تحریم صنایع فولادی از مرداد سال ۹۷ آغاز شد و تاکنون در چند نوبت تکرار و تکمیل شده است. در ۹ ماهه اول سال ۹۸ نسبت به سال گذشته بازار فولاد، افزایش ۴۶ درصدی تقاضا را شاهد بوده و کارشناسان معتقدند این افزایش تقاضا سواداگرانه است.

بازار صادرات فولاد، در سال ۹۸ بسیار پر رونق‌تر از قبل بوده است و یک رشد ۱۶ درصدی نسبت به سال گذشته داشته است. به همین ترتیب در بخش ظرفیت‌سازی و تولید نیز این صنعت با رشد مواجه بوده است.

صنعت فولاد از دهه ۴۰ از نشانه‌های صنعتی‌شدن کشور بوده است و هم اکنون نیز به عنوان یکی از صنایع مهم جایگاه ویژه‌ای در توسعه و اشتغال دارد. فولاد، صنعتی پیشران در مسیر رشد اقتصادی کشور است و با وجود همه تحریم‌ها، در سال‌های حساس اقتصادی، در بازار داخلی و خارجی در مسیر خود حرکت می‌کند و حتی افزایش صادرات و ارزآوری برای کشور داشته است.

این صنعت سودآور، پایه‌ای برای توسعه در صنایع زیر ساختی دیگر نیز محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاران را به سمت خود جذب کرده است.

یک ماه پس از تشکیل بازار ثانویه ارز، در مرداد ۹۷ بر اساس تصمیم هیئت دولت، ارز حاصل از صادرات فولاد در این بازار عرضه شد. بازار ثانویه در سال ۹۷ شکل گرفت و با تکامل این بازار در سال ۹۸ آرامش نسبی به بازار ارز برگشت. دولت در حوزه ارزی، کیفیت سیاست‌گذاری خود را ارتقا داد. کاهش تعدد بخشنامه‌ها یکی از بازتاب‌های این ارتقا در صنعت بوده است.

کاهش ارزش پول ملی و قیمت بازار‌های داخل موتور محرک صادرات در این سال‌ها بوده و با وجود همه تحریم‌ها، صادرات شکل گرفته است. نرخ ارز استفاده شده در این صنعت سناست و اگر قیمت فولاد در بورس کالا را به قیمت‌های جهانی تقسیم کنیم، نرخ ارز به دست آمده با هیچ یک از نرخ‌های سنا، نیما و آزاد کشور تطابق ندارد و این نشان می‌دهد با وجود بازار ثانویه و اختلاف قیمت ها، کماکان تصمیم‌گیری‌های برخلاف نظام و قواعد بازار وجود دارد.

بسیاری از کارشناسان حوزه فولاد معتقدند مشکلات و تحریم‌های داخلی بیش از تحریم‌های خارجی برای این صنعت بزرگ، دردسر ایجاد می‌کند، اما مهمترین اثری که تحریم‌ها ایجاد می‌کند، افزایش هزینه مبادله، به دلیل افزایش ریسک مشتریان خارجی است که ارزش افزوده را کاهش می‌دهد.

دلیل افزایش قیمت آهن، رجوع نقدینگی به این بازار است

محمد صادق چیت ساز عضو هیات مدیره اتحادیه صنف فروشندگان آهن و فولاد و فلزات تهران، با اشاره به وضعیت بازار و افزایش قیمت فولاد، گفت: علت افزایش قیمت در درجه اول صادرات آن است. آهن اسفنجی، میلگرد و ورق موجب شده است مقداری کمبود در بازار ایجاد شود و همین مسئله موجب افزایش قیمت این کالا شده است.

او بیان کرد: موضوع دوم علت افزایش قیمت فولاد به این باز می‌گردد که معاملات دلار، سکه و ارز مقداری مسکوت مانده است بنابراین از آهن و فولاد به عنوان کالای سرمایه گذاری استفاده می شود و عده‌ای این محصولات را خرید می‌کنند تا با سود بیشتری به فروش برسانند و در انبارها دپو می‌کنند.

عضو هیات مدیره اتحادیه صنف فروشندگان آهن و فولاد و فلزات تهران ادامه داد: اما به دلیل اینکه مجوز صادرات ندارند و در بازار داخل مجبور هستند به فروش برسانند دچار نوسان می‌شوند. پیش‌بینی برای چند ماه آینده با در نظر گرفتن شرایط واردات و نرخ ارز احتمالا مانند روز‌های گذشته افزایش می‌یابد و سرمایه گذاران سعی می‌کنند تا خرید‌های بیشتری را از بورس کالا داشته و با افزایش تقاضا و خرید فضا رقابتی ایجاد کنند.

چیت ساز گفت: در سال آینده تقریبا ادامه همین روند را خواهیم داشت به علت اینکه آمدیم تحریمی که به طور ظالمانه تحمیل شد و آهن و فولاد را جایگزین نفت کردیم و در سال آینده این صادرات ادامه خواهد داشت. درست است که تحریم شده ایم اما صادرات را به کشورهای مختلف خواهیم داشت.

7درصد افزایش تولید فولاد نسبت به سال گذشته

شهرستانی عضو هیئت مدیره انجمن فولاد، گفت: به نظر می‌آید امسال بیش از ۲۷ میلیون تن تولید فولاد خواهیم داشت که نسبت به سال قبل که ۲۵ میلیون تن بود، می‌توان گفت حدود ۷ درصد افزایش تولید داشته‌ایم که از میانگین و متوسط معدل در دنیا بالاتر بوده است.

او بیان کرد: امسال صادرات خوبی خواهیم داشت که نسبت به ۸.۵ میلیون تن سال قبل، حدود ۱۵ درصد افزایش افزایش را نشان می‌دهد و ما مدعی هستیم که فولاد و مشتقه آن جایگزین لایقی برای درآمد نفت می‌شود.

مواد معدنی وجود دارد اما اکتشاف نمی‌شود

شهرستانی افزود: متاسفانه با کمبود مواد اولیه مواجه شده‌ایم چرا که در بخش معدن هنوز اکتشافات نتوانسته خود را با مصرف داخلی هماهنگ کند از این کمبود آهن اسفنجی داریم که به دلیل کمبود سنگ است؛ از طرفی به دلیل زمستان افت فشار گاز داریم که بسیاری از مدول‌های احیا تعطیل شده است.

از طرفی به دلیل کمبود قطعات یدکی در دست تعمیرات هستند که جمع کردن آن‌ها زمان بر است و تمام این موارد لطمه وارد کرده است، اما نسبت به سال گذشته بهتر بوده است. با اجرای جشنواره بومی‌سازی توانستیم از ۱۲۰ دلار به ازای هر تن، به کمتر از ۸۰ دلار رسیده است و وابستگیمان به ارز خارجی کم شده است که اگر بتوانیم به حدود ۶۰ دلار برسانیم بسیار خوب است.

صادرات ۲۰ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴

بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران، گفت: خوشخبتانه امروز علاوه بر تأمین نیاز داخل قدرت صادرات ۱۵ میلیون تن فولاد را داریم. در افق ۱۴۰۴ قطعا قدرت صادرات حداقل ۲۰ میلیون تن فولاد را خواهیم داشت.

ایران دومین تولید کننده فولاد در منطقه

او بیان کرد: در منطقه اولین تولید کننده فولاد هستیم و ۶۲ درصد فولاد خاورمیانه را کشورمان تولید می‌کند و دومین تولیدکننده بزرگ آهن اسفنجی در جهان هستیم و دهمین تولید کننده فولاد در جهان هستیم. حدود ۷ سال پیش پانزدهمین تولیدکننده فولاد دنیا بودیم، ولی امروز به رتبه دهم ارتقا پیدا کردیم.

رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران تشریح کرد: خوشبختانه زنجیره تولید فولاد کامل شده چرا که اگر زنجیره کامل نبود و فقط تولید فولاد داشتیم باز هم مشکل داشتیم، چون باید واردات می‌کردیم، ولی امروز برای تولید ۴۰ میلیون تن فولاد یا ۴۵ میلیون تن فولاد هیچ مشکل به لحاظ مواد اولیه نداریم.

او افزود: فولاد یک دارایی سرمایه‌ای است و وقتی جامعه در مرحله انتظارات تورمی است، تقاضای سوداگرانه شکل می‌گیرد که به بازار فولاد هم سرایت می‌کند.

در شرایط حاضر، صنعت فولاد می‌تواند یکی از جایگزین‌های مناسب برای درآمد‌های نفتی باشد و بازار پر رونق آن در سال‌های اخیر، با وجود تکرار تحریم‌ها خود گویای همین امر است و برنامه‌ریزی این صنعت، برای رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ و ایستادن در جایگاه هفت بازیگر فولاد جهان، اهمیت این صنعت استراتژیک را دوچندان می‌کند.