معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به روند تجارت ایران و ترکیه در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۱۹ پرداخته و نوشته است: براساس آمارهای تجارت کالایی ترکیه، در ماه سپتامبر سال جاری، تراز تجاری ایران (با احتساب نفت خام) با کشور ترکیه منفی شده است. این کسری تراز تجاری که از ماه ژوئن شروع شده به دلیل افت شدید صادرات ایران به ترکیه است.

با این وجود، طی ۹ ماه منتهی به سپتامبر سال ۲۰۱۹ تراز تجاری ایران با ترکیه با مازاد همراه بوده؛ اگرچه که نسبت به مدت مشابه سال گذشته در سطح بسیار پایین‌تری قرار داشته است. براساس این گزارش طی ۹ ماه منتهی به سپتامبر ۲۰۱۹، ایران در تجارت کالایی با ترکیه (با احتساب نفت خام)، مازاد تراز تجاری حدود ۱.۲۶ میلیارد دلاری را رقم زده است. با توجه به اینکه تراز تجاری ایران با ترکیه در مدت مشابه سال گذشته ۳.۸ میلیارد دلار به نفع ایران بوده، طی ۹ ماه منتهی به سپتامبر سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۲.۶ میلیارد دلار کمتر شده است.

آمارهای ماهانه تجارت ایران و ترکیه از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا سپتامبر (ماه نهم) ۲۰۱۹ نیز گویای تضعیف تراز تجاری ایران با ترکیه بوده که در واقع ناشی از افت صادرات به این کشور است. براساس آمارها، تا ماه مه ۲۰۱۹، تراز تجاری ماهانه ایران با ترکیه با مازاد همراه بوده اما بعد از ماه ژوئن با افت قابل توجه صادرات ایران به ترکیه، تراز تجاری ایران با این کشور با کسری همراه شده است.

در سپتامبر ۲۰۱۹ صادرات ایران به ترکیه حدود ۹۶.۵ میلیون دلار بوده که در مقایسه با ماه مشابه سال قبل از آن کاهشی حدود ۸۳ درصد را تجربه کرده است. در عین حال واردات ایران از ترکیه نیز معادل ۱۷۶ میلیون دلار رقم خورده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته حدود ۱۳ درصد رشد داشته است.

تجارت کالایی ایران و ترکیه

بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸، بیشترین حجم تجارت ایران و ترکیه مربوط به سال ۲۰۱۴ و معادل ۱۳.۷ میلیارد دلار بوده است. در این سال صادرات ایران به ترکیه در سطح بالایی قرار داشته (۹.۸ میلیارد دلار) و واردات ایران از این کشور حدود ۴ میلیارد دلار رقم خورده بود. در سال ۲۰۱۸ ارزش تجارت ایران و ترکیه معادل ۹.۳ میلیارد دلار رقم خورده که ۶.۹ میلیارد دلار آن صادرات ایران به این کشور و ۲.۴ میلیارد دلار واردات ایران از ترکیه بوده است.

ارزش کل تجارت ایران با ترکیه در ۹ ماهه سال ۲۰۱۹ نیز حدود ۴.۷ میلیارد دلار بوده که نسبت به رقم ۷.۵ میلیارد دلاری آن در مدت مشابه سال قبل، حدود ۳۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

صادرات کالایی ایران به ترکیه

ارزش صادرات ایران به ترکیه طی ۹ ماهه نخست ۲۰۱۹، حدود ۳ میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۸ تقریباً ۴۷ درصد کاهش داشته است. حدود ۴۵ واحد درصد از کاهش ۴۷ درصدی ارزش صادرات کالایی ایران به ترکیه طی ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۹، ناشی از افت صادرات کالاهای ذیل فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات یعنی سوخت‌های معدنی، روغن‌های معدنی و محصولات حاصل از تقطیر آنها؛ مواد قیری و موم‌های معدنی بوده که شامل نفت خام و فرآورده‌های نفتی نیز می‌شود.

براساس این گزارش کالاهای ذیل فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات، سهمی بین ۷۰ تا ۸۶ درصد از صادرات کالایی ایران به ترکیه را در خلال سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ شامل شده‌اند. بیشترین سهم مربوط به سال ۲۰۱۴ و کمترین سهم نیز مربوطه به ۹ ماهه امسال است.

در ۹ ماه نخست سال ۲۰۱۹، از حدود ۳ میلیارد دلار صادرات ایران به ترکیه حدود ۲.۱ میلیارد دلار آن به فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات اختصاص داشته است. ارزش صادرات فصل ۲۷ ایران به ترکیه در ۹ ماهه ۲۰۱۹ نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز حدود ۵۵ درصد کاهش داشته است.

واردات کالایی ایران از ترکیه

طی ۹ ماهه سال ۲۰۱۹ ایران حدود ۱.۷ میلیارد دلار از ترکیه واردات داشته که نسبت به رقم مدت مشابه سال گذشته حدود ۴.۵ درصد کاهش داشته است. مهمتین عامل افت ارزش واردات ایران از ترکیه طی این مدت افت ارزش واردات فصل ۸۴ کتاب مقررات صادرات و واردات به شرح «دیگ های بخار آب گرم، ماشین آلات و وسایل مکانیکی، اجزا و قطعات آنها« بوده است. واردات این گروه محصولی با کاهش ۳۲ درصدی نسبت به ۹ ماهه ۲۰۱۸، به حدود ۱۶۳ میلیون دلار در ۹ ماهه ۲۰۱۹ رسیده است.