بانک مرکزی جمهوری اسلامی در چند روز اخیر هم در قالب بخشنامه و هم مصاحبه توسط مقامات این بانک، جزئیات تعویق سه ماهه بازپرداخت تسهیلات را تشریح کرده است. طبق این توضیحات، تسهیلات قرض‌الحسنه مانند تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و وام‌های ضروری قرض‌الحسنه مشمول تنفس سه ماهه می‌شود.

همچنین 10 گروه شغلی که در بخشنامه بانک مرکزی مشخص شده‌اند، مشمول این تنفس سه ماهه می‌شوند، اما از طرف دیگر، بانک مرکزی تأکید کرده است که این مصوبه شورای پول و اعتبار برای وام‌هایی نظیر وام مسکن، وام خودرو و وام خرید کالا نیست و این وام‌ها روال طبیعی خود در بازپرداخت اقساط را خواهند داشت.

* کدام تسهیلات مشمول تنفس سه ماهه می شوند؟

 نه مصاحبه معاون اقتصادی بانک مرکزی و نه بخشنامه‌های بانک مرکزی به این ابهام پاسخ نداده است که هرگونه تسهیلات دریافتی این 10 گروه شغلی و یا گروه‌های شغلی‌ که بعداً از طرف وزارت صنعت به این گروه‌ها افزوده خواهند شد، مشمول تنفس سه ماهه می‌شود، یا اینکه فقط وام‌هایی که این 10 گروه شغلی برای کسب و کار مربوطه دریافت کرده‌اند، مشمول این تنفس خواهند شد.

این ابهام بزرگی است و تاکنون به آن پاسخی داده نشده است. شمول تنفس سه ماهه همه تسهیلاتی که این 10 گروه شغلی اعم از وام مرتبط با کسب و کار و یا خرید مسکن و خرید کالا گرفته‌اند با شرایطی که فقط این 10 گروه شغلی مشمول تنفس سه ماهه برای تسهیلات کسب و کار شوند شرایط بسیار متفاوتی را رقم خواهد شد.

* کارمندان و کارگران هم مشمول تنفس تسهیلات می‌شوند؟

ابهام دیگر در این بخش این است که آیا فقط صاحبان کسب و کار در این 10 گروه شغلی مشمول تنفس سه ماهه بازپرداخت تسهیلات می‌شوند یا کارگران و کارمندان این بخش‌ها هم شامل این امتیاز خواهند شد؟ اگر گزاره دوم درست باشد، قطعاً دامنه مشمولان این امتیاز قانونی بسیار افزایش می‌یابد.

آنچه که در شرایط کنونی منطقی به نظر می‌رسد این است که اگر مشاغلی مورد آسیب قرار گرفته باشند، این آسیب از نظر فروش به عبارت دیگر، کاهش درآمد خود را نشان می‌دهد و این کاهش درآمد منجر به ناتوانی در ایفای تعهدات بانکی می‌شود.

از طرف دیگر، وقتی صاحبان این مشاغل دچار آسیب‌ می‌شوند، در پرداخت حقوق و دستمزد به کارمندان و کارگران با مشکل مواجه خواهند شد و به همین دلیل، کارمندان و کارگران فعال در این بخش‌ها هم با کاهش درآمد مواجه شده و نسبت به ایفای تعهدات خود دچار چالش می‌شوند.

بنابراین در صورتی که دولت و بانک مرکزی می‌‌خواهد مساعدتی به کسب و کارهای آسیب‌دیده از شیوع ویروس کرونا انجام دهد، نمی‌تواند فقط وام‌های مرتبط با آن کسب و کارها و فقط صاحبان آن کسب و کارها را مدنظر قرار دهد، در واقع کمک بانکی و اعتباری به این بخش در قالب تنفس سه ماهه در بازپرداخت تسهیلات، در صورتی مؤثر خواهد بود که هرگونه وام دریافتی توسط این مشاغل و همه ذینفعان این بخش‌ها مشمول تنفس سه ماهه شوند و در غیر این صورت، این مساعدت چندان مؤثر نخواهد بود.

* سازوکار ارائه درخواست تنفس چگونه است؟

یکی دیگر از ابهامات که به روش اجرا برمی‌گردد، در مصاحبه معاون اقتصادی بانک مرکزی دیده می‌شود. پیمان قربانی گفته است: «بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی موظف هستند در صورت درخواست مشتریان مشمول نسبت به استمهال اقساط پرداختی اقدام کنند که در واقع بهره‌مندی از این مصوبه نیازمند درخواست مشتری از بانک است که سازوکار آن توسط بانکها اعلام می‌شود.»

قربانی در ادامه تصریح کرده است: «پیشنهاد بانک مرکزی این است که در بانکها این سازوکار حتی‌الامکان مبتنی بر روش‌های الکترونیکی و غیرحضوری باشد.»

بنابراین، هنوز سازوکار ارائه درخواست از سوی متقاضی مشمول برای تنفس سه ماهه به درستی طراحی نشده و معلوم نیست بستر الکترونیکی این ثبت درخواست چه زمانی توسط بانک‌ها طراحی و ارائه خواهد شد.

* گروه شغلی متقاضیان چگونه شناسایی می شود؟

یکی دیگر از نکات مغفول‌مانده، سازوکار احراز گروه شغلی متقاضی تنفس سه ماهه پرداخت تسهیلات است. بانک از چه طریقی می‌تواند گروه شغلی متقاضی را شناسایی کند.

 بخشنامه‌هایی که تاکنون از سوی بانک مرکزی برای تنفس سه ماهه در بازپرداخت تسهیلات بانکی منتشر شده است، به شدت کلی و دارای ابهامات ذکر شده است و تا زمانی که این ابهامات رفع نشده و روش اجرایی مشخصی طراحی نشده است، قطعاً در روند اجرا با مشکلات و ناهماهنگی‌های متعددی روبه‌رو خواهد شد.