به گفته رئیس کل گمرک ایران حجم تجارت خارجی ایران در بهار امسال حدود ۱۴ میلیارد دلار بوده است. عددی که نشان می‌دهد میزان درآمد صادراتی ایران نصف شده. این افت درآمد در حالی رخ داده که عمده درآمدهای ارزی امسال وابسته به صادرات غیرنفتی است و همین مساله نگرانی‎‌هایی در خصوص قیمت ارز ایجاد کرده است.

به گفته سید مهدی میر اشرفی، در سه ماهه اول امسال میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی ۶ میلیارد و ۳۶۴ میلیون دلار و میزان واردات کالا به کشور ۷ میلیارد و ۶۲۰ میلیون دلار بوده است.

نکته قابل توجه در این گزارش این است که اگرچه ارزش واردات هم کاهش یافته، اما افت ارزش صادرات سیگنال منفی به بازار ارز وارد می‌کند. چراکه در غیاب صادرات نفتی، تنها امید دولت به صادرات کالاهای غیرنفتی است.

این همان نکته‌ای است که سرپرست وزارت صمت هم به آن اشاره کرده و در گفتگو با مجله آینده‌نگر گفته بود: صادرات در امسال تمایز عمده‌ای با تمامی سال‌های گذشته دارد و آن اینکه، بخش عمده‌ای از اتصال درآمدهای ارزی به صادرات غیرنفتی گره خورده است.

همین دغدغه سبب شده تا دولت از هیچ تلاشی برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور فروگذار نکند. تلاشی که سبب شد بانک مرکزی در بخشنامه اول تیر ماه تلویحا صادرکنندگان را مقصر گرانی دلار عنوان کند و به آن دسته از صادرکنندگانی که ارز صادراتی خود را به کشور برنگردانده‌اند «حداکثر چهار ماه از تاریخ صدور کالا» فرصت دهد تا ارز خود را وارد کشور کنند و «درصورت عدم برگشت ارز توسط صادرکنندگان، اسامی متخلفان در رسانه‌ها انتشار می‌یابد.»

همچنین روحانی هم خطاب به صادرکنندگان گفت: «ارز به دولت تعلق داشته و باید صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را سرموقع بازگرداند. دولت اجازه نمی‌دهد عده‌ای بخواهند از شرایط به وجود آمده سوء‌استفاده کنند.»

تلاش‌ها و اظهارات دولتی‌ها نشان می‌دهد اوضاع درآمد صادراتی امسال چندان مطلوب نیست و کاهش درآمدهای ارزی بسیار محتمل است. اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که افت درآمدهای صادراتی چه اثری بر بازار ارز می‌گذارد؟

نکته دوم این است که آیا ارز صادراتی، جوابگوی نیاز وارداتی کشور است و اگر نباشد، کاهش واردات چه اثری بر قیمت کالاهای وارداتی می‌گذارد؟