اختلاف قیمت سوخت و به ویژه بنزین در داخل با کشورهای همسایه سود بالایی را از محل قاچاق آن می‌کند؛ به‌طوری‌که برای هر لیتر بنزین تا ۱۵ هزار تومان سودآوری دارد. این موضوع ناشی از پرداخت سالانه هزاران میلیارد تومان یارانه پنهانی است که دولت به طور جدی به دنبال اصلاح آن در بودجه سال ۱۳۹۹ است.
طبق آخرین اعلام نوبخت- رئیس سازمان برنامه و بودجه- سالانه حدود ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان بابت یارانه‌های پنهان و آشکار پرداخت می‌شود و این در شرایطی است که آمار سال گذشته از این حکایت داشت که تا مرز ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان آن به یارانه‌های پنهان اختصاص دارد. یارانه‌های پنهان عمدتا در سوخت، کالاهای اساسی و دارو پرداخت می‌شود؛ به طوری‌که بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد تومان به حوزه انرژی، نفت و مشتقات آن اختصاص دارد که حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از این رقم نیز بابت یارانه بنزین پرداخت می‌شود.
اختلاف قیمت سوخت بین ایران و کشورهای همسایه موضوعی بوده که همواره مورد توجه کارشناسان و مسئولان به ویژه در دولت قرار داشته است؛ چراکه موجب قاچاق سوخت و هدر رفت یارانه‌ای می‌شود که دولت سالانه از این بابت پرداخت و در نتیجه آن هزینه سنگینی به اقتصاد ایران تحمیل می‌کند، اما هنوز اتفاق خاصی برای اصلاح این روند رخ نداده است. پایین بودن قیمت نسبی بنزین در داخل منجر به افزایش مصرف آن شده و در حال حاضر ثروتمندان و دهک‌های بالا ۲۳ برابر سایر دهک‌ها یارانه بنزین دریافت می‌کنند و از سویی دیگر پایین بودن قیمت نسبی آن در مقایسه با کشورهای همسایه منجر به قاچاق آن می‌شود.
سود قاچاق سوخت به ترکیه، ترکمنستان و آذربایجان
طبق این اطلاعات، سود قاچاق بنزین از ایران به ترکیه در هر لیتر ۱۵ هزار و ۶۰۵ تومان است. قیمت بنزین در ترکیه به ۱.۲۳ دلار می‌رسد که بر مبنای ریالی حدود ۱۶ هزار و ۶۰۵ تومان است؛ در نتیجه در مقایسه با قیمت ۱۰۰۰ تومانی بنزین در ایران، سود قاچاق آن ۱۵ هزار و ۶۰۵ تومان برآورد شده است.
یا در مورد قاچاق بنزین به آذربایجان، سود هر لیتر به ۵۳۴۵ تومان می‌رسد؛ به‌گونه‌ای که قیمت این سوخت در آذربایجان ۴۷ سنت است که معادل ریالی آن ۶۳۴۵ تومان بوده و در نتیجه اختلاف قیمت ۵۳۴۵ تومانی ایجاد می‌کند.
در مورد گازوئیل نیز به این ترتیب است که در ترکیه هر لیتر گازوئیل ۱.۱۲ دلار است و معادل ریالی آن به ۱۵ هزار و ۱۲۰ تومان می‌رسد که سود ناشی از قاچاق آن در هر لیتر ۱۴ هزار و ۶۲۰ تومان می‌شود.
همچنین اگر هر لیتر گازوئیل به ترکمنستان قاچاق شود، با توجه به قیمت ۴۳ سنتی آن در هر لیتر که معادل ریالی آن ۵۲۶۵ تومان است، سود قاچاق گازوئیل به ترکمنستان ۴۷۶۵ تومان در هر لیتر می‌شود.
اختلاف قیمت بین سوخت در ایران و کشورهای منطقه موضوعی است که حدود ۱۰ سال پیش و در قانون هدفمندی یارانه‌ها مورد توجه قرار گرفت تا این روند اصلاح شود. بر این اساس در قانون آمد که باید قیمت فروش داخلی بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید و گاز مایع و سایر مشتقات نفت با لحاظ کیفیت حامل‌ها و با احتساب هزینه‌های مربوطه به تدریج تا پایان برنامه پنج ساله پنجم توسعه کمتر از ۹۰ درصد قیمت تحویل روی کشتی (فوب) در خلیج فارس نباشد.
با این وجود طی این سال‌ها در دفعاتی محدود دولت‌ها نسبت به اصلاح قیمت حامل‌های انرژی اقدام کردند اما در چند سال اخیر با توجه به شرایط خاص اقتصادی این اقدام صورت نگرفت، ولی دولت در سال گذشته و سال جاری با توجه به الزام برای اصلاح پرداخت یارانه‌های پنهان، کاهش هزینه در این بخش برنامه‌هایی را در دستور کار دارد که در صورت موافقت مجلس آن را در دستور کار قرار خواهد داد. البته تاکید شده که این به معنی افزایش قیمت سوخت برای دهک‌های مختلف نیست و پیش از این تاکید بر اصلاح اختصاص یارانه به دهک‌های بالا بوده است.
طبق گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه ، منابع ناشی از اصلاح پرداخت یارانه‌های پنهان می‌تواند یکی از منابع جایگزین نفت در بودجه باشد.
قیمت و سود هر لیتر قاچاق سوخت به کشورهای همسایه
| کشور |
قیمت بنزین(دلار) |
قیمت گازوئیل(دلار) |
قیمت بنزین(تومان) |
قیمت گازوئیل(تومان) |
سود قاچاق بنزین(تومان) |
سود قاچاق(گازوئیل) |
| ترکیه |
۱.۲۳ |
۱.۱۲ |
۱۶ هزار و ۶۰۵ |
۱۵ هزار و ۱۲۰ |
۱۵ هزار و ۶۰۵ |
۱۴ هزار و ۶۰۵ |
| ترکمنستان |
۰.۴۳ |
۰.۳۹ |
۵۸۰۵ |
۵۲۶۵ |
۴۸۰۵ |
۴۷۶۵ |
| آذربایجان |
۰.۴۷ |
۰.۳۵ |
۶۳۴۵ |
۴۷۲۵ |
۵۳۴۵ |
۴۲۲۵ |
لینک مطلب:
https://www.eranico.com/fa/content/104595
