پس از کش و قوس‌های فراوان بین مجلس شورای اسلامی و وزارت امور اقتصاد و دارایی، پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم به تصویب هیئت دولت رسیده و به مجلس ارسال شد. این پیش‌نویش سه محور ساماندهی معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی، اجرای سیستم مالیاتی بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی و برقراری مالیات بر دارایی (شامل مالیات بر عایدی املاک، مالیات سالانه املاک و مالیات سالانه خودرو) شامل می‌شود.

واحدهای مسکونی با ارزش بیش از ۵ میلیارد تومان، مشمول مالیات می‌شوند

یکی از مهمترین نکات مطرح شده در این لایحه، اخذ مالیات از واحدهای مسکونی با ارزش بالای ۵ میلیارد تومان تحت عنوان «مالیات سالانه املاک» یا «مالیات از واحدهای مسکونی لوکس» است.
به استناد ماده ۱۳ این پیش‌نویس، کلیه مالکین (اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی) نسبت به جمع ارزش روز املاک مسکونی (اعم از خانه یا آپارتمان و زمین با کاربری مسکونی) خود و فرزندان صغیر تحت تکفل خود که در پایان هرسال مجموع ارزش آنها بیش از ۵ میلیارد تومان باشد، مشمول مالیات سالانه املاک می‌باشند.

در همین راستا محمد حمیدزاده، کارشناس حوزه اقتصاد و مسکن در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به تأثیر مالیات بر واحدهای مسکونی لوکس عنوان کرد: «اخذ مالیات واحدهای مسکونی لوکس در طولانی مدت به وسیله جلوگیری از ساخت واحدهای مسکونی پرهزینه و مجلل به توزیع عادلانه و تمرکززدایی از ثروت منجر خواهد شد. در حقیقت اخذ این مالیات، سازندگان واحدهای مسکونی را به سمت ساخت خانه‌های معمولی جامعه برده و در نهایت منجر به تسهیل شرایط صاحب‌خانه شدن برای اقشار کم‌درآمد جامعه خواهد شد.»

این کارشناس حوزه اقتصاد و مسکن، در ارتباط با نتایج نبود مالیات از واحدهای مسکونی لوکس در سال‌های گذشته گفت: «خلا وجود اخذ مالیات از واحدهای مسکونی لوکس در گذشته، یکی از دلایل اصلی رشد تقاضاهای سرمایه در سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش قیمت مسکن است. مطابق اطلاعات به‌دست‌آمده از سرشماری‌های سال ۹۵، بیش از ۷۰ درصد تقاضاهای موجود در بازار مسکن شامل تقاضاهای سرمایه‌ای است.»

نقایص قانون اخذ مالیات از واحدهای مسکونی لوکس، چیست؟

در شرایطی که اخذ مالیات از واحدهای مسکونی لوکس، ازجمله موضوعات مورد توافق اکثر کارشناسان اقتصادی است. بر طرف کردن ایرادات وارد شده این نوع مالیات، مسیر باز توزیع عادلانه ثروت در جامعه را تسهیل خواهد کرد.

در همین خصوص، محمد عنایتی نجف‌آبادی، کارشناس حوزه مسکن، ضمن تحسین تصمیم دولت مبنی بر اخذ مالیات سالانه از واحدهای مسکونی لوکس، بیان کرد: «یکی از نقیصه‌های پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در ارتباط با اخذ مالیات از واحدهای مسکونی لوکس، تعیین کف قیمت ثابت برای اخذ این نوع مالیات است. در حال حاضر این مالیات به واحدهای مسکونی بیشتر از ۵ میلیارد تومان تعلق می‌گیرد و با توجه به روند افزایش قیمت مسکن در سال‌های گذشته به نظر می‌رسد ثابت بودن این نرخ، اخذ مالیات سالانه املاک را در سال‌های آینده دچار مشکل خواهد کرد. در حقیقت اخذ مالیات سالانه املاک می‌بایست، با کف قیمتی متغیر و مؤثر اخذ شود.»

این کارشناس حوزه مسکن در بیان راهکارهای موجود برای تعیین کف قیمت متغیر و مؤثر برای اخذ مالیات از واحدهای مسکونی لوکس، گفت: «نسبت مشخصی از میانگین قیمت واحدهای مسکونی در کشور می‌تواند نرخ متغیر و مؤثری در هر سال تلقی شود.»

یکی دیگر از نقایص عنوان شده برای مبحث مالیات سالانه املاک در پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، مسئله نرخ اخذ این مالیات عنوان می‌شود. در همین ارتباط نجف‌آبادی ضمن اشاره به روند تعیین نرخ اخذ مالیات سالانه املاک لوکس، عنوان کرد: «تعیین نرخ این نوع مالیات با اثرگذاری آن در بازار مسکن کشور ارتباط مستقیم دارد. در شرایطی که نرخ تعیین برای اخذ مالیات مؤثر تلقی نشود، ممکن است وزارت امور اقتصادی و دارایی را با مشکلات جدی مواجه سازد. در حال حاضر نرخ اخذ مالیات سالانه املاک لوکس بر اساس ماده ۶۴ قانون مالیات‌های مستقیم اخذ می‌شود که در سال جاری برابر با ۶ درصد ارزش روز خانه محاسبه می‌شود. به نظر می‌رسد اثرگذاری مثبت این مالیات در بازار مسکن نیازمند تجدید نظر در نرخ بیان شده است.»