آسیا خانه ۶۰ درصد از جمعیت جهان و بزرگترین مصرف کننده انرژی شامل نفت، زغال سنگ و منابع تجدیدپذیر است. همچنین سومین مصرف کننده بزرگ گاز طبیعی پس از اروپا و آمریکای شمالی است. همچنان که گاز بیشتری به شکل LNG یا از طریق خط لوله عرضه می شود، این منطقه بزودی به بزرگترین مصرف کننده گاز طبیعی تبدیل خواهد شد. با وجود این که منطقه آسیا- اقیانوسیه بزرگترین مصرف کننده نفت در جهان است، تنها ۲.۸ درصد از ذخایر جهانی نفت را در اختیار داشته و روزانه ۷.۶۳ میلیون بشکه در روز نفت تولید می کند در حالی که ۳۵.۸ میلیون بشکه در روز مصرف دارد و این رقم بزرگی است که روزانه وارد می کند.

وابستگی بالای آسیا به واردات نفت و تنگه هرمز

در سال ۲۰۱۸ بیش از ۷۸ درصد از تقاضای نفت آسیا-اقیانوسیه (۲۸.۱۷ میلیون بشکه در روز) وارد شد که از این میزان، ۲۰.۷ میلیون بشکه در روز یا معادل ۷۳ درصد از طریق تنگه هرمز ترانزیت شد که شاهراه بسیار باریکی است که خلیج فارس را به آبهای آزاد متصل می کند و مسیر مهمی برای امنیت انرژی جهانی و تجارت بین المللی به شمار می رود. این مسیر برای شکوفایی اقتصادی کشورهای ژاپن، چین، هند، کره جنوبی، سنگاپور و تایوان و کشورهای دیگر آسیایی که به این تنگه اتکای زیادی دارند، اهمیت فراوانی دارد.

هرگونه اختلال در تردد از طریق تنگه هرمز که گلوگاه مهمی برای تجارت و نفت است، باعث تاخیر قابل توجه در تامین نفت شده و فضای بازار را به کلی تغییر می دهد. اگرچه گزینه های دیگری وجود دارند اما بسیار طولانی‌تر و پرهزینه هستند. همچنین هرگونه اختلال در تردد از طریق این تنگه نفتکش‌ها را در معرض دزدی از سوی دزدان دریایی، حملات تروریستی و ناآرامیهای ژئوپلیتیکی و سوانح کشتیرانی قرار می دهد که باعث بروز لکه های نفتی می شوند.

سه سناریویی که ممکن است قیمت نفت را بالاتر ببرد

بر اساس گزارش اویل پرایس، از میان بسیاری از سناریوهای احتمالی که ناظران بازار مورد بررسی قرار داده اند، سه سناریو از بیشترین احتمال برای بالا بردن قیمت نفت برخوردارند که اولی بر مبنای عوامل بنیادین بازار و دومی فاجعه طبیعی و سومی، دخالت انسانی است.

عوامل بنیادین

اکنون روشن شده که تقاضای جهانی به میزان قابل توجهی بسیار کمتر از عرضه است. حتی توافق تاریخی اوپک پلاس برای کاهش تولید برای متوازن کردن بازار کافی نخواهد بود. تا زمانی که عرضه به میزان قابل توجهی بالاتر از تقاضا مانده، قیمت نفت در محدوده ۲۰ دلار یا پایین‌تر خواهد ماند. برای بازگشت بازار به تعادل، تولید نفت باید به میزان چشمگیری کاهش پیدا کند یا تقاضا احیا شود.

اگر تولیدکنندگان اوپک پلاس و سایر تولیدکنندگان مانند شرکتهای نفت شیل آمریکا تصمیم بگیرند که تولیدشان را به مدت چند ماه تا زمانی که از مازاد عرضه در بازار کاسته شود، حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون بشکه در روز کاهش دهند، قیمت نفت باید بهبود پیدا کند. کاهش فوری تولید برای کل صنعت نفت مثبت خواهد بود و با این میزان کاهش، قیمت نفت در مدت نسبتا کوتاهی به محدوده ۳۰ تا ۵۰ دلار در هر بشکه بازخواهد گشت.

با این حال تولیدکنندگان خارج از اوپک پلاس برای مشارکت در پیمان جدید کاهش تولید این گروه تردید دارند و احتمالا گروه اوپک پلاس با استراتژی فعلی خود برای کاهش تولید حدود ۹.۷ میلیون بشکه در روز تنها خواهد ماند. دنیا همچنان مازاد عرضه عظیم نفت را تجربه می کند و قیمتها تا زمانی که بازار تعادل جدیدی پیدا کند، پایین خواهند ماند. با رسیدن ظرفیت مخازن جهانی نفت به محدودیتشان، تعطیلی برنامه ریزی نشده تولید به صنعت نفت به خصوص تولیدکنندگان شیل آمریکا آسیب خواهد زد.

بسیاری از تولیدکنندگان کوچکتر ناچار خواهند شد به طور موقت کسب و کارشان را تعطیل کنند در حالی که سایرین برای همیشه از این کسب و کار خارج خواهند شد. در حالی که دنیا به انتظار بهبود تقاضا برای نفت پس از ضعیف شدن پاندمی کرونا نشسته است، قیمت نفت برای مدت طولانی پایین خواهد ماند.

فاجعه طبیعی

دومین سناریو این است که بیماری کووید ۱۹ به زنجیره تامین به خصوص پایگاه‌های تولید نفت یا پالایشگاه مستقیما ضربه بزند و باعث توقف بخشی از فعالیتهای تولید و پالایش شود. چنین رویدادی بلافاصله قیمت نفت را به محدوده ۳۰ دلار برمی گرداند. اگر شیوع بیماری کووید ۱۹ تا هفته ها ادامه پیدا کند، احتمالا قیمت نفت بدون توجه به مازاد عرضه به بیش از ۴۰ دلار در هر بشکه صعود خوهد کرد. با این حال چنین عمر چنین افزایش قیمتی کوتاه خواهد بود زیرا تقاضا پایین مانده و تولید احتمالا از سرگرفته می شود.

مداخله انسانی

در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۹ تاسیسات نفتی عربستان سعودی هدف حمله قرار گرفت که باعث اختلال قابل توجهی در روند عرضه نفت این کشور شد. این کشور باعث جهش یکباره قیمت نفت و نوسان شدید معاملات شد. در پی این حملات و حملات مشابهی که در گذشته انجام گرفته و روی قیمتها تاثیر گذاشته است، سومین سناریو مداخله انسانی خواهد بود. اگر آمریکا به مداخلاتشان در خلیج فارس ادامه دهد و باعث تشدید تنش در منطقه و مسدود شدن تنگه هرمز شود، این اتفاق به صادرکنندگان نفت خاورمیانه ای لطمه خواهد زد و تاثیر قابل توجهی روی بازار جهانی نفت خواهد گذاشت.

هر سه سناریوی مذکور باعث افزایش قیمت نفت می شوند زیرا بازار به سرعت خود را به تغییرات عرضه و تقاضا وفق می دهد.