در حالی که اوایل زمستان سال گذشته اعلام شد که تعداد خودروهای ناقص کف پارکینگ ایران خودرو و سایپا به صفر رسیده و دیگر محصول ناقص در این دو خودروساز تولید نمی‌شود، حالا زمزمه‌های شکل‌گیری مجدد این بحران دوباره به گوش می‌رسد. تغییر سیاست‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) و همچنین اصرار بر رشد تولید و البته کمبود قطعات می‌تواند از جمله دلایلی باشد که زمینه‌ساز بازگشت محصولات ناقص خودروسازان باشد.

به گفته برخی فعالان این صنعت، این احتمال وجود دارد که همچون سال گذشته وزارت صمت باز هم فشار رشد بی‌چون و چرای تولید را روی دوش خودروسازان گذاشته باشد و به تبع آن‌ خودروسازان نیز با توجه به مشکلات مربوط به تامین قطعات از داخل و خارج، ناچار به تولید توام با کسری قطعه شده باشند.

اگر این ادعا درست باشد، فشار وزارت صمت به خودروسازان به جهت رشد تیراژ - آن هم در سالی که به نام جهش تولید مزین شده است - احتمالا بیشتر هم خواهد شد که در صورت عدم تامین نیاز به موقع قطعات به دلیل مسائل مختلف از جمله تحریم ها، کمبود ارز، مطالبات معوق قطعه‌سازان و امثال آن آمار تولید خودروهای ناقص را بالاتر هم خواهد برد.

انباشت ۱۲ هزار خودروی ناقص در سایپا

در این زمینه مجید باقری خوزانی، قائم‌مقام مدیرعامل در امور فروش شرکت سایپا گفته است که در ماه‌های پایانی سال گذشته شاهد شیوع ویروس کرونا بودیم که این اتفاق باعث شد امکان تحویل قطعه از شرکت‌های قطعه‌ساز چینی طرف قرارداد با سایپا فراهم نشود. نرسیدن این قطعات سبب تولید حدود ۲۵ هزار دستگاه خودرو به‌صورت ناقص در اسفند ماه شد اما با تلاش و پیگیری‌های صورت گرفته، بخش قابل توجهی از این خودروها با توجه به اینکه خودروسازان دارای مراکز مستقل شماره‌گذاری هستند در ایام تعطیلات نوروزی تکمیل، شماره‌گذاری و برای مشتریان فاکتور شد. طبق آمار از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۴۰ هزار خودرو تحویل مشتریان شده است.

وی اعلام کرده است که در حال حاضر حدود ۱۲ هزار خودروی ناقص در کف پارکینگ‌های سایپا موجود است.

کمبود کاتالیست عامل زمین گیر شدن خودروها در کارخانه

این در حالی است که مسعود پروین، معاون برنامه‌ریزی جامع تولید سایپا نیز اظهار کرده است که ۹۲ درصد کمبود قطعات خودروهایی که در پارکینگ‌های سایپا پارک شده و تصاویر آن منتشر شده، مربوط به کاتالیست خودرو و مباحث زیست محیطی است. مواد معدنی و فلزات گران‌بهای مورد نیاز برای ساخت کاتالیست در کشور وجود ندارد؛ بنابراین امکان تجاری‌سازی و تحویل به موقع آن‌ها به مشتریان وجود ندارد. در این موضوع علاوه بر نقص در خودرو، سازمان‌های ذی‌ربط نیز مجوز تحویل این خودروها را صادر نمی‌کنند.

به گفته وی، از اواخر سال گذشته و بر اثر شیوع ویروس کرونا در دنیا، تامین مواد اولیه برای همه قطعه‌سازان و به تبع آن تامین همه قطعات برای خودروسازان با مشکل روبه‌رو شد و به همین دلیل در ابتدای امسال، تیراژ روزانه تولید خودرو با کاهش مواجه شده است.

او با بیان اینکه خودروسازان، تولیدکننده کاتالیست نیستند اما دانش مهندسی و توان تولید کاتالیست در داخل کشور وجود دارد گفت: البته قطعه‌سازان توانمندی در کشور داریم اما برای تولید داخلی قطعه و تولید آن به مواد اولیه آلی و معدنی و برخی فلزات گرانبها نیاز است که در کشور وجود ندارد و زنجیره تامین صنعت خودرو ناگزیر از واردات این مواد معدنی خاص است؛ لذا هر زمان که شرایط واردات سخت می‌شود یا قیمت جهانی این مواد افزایش می‌یابد، با کمبود شدید این قطعه در کشور مواجه می‌شویم.

شرکتهای دانش بنیان وارد میدان شوند

همچنین بهرام شهریاری، کارشناس صنعت خودرو و قطعه‌سازی در این رابطه با بیان اینکه کاتالیست خودرو به جز آنکه به مواد معدنی نیاز دارد، به تکنولوژی روز هم وابسته است، لذا همواره یکی از دغدغه‌های صنعت خودرو تامین کاتالیست برای خودروها بوده، اظهار کرده است که میزان تولید کاتالیست در کشور بسیار کم است.

به گفته وی در شرایطی که نصب کاتالیست یک الزام زیست محیطی است و اگر رعایت نشود، خودروسازان نمی‌توانند خودروها را شماره‌گذاری کنند و امکان تجاری‌سازی خودروهایی که در پارکینگ‌هایشان موجود دارند، وجود ندارند؛ لذا حضور مجموعه‌های دانش بنیان برای تولید کاتالیست ضروری است.

شهریاری با بیان اینکه کاتالیست از انتشار دی اکسید کربن می‌کاهد تاکید کرد: اگر کاتالیست روی خودروها نصب نشود، آلودگی زیست محیطی ایجاد می‌کند. ما به واردات کاتالیست نیاز داریم و از آنجا که همه کشورها درگیر کرونا و کووید۱۹ هستند، واردات کالا با دشواری هایی روبرو شده است.

وی افزود: زمانی که تولید کاتالیست محدود است، امکان تامین نیاز دو خودروساز کشور فراهم نمی‌شود و لذا خودروسازان مجبور به دپوی خودروها هستند تا از طریق تولید یا واردات جدید نیاز خود را به کاتالیست تامین کنند. اگر مجموعه‌های دانش بنیان در حوزه تولید کاتالیست خودرو، ورود کنند، ضمن کاهش واردات کاتالیست ، این کار به نفع صنعت خودرو هم تمام می شود.