تواند در تامین دیگر نیاز‌های ضروری کشور صرف شود.

در همین راستا حبیب جهانساز رئیس سازمان چای کشور به بررسی آخرین وضعیت تولید چای در کشور و مشکلات چایکاران پرداخت که در ادامه می‌خوانید.

نیاز کشور به چای سیاه سالانه چقدر است؟
جهانساز: نیاز کشور به چای سیاه سالانه حدود ۱۰۰ هزار تن است که بیشتر آن از طریق واردات تامین می‌شود.

چقدر از نیاز چای در داخل کشور تامین می‌شود؟
جهانساز: به طور کلی ۲۵ تا ۳۰ درصد نیاز چای کشور توسط چایکاران گیلان و مازندران تامین می‌شود و مابقی از کشور‌های مختلف جهان وارد ایران می‌شود.

چه تعداد چایکار درکل کشور به تولید چای مشغول هستند و اشتغال زایی در این بخش چقدر است؟
جهانساز: در مجموع ۵۵ تا ۶۰ هزار چایکار در استان‌های گیلان و مازندران مشغول به کار هستند و این صنعت تا به امروز برای حدود ۲۰۰ هزارنفز اشتغال زایی کرده است.

در استان گیلان بعد از برنج بیشترین اشتغال زایی مربوط به محصول چای است به همین دلیل یکی از محصولات استراتژیک برای استان به شمار می‌رود.

تولید چای در گذشته و حال با چه چالش‌هایی روبرو بوده است و برای رفع آن چه پیشنهادی دارید؟
جهانساز: در سال‌های اخیر این صنعت با چالش‌هایی روبرو شد که خوشبختانه درحال کم رنگ شدن است که از جمله آن می‌توان به نرخ پایین خرید تضمینی چای اشاره کرد که خوشبختانه امسال شرایط بهتر بوده به طوریکه کارخانجات بیش از رقم نرخ تضمینی به چایکاران پرداخت کرده اند.

از ۱۵ سال اخیر تولید چای صرفه اقتصادی چندانی برای چایکاران نداشته و این امر رهاسازی باغات از سوی چایکاران را به همراه داشته است.

چند هکتار باغ چای رها شده در کشور وجود دارد و آیا برنامه ریزی برای احیای آن صورت گرفته است؟
جهانساز: حدودا ۵ تا ۶ هزار هکتار باغ رها شده در کشور وجود دارد که در صورت احیای آن می‌توان تا ۳۴ درصد نیاز چای را در داخل کشور تامین کرد.

همچنین با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته در زمینه افزایش درآمد کشاورزان با بیشتر شدن نرخ خرید تضمینی در سال جاری کشاورزان برای احیای باغات خود اقداماتی را انجام داده اند و امیدواری ایجاد شده عاملی برای بازگشت کشاورزان به باغات بوده است.

آیا امکان افزایش سطح زیر کشت چای یا تولید در دیگر استان‌ها فراهم است یا خیر؟
جهانساز: برای تولید چای شرایط اقلیمی خاصی نیاز است که تنها در بخش‌هایی از گیلان و مازندران فراهم است و در هیچ استان دیگری نمی‌توان کشت چای را انجام داد، چون تنها در این دو استان رطوبت هوا برای کشت چای مناسب است.

در زمینه افزایش عملکرد تولید چای چه پیشنهادی دارید؟
جهانساز: چایکاران می‌تواند با اصلاح و احیا به موقع همچنین تغذیه مناسب خاک عملکرد در هکتار این محصول را افزایش دهند و با کمک سیستم‌های آبیاری تحت فشار و مکانیزاسیون هزینه‌های تولید این محصول را بکاهند.

وضعیت تسویه مطالبه چایکاران در سال جاری به چه صورت بوده است؟
جهانساز: خوشبختانه پرداخت مطالبات چایکاران در سال جاری مطلوب بوده به طوریکه پرداخت‌ها به موقع انجام شده و کارخانجات علاوه بر نرخ تضمینی رقمی مازاد را به چایکاران پرداخت کرده اند که این روند باعث ایجاد انگیزه در بین چایکاران شده است.

چه میزان چای سبز تا به امروز خریداری شده و چقدر از مطالبات چایکاران پرداخت شده است.
جهانساز: حدود ۲۹۰ میلیارد تومان چای از چایکاران خریداری شده که تا به امروز بالغ بر ۷۱ درصد از مطالبات آن‌ها نیز به حسابشان واریز شده که تقریبا راضی کننده است و در هفته‌های آینده مابقی مطالبان به چایکاران پرداخت می‌شود.

درحال حاضر چین سوم برگ چای سبز به پایان رسیده است و باتوجه به میزان برداشت برگ چای سبز بالغ بر ۲۳ هزار تن چای خشک تولید شده است و برداشت‌ها نسبت به سال گذشته حدود ۱۳ درصد افزایش داشته است.

رقم تسهیلات پرداختی به چایکاران و کارخانجات در سال گذشته چقدر بوده است؟
جهانساز: در سال گذشته ۱۸ میلیارد تومان تسهیلات با سود ۴ درصد از محل صندوق توسعه صنعت چای به چایکاران و کارخانجات پرداخت شده و امسال نیز به همین میزان تسهیلات برای چایکاران درنظر گرفته شده است که شامل به زراعی و هرس گیاهان نیز می‌شود.

وضعیت بیمه چایکاران به چه صورت است؟
جهانساز: هیچ اجباری برای چایکاران در زمینه بیمه محصولات وجود ندارد و چایکاران با میل خود می‌توانند برای بیمه کردن محصول خود اقدام کنند، ولی در برخی از سال‌ها بیمه فراگیر اجرا می‌شود که حق بیمه از محل صندوق پرداخت می‌شود سپس از کشاورز گرفته می‌شود که این اقدام در سال‌های اخیر با استقبال روبرو نیوده است.

در زمینه آفات از چه روش‌هایی استفاده می‌شود؟
جهانساز: باغات چای کشورمان برخلاف کشور‌های هند و سریلانکا به جهت شرایط اقلیمی در کشت چای نیاز به هیچ سم و آفت کشی برای از بین بردن آفات وجود ندارد از این رو محصول کاملا سالمی در حال تولید است و باقیمانده سمومی در محصولات وجود ندارد.

در مینه مکانیزاسیون کشت چای در کشور چه اقداماتی انجام شده است؟
جهانساز: در سال گذشته بالغ بر هزار و ۲۰۰ دستگاه مکانیزاسیون از جمله ماشین هرس و برگ چین در بین چایکاران توزیع شده است که با این اقدامات می‌توان هزینه‌های تولید را کاهش و بهره وری را تا حد زیادی افزایش داد.

قیمت چای داخلی نسبت به چای خارجی در سال جاری چه تغییراتی داشته است؟
جهانساز: افزایش ۴۰ درصدی نرخ خرید تضمینی چای برای ایجاد صرفه اقتصادی برای چایکاران باعث شد تا چای داخلی نیز حدود ۵۰ درصد با افزایش روبرو شود و قدرت رقابت با چای خارجی را پیدا کند که در این میان افزایش هزینه‌های تولید و هزینه‌های فرآوری در کارخانجات بروی قیم‌ها تاثیر گذار بوده است.

آیا در کشور چای سفید تولید می‌شود؟
جهانساز: به دلیل اینکه بیشتر تقاضا و مصرف مربوط به چای سیاه است صنایع به تولید چای سفید توجهی نداشته از این رو در کشور تولید این چای به طور گسترده وجود ندارد و ممکن است به صورت محدود در برخی نقاط تولید شود.

پتانسیل تولید این محصول در کشور وجود دارد؟
جهانساز: این چای قیمت بالایی دارد و پتانسل برای تولید آن نیز در کشور وجود دارد، اما به دلیل توجه بیشتر مردم به چای سیاه تولید چای سفید در دستورکار قرار ندارد.