پیش‌بینی مازاد عرضه در بازار نفت در شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ بر اساس آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی، دبیرخانه اوپک و اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تقاضا برای نفت خام اوپک در سال ۲۰۲۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹ را با ۱.۱۱، ۰.۹۵ و ۰.۵۳ میلیون بشکه در روز کاهش نسبت به سال ۲۰۱۹ به ۲۹.۵۹، ۲۸.۹۵ و ۲۹.۱۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید.

همانطور که مشخص است برآورد دبیرخانه اوپک از تقاضا برای نفت خام اعضای خود در مقایسه با عدد اعلام شده از سوی آژانس بین المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا به طور معنی داری بیشتر است. لازم به ذکر است که مطابق برآورد دبیرخانه اوپک، تقاضای نفت خام اوپک در سه ماهه سوم و چهارم سال ۲۰۱۹ به ترتیب ۳۱.۷۳ و ۳۰.۷۹ میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده است.

در این رابطه در صورتیکه فرض شود تولید نفت خام اوپک در سه ماهه سوم و چهارم سال جاری معادل ۲۹.۹۲۴ میلیون بشکه در روز (در صورت پایبندی کامل اعضای مشارکت کننده در بیانیه همکاری و تولید ماه نوامبر ۲۰۱۹برای ایران، ونزوئلا و ولیبی) باشد، بازار نفت خام طی مدت زمان مذکور به ترتیب باکسری ۱.۸۰۶ میلیون بشکه در روز و ۸۶۶ هزار بشکه در روز مواجه خواهد شد که به معنی کاهش سطح ذخیره سازی خواهد بود.

طبق اعلام مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی، علاوه بر این دبیرخانه اوپک انتظار دارد که تقاضا برای نفت اوپک در سال آینده با ۱.۱۱ میلیون بشکه در روز کاهش در مقایسه با سال جاری به ۲۹.۵ میلیون بشکه در روز برسد. این بدان معنی است که تقاضای نفت اوپک طی سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ به میزان دو میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت و از سوی دیگر عرضه نفت خام غیر اوپک طی مدت زمان مذکور ۳.۹۹ میلیون بشکه در روز افزایش یافته که به معنی جایگزینی کشورهای غیر اوپکی در بازار نفت خام است. به نظر می رسد اوپک در سال های جاری و آتی کماکان بر سر دو راهی حفظ سهم بازار یا افزایش قیمت قرار گرفته است.

این در حالی است که در آخرین اجلاس وزراتی اوپک و غیر اوپک در ۵ دسامبر ۲۰۱۹ کشورهای عضو اوپک و مشارکت‌کنندگان غیر اوپکی در بیانیه همکاری تصمیم گرفتند که تولید خود را نسبت به توافق قبلی ۵۰۳ هزار بشکه در روز کاهش دهند. این بدان معنی است که تولید کشورهای اوپک مشارکت کننده در سال آتی در صورتی که پایبندی ۱۰۰ درصدی داشته باشند معادل ۲۵.۶۶۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود و تولید کشورهای غیراوپکی مشارکت کننده در بیانیه همکاری در صورت رعایت کامل تعهد کاهش معادل ۱۷.۸۳۶ میلیون بشکه در روز خواهد بود.

لذا در صورتیکه فرض شود در شش ماهه اول سال ۲۰۲۰ تولید اوپک با فرض رعایت کامل تعهد کاهش و تولید ایران، لیبی و ونزوئلا در سطح تولید ماه نوامبر ۲۰۱۹ صورت گیرد، در این صورت تولید اوپک معادل ۲۹.۵۵۲ میلیون بشکه در روز خواهد بود و با توجه به اینکه تقاضای نفت خام اوپک در آخرین گزارش این دبیرخانه در سه ماهه اول و دوم سال ۲۰۲۰ به ترتیب ۲۹.۱۳ و ۲۸.۸۸ میلیون بشکه در روز اعلام شده، بازار نفت در این مدت به ترتیب با مازاد ۴۲۲ و ۶۷۲ هزار بشکه در روز مواجه خواهد شد.

علاوه بر این، آژانس بین‌المللی انرژی نیز اعلام کرده که تقاضا برای نفت خام اوپک در سه ماهه اول و دوم سال ۲۰۲۰ به ترتیب ۲۸.۵ و ۲۸.۳ میلیون بشکه در روز است و در این صورت با در نظر گرفتن تولید اوپک با توجه به فروض مطرح شده در سطح ۲۹.۵۵۲ میلیون بشکه در روز، بازار نفت در سه ماهه اول و دوم سال ۲۰۲۰ به ترتیب با مازاد ۱.۱ و ۱.۳ میلیون بشکه در روز مواجه خواهد بود. از سوی دیگر برخی کارشناسان معتقدند که در این پیش بینی‌ها اثر افزایش تقاضا ناشی از مقررات سازمان بین‌المللی دریانوردی کم در نظر گرفته شده و رشد تقاضای نفت به واسطه این قانون به خصوص در ۶ ماهه اول سال ۲۰۲۰ حتی تا ۸۰۰ هـزار بشکه در روز نیز می تواند افزایش یابد که در این صورت معادلات مطرح شده فوق تغییر خواهد کرد.

بازار نفت متعادل می‌شود

برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد که سال آینده غیر اوپکی‌ها حدود دو میلیون ۳۰۰ هزار بشکه افزایش تولید خواهند داشت و این درحالی است که تقاضای جهانی حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه خواهد بود؛ بنابراین تقاضا می‌تواند نصف این میزان را جذب کند و مابقی به صورت مازاد در بازار باقی می‌ماند که این مساله به قیمت‌ها فشار خواهد آورد و قیمت‌ها را به شدت تضعیف می‌کند.

در این‌باره خطیبی - کارشناس ارشد حوزه انرژی - با تاکید به این مساله که لازم بود اوپک در این حوزه به عنوان مدیریت بازار تصمیم گیری کند، به ایسنا گفت: تصمیمی که اوپک گرفت این بود که حدود ۵۰۰ هزار بشکه به کاهش قبلی اضافه کند که مجموع کاهش‌ها به یک میلیون ۷۰۰ هزار بشکه رسید که از این مقدار یک میلیون ۱۷۰ هزار بشکه مربوط به اوپک و ۵۳۰ هزار بشکه مربوط به غیر اوپک است که مجموعا یک میلیون ۷۰۰ هزار بشکه را رقم می‌زند. اما به اعتقاد من این میزان کافی نبود.

وی افزود: این تصمیم نگرانی برای تضعیف قیمت‌ها را به‌وجود آورد اما اظهارنظری که عربستانی‌ها کردند مبنی بر این که علاوه بر اجرای تعهدی که در اوپک گرفتند، ۴۰۰ هزار بشکه دیگر نیز کاهش تولید داشته باشند؛ البته به شرط آنکه همه اعضا تعهد کاهش تولید را رعایت کنند، می‌تواند نقش زیادی در تعادل بازار داشته باشد.

این کارشناس با بیان این‌که اگر تعهد عربستان عملی شود، بازار متعادل و اثر مازاد عرضه ها خنثی می‌شود، گفت: در صورت تحقق این مساله کسی نگران کاهش قیمت‌ها نیست و قیمت‌ها حدود ۶۰ دلار باقی خواهد ماند.