سه روز پیش رضا رحمانی (وزیر صمت) با حکم رییس جمهور از سمت خود پس از ۱۷ ماه برکنار و حسین مدرس خیابانی قائم مقام وزارتخانه جایگزین وی شد. رحمانی اولین وزیر برکنار شده یا معزول کابینه حسن روحانی است. تا پیش از برکناری وی، وزرای دولت حسن روحانی با استعفا، استیضاح یا پایان دوره کاری دولت، از این جمع جدا شده بودند.

رحمانی در روز یکشنبه، یعنی یک روز پیش از برگزاری جلسه ستاد تنظیم بازار و اعلام فرمول و قیمت‌های جدید خودرویی کشور، در حاشیه جلسه بررسی وضعیت بازار، به سازمان‌ حمایت، شورای رقابت و ستاد تنظیم بازار تکلیف کرده بود تا ظرف ۲۴ ساعت در اقدامی مشترک بازار خودرو را ساماندهی کرده تا از آشفتگی‌های موجود جلوگیری شود. اما چند ساعتی از برگزاری جلسه ستاد تنظیم بازار در روز دوشنبه نگذشته بود که خبر برکناری رضا رحمانی از وزارت صمت منتشر و مدرس‌خیابانی با حکم رییس جمهور به عنوان سرپرست جدید این وزارتخانه معرفی و منصوب شد. وی که تا پیش از آن، قائم مقام وزیر بود، اکنون به عنوان سرپرست وزارتخانه باید برنامه‌های ساماندهی بازار خودرو که از جمله انتظارات رییس جمهور از سرپرست جدید این وزارتخانه است، را ارائه دهد.

حسین مدرس خیابانی به محض ورود و تکیه بر صندلی جدید خود، اقدام به برنامه‌ریزی برای ساماندهی اوضاع آشفته بازار خودرو کرد. بازاری که مشخص نیست رضا رحمانی و ناکامی وی در مدیریتش، آن را آشفته کرد یا آشفتگی بازار سبب عزل او شد.

وی از آغاز به عهده گرفتن سرپرستی وزارت صمت، سه جلسه با خودروسازان، بخش نظارتی وزارتخانه و شورای رقابت برگزار کرده است که در آن‌ها تاکید کرده که در سال جهش تولید باید هر تصمیمی که برای بخش خودرو گرفته می‌شود حتما در جهت حمایت از تولید داخلی باشد.

وی در حاشیه جلسه هیات دولت نیز به برخی از تصمیمات خود برای ساماندهی بازار خودرو اشاره کرد که در زیر به آن‌ها خواهیم پرداخت.

فروش فوق‌العاده در ایام عید فطر

مدرس خیابانی با بیان اینکه تا قبل از رسیدن به عید فطر حتما بازار بهتری در بخش خودرو خواهیم داشت از روش فروش فوق‌العاده در ایام عید فطر خبر داد و گفت: ما باید تأمین خودرو و کاهش تعهدات خودروسازان به مردم را در نظر داشته باشیم تا این تعهدات انجام شود و در عین حال تولید را هم مدیریت کنیم. همچنین برای اصلاح شیوه تولید، باید عدالت توزیعی و واقعی کردن تقاضاها را به وجود آوریم تا کسانی که به دنبال کاسبی از بازار خودرو هستند کنار بروند.

اصلاح شیوه ثبت‌نام، فروش و تحویل خودرو به مشتریان از دیگر برنامه‌های وی برای بازار خودرو است. رکن سوم و چهارم، حلقه کنترلی و اتصال سامانه‌هایی است که اطمینان حاصل شود تا فرد ثبت‌نام‌کننده حتما خودرو را برای استفاده و نه برای کاسبی و سرمایه‌گذاری می‌خواهد.

باتوجه به سه روش فروش فوق‌العاده، پیش‌فروش خودرو و مشارکت در تولید که بازه تحویل آن یک تا دو سال خواهد بود، سود مشارکت به دو روش پیش‌فروش و مشارکت در تولید خودرو تعلق خواهد گرفت اما از این پس طبق تصمیم کمیته خودرو وزارت صمت دیگر سود مشارکتی به فروش فوق‌العاده تعلق نخواهد گرفت. شرایط سود مشارکت برای خودروهای پیش‌فروش یکساله نیز شش درصد و دو ساله، ۱۲ درصد خواهد بود.

در فروش فوق‌العاده، خودروهای صفر کیلومتر بعد از سه ماه از تحویل دیگر مشمول گارانتی صفر کیلومتر نمی‌شوند تا اگر کسی به نیت نگه‌داشتن خودرو و استفاده آتی، آن را خریداری می‌کند، این اتفاق رخ ندهد. ضمن اینکه طبق اعلام سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان تمام پارکینگ‌ها و انبارها باید موجودی خودروی خود را اعلام کنند تا از احتکار جلوگیری شود. نگهداری خودروی صفر در پارکینگ‌ها حکم احتکار دارد و دارندگان خودروی صفر در انبارها، با ثبت نام نکردن در سامانه انبارداری مشمول احتکار خواهند شد. مردم می‌توانند در صورت مشاهده هرگونه خودروی صفر در انبارها و پارکینگ‌ها با تماس با شماره ۱۲۴ موضوع را در میان بگذارند.

پیشنهادی هم برای تحویل خودروها ارائه شده است که طبق آن اولویت تحویل خودرو به متقاضیان بدون پلاک فعال باشد و سپس به درخواست سایر افراد رسیدگی و خودرو تحویل داده شود.

قرعه کشی برای تحویل ۳ ماهه خودرو

بنابراین با تصمیم وزارت صنعت، معدن و تجارت نحوه فروش خودروهای داخلی، در کارخانه و بازار دگرگون شد تا به واسطه آن، قیمت‌ها آرام گرفته و دست مصرف‌کنندگان واقعی به محصولات خودروسازان برسد.

طبق اعلام رییس سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، علاوه بر شرایط پیشین برای ثبت‌نام خودرو، در طرح پیش‌فروش‌ها شرایطی همچون فروش‌فوری‌ها وجود دارد که داشتن یک کدملی، داشتن گواهی نامه و عدم خرید محصول از خودروسازی‌ها طی ۳۶ ماه گذشته، اجازه نداشتن فروش و در رهن شرکت بودن خودرو تا مدتی معین، شرایطی جدید هم اضافه شده است که از جمله این شرایط این است که چنانچه خریدار ظرف مدت سه ماه خودرو صفر را به گارانتی معرفی نکند، گارانتی خودرو از بین خواهد رفت.

محدودیت ثبت نامی وجود ندارد و قبل از بازگشایی سایت فرصتی برای ثبت نام و دریافت کد رهگیری وجود خواهد داشت؛ سپس قرعه‌کشی صورت می‌گیرد و اسامی اعلام و ظرف ۴۸ ساعت رقم تکمیلی واریز می‌شود.

در طرح اعلامی از سوی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، چند بند بسیار مهم وجود دارد که ممکن است در آینده چالش‌هایی ایجاد کند. حذف فروش فوری، ابطال گارانتی خودروها در صورت عدم استفاده تا سه ماه، طراحی پلت‌فرمی غیرقابل هک در سیستم فروش خودروسازان، محدود شدن سود مشارکت، قرعه‌کشی بین ثبت‌نام‌کنندگان و در نهایت تعیین سقف قیمت فروش خودرو در بازار از جمله شرایط جدید است.

طرح قرعه‌کشی برای تحویل خودروها طرحی است که در اوایل دهه ۶۰ نیز اجرا می‌شد. در آن مقطع به دلیل تقاضای زیاد خودرو و تولید و عرضه محدود، از روش قرعه‌کشی برای تحویل خودروها استفاده می‌کردند که براساس آن بین ثبت‌نام‌کنندگان قرعه‌کشی صورت می‌گرفت و آن‌هایی که نام‌شان از گوی بیرون می‌آمد، موفق به دریافت خودرو می‌شدند؛ حالا بعد از گذشت بیش از ۳۰ سال، مجدد سیستم قرعه‌کشی به فروش خودروها باز خواهد گشت.

قرعه‌کشی توسط خودروسازان (جهت اولویت‌بندی تحویل خودرو) ظرف یک هفته پس از پایان ثبت‌نام و با حضور مراجع نظارتی انجام و فهرست انتخاب شدگان نهایی نیز از طریق سایت‌های خودروسازان ظرف ۴۸ ساعت پس از اتمام قرعه‌کشی اعلام می‌شود.

به تازگی مهدی صادقی نیارکی-معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت- در یک گفت‌وگوی خبری در رابطه با جزئیات قیمت‌گذاری، فروش و نظارت بر بازار خودرو، اعلام کرد: در فروش فوق‌العاده، ۵۰ درصد قیمت مصوب دریافت می‌شود. سایت فروش تا زمان تکمیل ظرفیت بازار و فرصت برابر برای همه مصرف‌کندندگان وجود دارد و در پایان نیز چنانچه برای همه تقاضاها خودرو موجود بود، به تقدم تکمیل‌وجه و تقدم زمان ثبت‌نام خودرو به مشتریان تحویل داده می‌شود اما اگر تقاضا بیشتر از موجودی شرکت‌ها باشد، باتوجه به نظر نهادهای نظارتی قرعه‌کشی صورت می‌گیرد.