وزارت راه و شهرسازی در سالی که گذشت مهمترین اهداف حوزه مسکن خود را بر اجرای ۴۰۰ هزار واحد طرح اقدام ملی مسکن، تکمیل ۵۰۰ هزار واحد نیمه کاره مسکن مهر و تامین زیرساخت های این ابر پروژه گذاشت. با وجود آنکه آمار رسمی از دو طرح مذکور هنوز جمع‌آوری نشده گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که طرح اقدام ملی در بعضی حوزه های مشارکتی با سازندگان به پیشرفت ۳۰ تا ۵۰ درصد رسیده و حدود ۱۴۰ هزار واحد مسکن مهر در سال ۱۳۹۸ تکمیل شده است. محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی قول داده ۹۰۰ هزار واحد مسکونی شامل طرح اقدام ملی و مسکن مهر را تا پایان سال ۱۳۹۹ تحویل دهد.

بودجه وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۹ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان بود. این عدد برای سال ۱۳۹۹ با افزایش ۳۳ درصد به ۱۲ هزار و ۳۹۴ میلیارد تومان رسیده است. وزارت راه و شهرسازی در نظر دارد برای سال ۱۳۹۹ بالغ بر ۴۵۰۰ میلیارد تومان از طریق منابع، امکانات و زمینهای در اختیار خود درآمد کسب کند و آن را به طرح های مهم خود اختصاص دهد.

شواهد و قرائن نشان می‌دهد وزارت راه و شهرسازی برای تحقق اهداف خود در حوزه مسکن با چالش هایی مواجه است که مهمترین آن به کمبود منابع دولتی ناشی از کاهش درآمدهای نفتی دولت برمی گردد. بر این اساس وزیر ساختمان دادمان برای اجرای بخش مهمی از اهداف خود باید به منابع وزارتخانه تکیه کند.

تردید در توانایی متقاضیان طرح اقدام ملی مسکن در تامین آورده و بازپرداخت تسهیلات همانند مشکلی که در مسکن مهر با آن مواجه بودند، افزایش شدید قیمت مسکن در کلان شهرها، رشد قیمت مصالح ساختمانی و آهن آلات، رکود ساخت و ساز در بخش خصوصی، کندی اجرای طرح های نوسازی و بهسازی در بافت های ناکارآمد و عدم تمایل سازندگان حرفه ای برای اجرای پروژه های جدید ناشی از رکود بخش فروش از مهم‌ترین معضلات وزارت راه و شهرسازی در سال ۱۳۹۸ بود که تقریباً تمام این مشکلات به سال ۱۳۹۹ منتقل می شود.

در سال ۱۳۹۸ البته قدم‌هایی از سوی وزارت راه و شهرسازی برای رونق دهی به بخش مسکن به عنوان یک بخش پیشرو در اقتصاد کلان که دارای رابطه پیشین با ۷۸ و رابطه پسین با ۵۶ بخش اقتصادی است برداشته شد.

آغاز اجرای تولید و عرضه ۴۰۰ هزار واحد مسکونی که محمد اسلامی آن را آغاز نهضت خانه سازی در ایران می داند از اواخر سال ۱۳۹۷ یکی از برنامه هایی است که البته هنوز به اتمام نرسیده، لذا نمی‌توان به آن نمره داد.

از سوی دیگر قرار است تا پایان سال ۱۳۹۹ تعداد ۳۴۴ هزار واحد باقیمانده مسکن مهر، منهای آن تعداد که دارای مشکلات حقوقی است تکمیل شود. از سال ۱۳۸۶ تاکنون دو میلیون و ۳۶۸ هزار و ۸۶۸ واحد مسکن مهر تعریف شده که تا ابتدای بهمن ماه ۱۳۹۸ تعداد دو میلیون و ۲۴ هزار و ۲۶۸ واحد به مرحله فروش اقساطی رسیده و در واقع کارت قسط برای آنها صادر شده است.

بدین ترتیب حدود ۳۴۴ هزار واحد باقی مانده که یا دارای پیشرفت فیزیکی مناسبی هستند و تا یک سال آینده واگذار می‌شوند یا به دلیل مشکلات حقوقی از پیشرفت کمتر از ۳۰ درصد برخوردارند و بانک مسکن نمی‌تواند آنها را به مرحله فروش اقساطی برساند.

در فاصله یک‌سال منتهی به ابتدای بهمن ماه، تعداد واحدهای مسکن مهر فروش اقساطی شده معادل ۶۱ هزار و ۷۴۸ واحد بوده که بررسی ها نشان می‌دهد این پروسه نسبت به سال‌های قبل کندتر شده و علت اصلی آن به دعواهای حقوقی یا داشتن معارض زمین‌های مسکن مهر مربوط می‌شود.

در این شرایط باید ببینیم که آیا ساکنان ساختمان دادمان موفق می شوند شاخ مسکن مهر را بشکنند یا این پروژه فرسایشی که ۱۳ سال انرژی و عمر دو دولت را گرفته برای دولت بعدی به ارث گذاشته می‌شود.