نهم اردیبهشت بود که مقام معظم رهبری ابلاغیه آزادسازی سهام عدالت را صادر کردند. در این راستا از دهم اردیبهشت ماه به مشمولان سهام عدالت فرصت داده شده تا چنانچه قصد دارند سهام خود را به صورت مستقیم مدیریت کنند، با مراجعه به سامانه سهام عدالت به نشانی SAMANESE.IR، مدیریت مستقیم را انتخاب کنند.

معرفی روش مستقیم

مشمولان باید توجه داشته باشند که درصورت انتخاب آزاد سازی به روش مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت به صورت مستقیم و بدون واسطه به سهامدار سهام عدالت، تخصیص و انتقال خواهد یافت. به عبارت دیگر، به میزان سهام تخصیص یافته به هر فرد در شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت و به تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی تخصیص خواهد یافت. علاوه بر آن این دسته از مشمولین سهام عدالت، به ازای سهام شرکت‌های غیربورسی سرمایه‌پذیر سهام عدالت، سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی را نیز دریافت خواهند کرد.

در این حالت مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص یافته به عهده سهامدار بوده و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص یافته، قابلیت نقل و انتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت های زمانی و مقداری تعیین شده توسط شورای عالی بورس صورت خواهد گرفت. همچنین مطابق قانون تجارت افراد سهامدار محسوب شده و از مزایای سهام تخصیص یافته از جمله سود و ... بهره مند خواهند شد.

سهامداران می توانند دو ماه پس از تاریخ انتخاب روش مذکور با مراجعه به سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) به نشانی sejam.ir از تعداد سهام تخصیص یافته نزد شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت مطلع شوند. بهره مندی از خدمات قابل ارائه از جمله ایجاد امکان معامله پذیری سهام تخصیص یافته در آینده منوط به مراجعه به سامانه سجام، ثبت نام و احراز هویت غیرحضوری در مراکز تعیین شده است.

همچنین افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، سهام شرکتهای بورسی تخصیص یافته روی کد بورسی خودشان منتقل می شود. این افراد از بابت سهام شرکتهای غیربورسی، سهامدار شرکتهای سرمایه گذاری استانی هم خواهند بود.

معرفی روش غیرمستقیم

درصورت انتخاب آزاد سازی به روش غیر مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت، از طریق شرکتهای سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و سهامدار حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. در این روش سود یا زیان قابل تخصیص به سهامدار براساس نحوه عملکرد شرکتهای سرمایه گذاری استانی تعیین و تخصیص پیدا خواهد کرد. با این تفویض اختیار، سهام شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت متعلق به سهامدار توسط شرکت های سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد.

افرادی که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده اند، سهامدار شرکتهای سرمایه گذاری استانی خواهند بود. قرار است شرکتهای سرمایه گذاری استانی در بازار سرمایه پذیرش شوند و سهام این شرکتها خرید و فروش واقع شود. بنابراین این افراد می توانند نسبت به فروش سهام خود در شرکتهای سرمایه گذاری استانی اقدام کنند.

درمورد اینکه چه تضمینی وجود دارد که در روش غیرمستقیم شرکت‌های استانی دارایی سهامدار را حفظ و افزایش دهند، باید گفت این موضوع به نحوه عملکرد و میزان موفقیت یا عدم موفقیت مدیران شرکت‌های سرمایه گذاری در مدیریت دارایی های تخصیص یافته بستگی دارد.

بررسی ابهامات آزادسازی سهام عدالت

در این راستا، روزبه شریعتی -کارشناس بازار سرمایه- درمورد اینکه کدام روش برای مدیریت سهام عدالت مناسب تر است، توضیح داد: سهام شرکت‌های بورسی سهام عدالت در دست دولت است و دولت می‌تواند نرخ‌های آن‌ها را تغییر دهد. برای مثال طبق قانون، در صنعت پالایشی ۹۵ درصد قیمت مرجع نفت خام محاسبه می شود. نرخ مرجع می‌تواند نرخ پلت، نرخ سنگاپور یا نرخ صادراتی کشور باشد. ممکن است همانطور که برای میعانات تخفیف در نظر گرفته می‌شود، وزارت نفت این تخفیف را صنعت پالایشی هم اختصاص دهد.

وی ادامه داد: بر این اساس اگر نرخ پلت ۳۰ دلار و نرخ فروش صادراتی ما ۱۷ دلار باشد، ۹۵ درصد آن، برای یک شرکتی مانند پالایش نفت اصفهان می‌تواند ۲۰ هزار میلیارد تومان سود داشته باشد و سود ناشی از کاهش بهای تمام شده در سهم هزار تومانی، ۵۰۰ تومان سود می‌سازد. با این اوصاف نمی توان دقیق گفت چه اتفاقی رخ خواهد داد. زیرا دولت در ملی مس، شپنا، شبندر، شتران و... سهام‌دار عمده است و از طریق سهام عدالت تصمیم می‌گیرد. یعنی خودش می تواند این تصمیم را بگیرد و سهم به شدت رشد کند.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه باید مشخص شود برنامه دولت برای این شرکت‌ها چیست، اظهار کرد: مباحثی مطرح شده است مبنی بر اینکه نرخ مرجع برای پالایشی ها تغییر یابد، یعنی به جای نفت ۳۰ دلاری، نفت ۱۷ دلاری حساب شود. اگر این اتفاق رخ دهد سود بزرگی به نفع پالایشی‌ها می‌شود.

شریعتی تاکید کرد: با این شرایط نمی‌توان به مردم توصیه کرد کدام روش را انتخاب کنند اما اگر نیاز مبرمی به پول سهام عدالت ندارند، به نظر من نگه دارند بهتر است زیرا سهم ها کوچک و بی بنیه نیست.

انتخاب روش به میزان آشنایی فرد با بازار سرمایه بستگی دارد

این درحالی است که مهرزاد منتظری -دیگر کارشناس بازار سرمایه- با تاکید بر اینکه انتخاب روش مدیریت سهام عدالت، بستگی به میزان آشنایی فرد با بازار سرمایه دارد، به ایسنا گفت: نمی توان برای همه نسخه یکسان پیچید. اگر فرد سهام دار است، در بازار سرمایه کار کرده است و با این بازار آشنایی دارد بهتر است روش مستقیم را انتخاب کند. زیرا سهام به کد خود فرد منتقل می‌شود.

وی ادامه داد: اما اگر مشمولی با بازار سرمایه آشنایی ندارد، بهتر است مدیریت را واگذار کند و فکر کند سبدی از سهام دارد که یکی دیگر مدیریت می کند. درواقع این موضوع بستگی به دانش فرد دارد.