پس از امضای توافق‌نامه شش بندی که بین صادرکنندگان و سازمان توسعه تجارت به نمایندگی از دولت منعقد شد مشخص شد که ارز صادرکنندگان باید به واردکنندگان داده شود.

پس از امضای این توافق نامه ابتدا بخش‌نامه‌ای از سوی گمرک مبنی بر این‌که اظهارنامه صادراتی باید از طریق دفاتر اسناد رسمی به واردکننده انتقال یابد صادر شد و سپس مسولان بانک مرکزی اعلام کردند که این کار باید در بانک مرکزی انجام شود.

در این شرایط سازمان امور مالیاتی هم معافیت صادرکنندگان از پرداخت مالیات را به چهار روش برگشت ارز حاصل از صادرات منوط کرد که به گفته تجار اگر این مکانیزم از سوی گمرک و بانک مرکزی ابلاغ نشود قطعا صادرکنندگان شامل معافیت مالیاتی نمی‌شوند. در حال حاضر نیز صادرکنندگان فقط 9 روز دیگر وقت دارند تا مکانیزم بازگشت ارز صادراتی خود را به چرخه اقتصاد اعلام کنند.

دستورالعمل اجرایی انتقال ارز صادراتی به واردکنندگان هنوز ابلاغ نشده است

در این رابطه نایب رییس کنفدراسیون صادرات درباره نحوه استفاده ار ارز صادر کنندگان با بیان این‌که از ابتدا بحث وارد کردن ارز صادراتی به مرکز مبادله‌ ارزی به شکل فیزیکی نبوده است، می‌گوید: هدف بانک مرکزی از ابتدا این بوده‌است که بتواند ارز صادرکنندگان را رصد کرده تا وارد چرخه اقتصادی شده و صرف واردات کالاهای مورد نیاز شود.

محمد لاهوتی در این باره بیان می‌کند که برای انتقال ارز صادرکننده به واردکننده گمرک بخش‌نامه‌ای را مبنی بر این‌که اظهارنامه صادراتی باید از طریق دفاتر اسناد رسمی به واردکننده انتقال یابد صادر کرده است، ولی همچنان ثبت سفارش و واردات کالا با ارز صادرکنندگان و مکانیزم اجرایی آن به گمرک و بانک مرکزی ابلاغ نشده است.

به گفته او مشکل این است که مسوولان بانک مرکزی می گویند این اتفاق باید در بانک مرکزی رخ دهد و گمرک نیز معتقد است این انتقال باید در دفاتر اسناد رسمی انجام شود. زمانی که صادرکنندگان به بانک‌ها مراجعه می کنند با این پاسخ مواجه می‌شوند که برای انتقال ارز صادرکننده به واردکنندگان دستورالعمل اجرایی نداریم و علیرغم این‌که بانک مرکزی و گمرک هر دو زیر نظر وزارت اقتصاد و دارایی هستند هیچ مکانیزم واحدی را تعیین نمی‌کنند.

به اعتقاد وی این مکانیزم باید هر چه زودتر برای خارج کردن صادرکنندگان از بلاتکلیفی تعیین شود زیرا سازمان امور مالیاتی هم معافیت صادرکنندگان را از پرداخت مالیات به چهار روش برگشت ارز حاصل از صادرات منوط کرده که اگر این مکانیزم از سوی گمرک و بانک مرکزی ابلاغ نشود قطعا صادرکنندگان شامل معافیت مالیاتی نمی‌شوند.

بر اساس توافق شش بندی، صادرکنندگان باید برگشت ارز به اقتصاد کشور را متعهد شوند و بانک مرکزی هم باید امکان رصد کردن این روند را داشته باشد. این در حالی است که نایب رییس کنفدراسون صادرات بر بلاتکلیفی صادرکنندگان تاکید می‌کند و معتقد است که چه‌طور صادرکنندگان باید برگشت ارز خود را به اقتصاد متعهد شوند در حالی که دستورالعمل اجرایی آن ابلاغ نمی‌شود.

لاهوتی همچنین بیان می‌کند که ارز صادراتی که قرار است به واردکننده منتقل شود باید مزیت داشته باشد. محل واردات برخی از کالاها بر اساس توافق شش ماده‌ای باید برای بعضی از اولویت‌های کالایی تعیین می‌شد که این اتفاق نیفتاد و پس از آن ارز متقاضی که شامل هر نوع ارزی می‌شود جهت واردات امکان‌پذیر شد که عملا ارز صادراتی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین باید یک یا دو اولویت را برای اختصاص ارز صادراتی با نرخ توافقی قرار می‌دادند که این اتفاق نیفتاد و عملا امروز واردکننده نیاز به ارز صادراتی ندارد زیرا می تواند از ارز متقاضی استفاده کند.

ابهام در نحوه ارائه ارز صادراتی به واردکنندگان

نامشخص بودن نحوه استفاده از ارزهای صادراتی و عدم صدور دستورالعمل‌های اجرایی بخش نامه‌های صادر شده از سوی بانک مرکزی و گمرک موضوعی است که از سوی سایر فعالین بخش خصوصی نیز مطرح مشود. به نحوی که بسیاری از آنان اعلام می‌کنند تا زمان روشن شدن موضوع ترجیح می‌دهند فعالیت‌های صادراتی خود را متوقف کنند.

در همین رابطه محسن بهرامی ارض اقدس، رییس کمیسیون تجارت اتاق تهران به ایسنا می‌گوید: صادرکنندگان درحال حاضر با مشکلات متعددی روبرو هستند. ما در ابتدای تشکیل مرکز مبادله ارزی قرار گذاشتیم که ارز حاصل از پتروشیمی و نفت نیز وارد این مرکز شود که این اتفاق عملا رخ نداد. درآمدهای ارزی بخش دولتی وارد مرکز مبادله ارزی نشد و این درحالی بود که مقرر شده بود که صادرکنندگان نیز ارز خود را در مرکز مبادلات ارزی در اختیار کالاهایی قرار دهند که دولت تعیین می کند.

به گفته بهرامی صادرکنندگان از ابتدا به این موضوع راضی نبودند و در نهایت توافق نامه شش ماده‌ای بین سازمان توسعه تجارت و صادرکنندگان امضا شد تا براساس آن ارز صادرکنندگان با یک قیمت توافقی در مرکز مبادلات ارزی در اختیار واردکنندگان قرار گیرد. اما براساس این توافق قرار بود کلیه این اتفاقات در مرکز مبادله ارزی رخ دهد تا دولت بتواند رصد کند که این ارز به چه کالاهایی اختصاص یافته است.

رییس کمیسیون تجارت اتاق تهران اظهار می‌کند که نه تنها توافق شش بندی به مرحله اجرا نرسید بلکه بخش نامه‌ای که براساس آن صادرکنندگان در گمرک باید براساس نرخ صادراتی کالاهای صادر شده متعهد شوند که ارز خود را برگردانند هم اجرایی نشد زیرا با توجه به نوع کالا زمان برگشت ارز صادراتی به چرخه اقتصاد ایران متفاوت است.

وی اظهار می‌کند که بر اساس این گفته‌ها مجددا ابهامات زیادی در فعالیت صادرکنندگان بوجود آمده که براساس آن عملا صادرکنندگان تمایلی به ادامه فعالیت‌های خود ندارند و ترجیح می‌دهند آن را تا مشخص شدن اوضاع متوقف کنند. در حال حاضر دستورالعمل اجرایی هیچ کدام از دو بخش نامه‌ای که از سوی بانک مرکزی و گمرک صادر شده نیامده است و تنها یکی از راه‌ها عرضه ارز صادرکنندگان به واردکنندگان با حضور در دفاتر اسناد رسمی و امضای تعهدنامه محضری در راستای واگذاری اظهارنامه صادراتی است.

بخشنامه روش‌های عرضه ارز صادرکنندگان به بانک‌ها ابلاغ شده است

اظهارات صادرکنندگان در حالی است که سخنگوی مرکز مبادلات ارزی معتقد است که بخشنامه مربوط به روش‌های عرضه ارز صادرکنندگان به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است.

صمد کریمی در این باره می‌گوید: منظور از استفاده از منابع ارزی جهت واردات توسط خود صادر‌کننده و یا وارد‌کننده دیگر انتقال فیزیکی و یا حواله ارز به حساب‌های داخل کشور نیست. در حال حاضر نیز اقدامات لازم توسط سیستم بانکی جهت مدیریت ارز صادر‌کنندگان در راستای تامین ارز گروه‌های کالایی انجام می‌شود. بر این اساس اقدامات مورد نیاز در خصوص ارزی که در حساب‌های صادر‌کننده در خارج از کشور وجود دارد براساس مقررات بانکداری بین‌الملل و مقررات ارزی انجام می‌شود.

به گفته وی براساس تصمیمات اتخاذ شده توسط کارگروه ستاد ویژه اقتصادی و در خصوص ساماندهی بازار ارزی کشور مطابق با بخشنامه‌ای که توسط بانک مرکزی به بانک‌های عامل ابلاغ شد خرید ارز صادر‌کنندگان به نرخ مبادله‌ای و ارائه اعلامیه خرید ارز به منظور استفاده از جایزه، مشوق‌های صادراتی و معافیت‌های مالیاتی بلامانع است. ضمن این‌که صادر‌کنندگان می‌توانند علاوه بر فروش ارز صادراتی در شبکه‌ی بانکی کشور منابع ارزی خود را جهت واردات مطابق با گروه‌های کالایی مصرف‌کننده اعم از این‌که واردات توسط صادر‌کنندگان صورت گیرد یا ارز مربوطه به وارد‌کننده دیگر ارائه شود، هم‌چنین سپرده‌گذاری ارزی یا بازپرداخت بدهی‌های ارزی از محل درآمد‌های ارزی صادر‌کنندگان بلامانع است.

انتقال اظهارنامه‌های صادراتی از طریق دفاتر اسناد رسمی

سخنگوی مرکز مبادلات ارزی بار دیگر تاکید کرد که صادرکنندگان می توانند اظهارنامه‌های صادراتی خود را از طریق دفاتر اسناد رسمی به واردکننده دیگر انتقال دهند.

کریمی در این باره بیان می‌کند که اگر صادرکنندگان قصد واردات کالا براساس ال.سی، برات یا حواله را داشته باشند باید به شعب ارزی بانک‌های کشور مراجعه کنند. مطابق با مقررات ارزی، صادرکنندگان جهت سپرده گذاری ارزی، بازپرداخت اصل و فرع تسهیلات ارزی و فروش ارز به نرخ مبادله‌ای و دریافت اعلامیه خرید لازم است به بانک‌های عامل مراجعه کنند.

بنا بر اظهارات وی چنانچه صادرکنندگان قصد واردات از محل درآمدهای ارزی خود را داشته باشند کافی است به منظور طی مراحل ثبت سفارش به صورت «بدون انتقال ارز» به وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه کرده و براساس ضوابط و مقررات مربوطه نسبت به واردات کالا اقدام کنند.