تامین سنگ‌آهن مورد نیاز واحد‌های فولادی و کارخانجات ذوب آهن معدنی است به دغدغه‌ای در بین معدن داران و فعالان صنعت فولاد و دوب آهن تبدیل شده است. علی رغم تاکید مسئولان کشوری بر اجتناب از خام فروشی و صادرات مواد خام به دست آمده از منابع کشور، تغییری ساده در کارخانجات تولید محصولات معدنی، نام آن‌ها از ماده اولیه به فرآورده تغییر می‌دهد و همین کافیست که مجدد در دام افت خام فروشی بیفتیم.

متاسفانه خام فرشی از سالیان دور در کشور زر خیز ما رواج داشت و ارزان فروشی نفت و فرآورده‌های معدنی را به عادتی ناخوشایند در کشورمان تبدیل کرده است؛ ایران ۷ درصد از معادن جهان را در اختیار دارد که این عدد بسیار قابل توجه است و حداقل در ۱۰ نوع ماده معدنی جزو غنی‌ترین کشور‌ها در حوزه ذخایر معدنی محسوب می‌شود.

۵۰ درصد از معادن کوچک و متوسط غیرفعال هستند

بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران درباره ظرفیت‌های معدنی کشور، گفت: معادن نقش بسیاری در اقتصاد کشور ما ایفا می کنند و در این بین معادن کوچک و متوسط سهم بزرگی در این حوزه، که کم‌تر به آن توجه می‌شود. ۹۸.۳ درصد را معادن کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که ۸۵ درصد اشتغال و ۶۵ درصد تولید را شامل می‌شوند.

او با اشاره به نقش چشمگیر این معادن بر ایجاد اشتغال، ادامه داد: متاسفانه در شرایط فعلی ۵۰ درصد از معادن کوچک و متوسط غیرفعال هستند که با معضلات مختلفی همچون مشکل ذخیره، میزان عیار و برخی مشکلات زیرساختی دست و پنجه نرم می‌کنند یا برخی از آن‌ها دچار مشکل نقدینگی هستند.

او بیان کرد: بنابر محاسبات انجام شده تا افق ۱۴۰۴ به میزان ۵۵ میلیون تن فولاد، ۸۰ هزار تن مس و ۳۰۰ هزار تن روی خواهیم داشت؛ مواد معدنی می‌تواند ۶۰ درصد از درآمد‌های نفتی را پوشش دهد و ما را از درآمد‌ نفتی بی نیاز کند.

شکوری تصریح کرد: با وجود ذخایر معدنی غنی موجود در کشور، به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرند؛ اکنون از کمتر از یک درصد ذخایر کشور را استخراج می‌کنیم در صورتی که در اغلب دنیا بیش از ۵ درصد از ذخایر معدنی استخراج می‌شوند.

شاید عجیب به نظر برسد اما کارخانجات فولاد و ذوب آهن کشوری با این حجم از ذخایر معدنی و با مشکل در تامین سنگ آهن مواجه باشد؛ جدا از ضرب و زوری که برای فعال نگه داشتن این کارخانه‌ها به کار گرفته شده مشکل تامین سنگ آهن مورد نیاز این صنایع عجیب به نظر می‌رسد.

راهکار‌های مختلفی از طرف مسئولان این حوزه در نطر گرفته شده است که نوید رفع این مشکل را می‌دهد اما نظرات آن‌ها چندان همخوانی با هم ندارد. برخی طمع افزایش میزان استخراج دارند؛ برخی سنگ افزایش تعرفه را بر سینه می زنند و برخی مشکل را در تامین نقدینگی مناسب می‌دانند.

مشکلی در تهیه و تامین مواد اولیه ذوب آهن نیست

خداداد غریب پور رئیس هیئت عامل ایمیدرو درباره تأمین سنگ‌آهن مورد نیاز برای شرکت‌های فولاد و ذوب آهن اظهار کرد: پیش از این اعلام شده بود که در تامین مواد اولیه صنعت ذوب آهن مشکل وجود دارد که علت اصلی آن اختلال در اکتشافات این حوزه است.

او با تاکید اهمیت توجه به معادن کوچک مقیاس برای تامین نیاز‌های صنایع کشور، بیان کرد: شناخت مناسب از ماده معدنی مورد نیاز در هر صنعت و استخراج کافی آن یکی از عوامل بسیار مهم است که در صورت توجه به هیچ عنوان در تهیه و تامین نیاز‌های صنایع ذوب آهن با مشکل مواجه نخواهیم شد.

غریب پور با تاکید بر آغاز فعالیت برای تامین نیاز صنایع، تصریح کرد: با توجه به اقدامات انجام شده پیش بینی می‌شود که امسال حدود ۸۷ میلیون تن سنگ آهن از معادن کشور برداشت کنیم و این میزان مشکل کارخانجات را رفع خواهد کرد؛ اولویت ما در این سازمان استخراج است و بنا داریم تا از منابع در دسترس استخراج کافی داشته باشیم. اکتشاف و شناسایی منابع جدید اولویت بعدی ما برای تأمین سنگ آهن مورد نیاز کارخانجات فولاد است.

او درباره اعمال تعرفه بر صادرات سنگ‌آهن بیان کرد: سنگ‌آهن یکی از نیاز‌های کشور است و به طور عمده باید تلاش کنیم تا به جای صادرات مواد خام محصولات فولادی را به کشور‌های دیگر صادر کنیم.

غریب پور تصریح کرد: بعد از مواجه شدن کارخانه جات تولید فولاد با کمبود سنگ آهن کمیته سنگی تشکیل شد تا مسائل مربوط به این حوزه را پیگیری کند و عملکرد آن نشان می‌دهد که رشد تولید آن صعودی بوده این به معنای آن است که اختصاص بهینه داشتیم و میزان استخراج افزایش پیدا کرده است.

رئیس هیئت عامل ایمیدرو تصریح کرد: تولید امسال صنعت فولاد ما به ۲۸ میلیون تن خواهد رسید در حالی که تولید سال گذشته حدود ۲۵ میلیون تن بود. این در حالی است که ظرفیت تولید این صنعت بیش از ۳۰ میلیون تن است و ما از چند درصد آن استفاده نمی‌کنیم.

او درباره پیشرفت پهنه‌های اکتشافی در چند مدت اخیر اظهار کرد: پهنه‌های اکتشافی متنوعی در سطح کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و نتایج مطلوبی در این حوزه کسب شده است برای مثال به معادن مس با ارزشی در برخی استان‌های کشور دست پیدا کرده‌ایم یا ظرفیت‌های جدیدی در معادن مسی مثل معدن سیرجان یا معدن مس گل‌گوهر دست پیدا کردیم.

غریب پور با اشاره به افزایش ۴۰۰ هزارکیلومتر مربعی عرصه‌های تحت بررسی گفت: اکتشاف موضوعی زمان بر است، اما پیگیری آن می‌تواند در سال‌های آتی نتایج درخشانی برای کشور به همراه داشته باشد.

از نظر مسئولان انجمن سنگ‌آهن مشکل اصلی جای دیگری است؛ گویی کم کم باید صنعت فولاد در کشورمان روی پای خود بایستد و خرید سنگ‌آهن در بازار‌های مختلف را بیاموزد.

عوارض در نهایت باید به نفع صنعت و فولاد کشور باشد

مهرداد اکبریان رئیس انجمن سنگ‌آهن اظهار کرد: بهتر است دولت به جای وضع عوارض بر سنگ‌آهن، کنسانتره و مواد معدنی، میزان نقدینگی ذوب آهن را تقویت کند. اگر به واسطه اتخاذ تصمیماتی عوارض را نادیده بگیریم، نه تنها بین سنگ آهن‌ها مانند سنگ آهن هماتیت و مگنتیت و عیار پایین و عیار بالا و ناخالصی‌های مختلف تفاوتی قائل نمی‌شویم، بلکه تفاوتی بین سنگ‌آهن دانه بندی و کنسانتره و گندله هم قائل نمی‌شویم.

او بیان کرد: حتی تفاوتی بین سنگ‌آهن، کرومیت، منگنز و سنگ تزئینی هم قائل نشویم و عوارض ۲۵ درصدی برای آنها اختصاص دهیم، نشان می دهد کفایت لازم برای کار کارشناسی در رابطه با این تصمیمات از طریق وزارت صمت اتخاذ نشده است و یک کار علی الحساب بوده که انجام شده است.

اکبریان افزود: عوارض در نهایت باید به نفع صنعت و فولاد کشور باشد. منافع بلند مدت و میان مدت را نباید فدای منافع کوتاه مدت کنیم.

او تشریح کرد: ممکن است روزی چهار واحد فولادی از اینکه در یک ماه گذشته مثلا به فرض سنگ‌آهن و کنستانتره ارزان قیمت‌تری نسبت به مثلا شهریور می‌توانستند بخرند، خوشحال شوند، ولی باور کنید که ضرر و خسارت این سیستم در آینده به چشم همین فولادی‌ها هم خواهد رفت.

رئیس انجمن سنگ‌آهن با تاکید بر اینکه قیمت‌ها باید واقعی شود، گفت: ما نه تنها برای عرضه محصول معدنی با واقعی کردن قیمت‌ها موافق هستیم بلکه در تمام حلقه‌های زنجیره از جمله شمش، آهن سنگین و ... اعتقاد داریم. تمام آنها محصول نهایی یک واحد و مواد خام واحد بعدی هستند و باید در قیمت‌گذاری دقت زیادی داشته باشیم.

اکبریان بیان کرد: به طوری که باید توجیه اقتصادی برای واحد تولید‌کننده این محصول کاملا رعایت شود و یک قیمت منصفانه برای واحد بعدی که به عنوان ماده خام دریافت می‌کند، در نظر گرفته شود. اگر این مدیریت را نتوانیم انجام دهیم، در این زنجیره ضعیف خواهیم شد و در نهایت جایی از این حلقه پاره می شود و به نتایجی که برنامه‌ریزی کرده‌ایم، نخواهیم رسید.