یکی از اهداف و برنامه‌های توسعه‌ای صادرات غیرنفتی کشور، افزایش حجم صادرات به 15 کشور همسایه است، که سازمان توسعه تجارت به‌عنوان متولی این بخش در وزارت صمت، اقداماتی را از جمله تعیین سهم صادرات هر استان، انتخاب مسئول مشخص برای بررسی وضعیت هر کشور و تشکیل میز صادراتی به‌صورت جداگانه برای هر کشور در دستور کار خود قرار داده است.

در این مسیر بر اساس گفته‌های حمید زادبوم، رئیس سازمان توسعه تجارت،‌ با توجه به ظرفیت‌های آتی، ظرفیت حدود 100 میلیارد دلاری در صادرات به کشور‌های همسایه طراحی شده است که با استفاده از این برنامه می‌توان سهم بیشتری از بازار‌های منطقه‌ای را به کالا‌های ایرانی اختصاص داد.

بر اساس پیش‌بینی‌هایی که از صادرات در سال 99 به 15 کشور همسایه به‌اضافه چین و هند انجام شده، با در نظر گرفتن شرایط بدبینانه (ادامه شرایط کرونا) سهم بخش میعانات گازی از کل کالاهای صادراتی 25.2 درصد پیش‌بینی شده است که در شرایط خوش‌بینانه نیز این درصد تغییری نخواهد کرد. این نشان می‌دهد کرونا تأثیر چندانی در صادرات میعانات گازی ندارد.

در خصوص سهم صادرات پتروشیمی نیز با شرایط بدبینانه سهم این کالا 32 درصد از کل صادرات غیرنفتی است که با نگاه واقع‌بینانه این رقم به 27 درصد کاهش می‌یابد؛ در صادرات کالاهای صنعتی نیز سهم این بخش از کل صادرات غیرنفتی کشور در سال جاری با تداوم شرایط کرونا 12.4 درصد بوده که با پیش‌بینی واقع‌بینانه، سهم این کالا به 14 درصد افزایش می‌یابد.

بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده سهم صنایع دستی از کل صادرات غیرنفتی سال جاری در شرایط کرونا 0.4 درصد و سهم کالای کشاورزی و صنایع غذایی با تداوم کرونا 8.9 درصد است که در صورت شرایط طبیعی و نبود کرونا و با پیش‌بینی واقع‌بینانه این رقم به 10 درصد در سال جاری افزایش خواهد یافت. بر اساس آمار پیش‌بینی‌شده، سهم معدن و صنایع معدنی در این پیش‌بینی‌ها در صورت ادامه کرونا 21 درصد خواهد بود که اگر شرایط عادی شود، این رقم با افزایش دودرصدی به 23.6 درصد در سال 99 خواهد رسید.

بنابراین؛ صنایع دستی کمترین سهم را در صادرات غیرنفتی به 15 کشور همسایه به‌اضافه چین و هند داشته است و بیشترین سهم نیز به کالاهای پتروشیمی اختصاص دارد.

بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده از صادرات سال 99 به 15 کشور همسایه و چین و هند نسبت به سال 98، با در نظر گرفتن ادامه شرایط کرونا، سهم صادرات به کشور عراق 23.3 درصد، ترکیه 1.6 درصد، امارات 11.1 درصد، افغانستان 24 درصد، پاکستان 12.5 درصد، عمان 13.9 درصد، روسیه 98.1 درصد، آذربایجان 19.2 درصد، ‌ارمنستان 31.3 درصد، ترکمنستان 14.8 درصد، قطر 6.8 درصد، کویت 34.4 درصد، قزاقستان 61.3 درصد، بحرین 100 درصد، عربستان 100 درصد، چین 17.3 و هند 4 درصد افزایش خواهد یافت.

اگر شرایط همانند سال گذشته بود و ویروسی به‌نام کرونا وضعیت تجاری کشورها را با مشکل روبه‌رو نکرده بود، صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای همسایه با رشد و افزایش بیشتری نسبت به سال گذشته روبه‌رو می‌شد؛ به‌نوعی که بر اساس پیش‌بینی‌ها می‌توانست درصد رشد صادراتی کشور ترکیه از رشد 1.6 درصد به 11 درصد، امارات از 11.1 به 16 درصد، پاکستان از 12.5 درصد به 30 درصد، عمان از 13.9 به 42 درصد، روسیه از 89.1 به 113 درصد، آذربایجان از 19.3 به 43 درصد و ارمنستان از 31.3 به 43 درصد افزایش پیدا کند.

همچنین، درصد رشد صادرات به ترکمنستان نیز در شرایط غیر از کرونا می‌توانست از 14.8 درصد به 31 درصد، قطر از 6.8 درصد به 50 درصد، کویت از 34.4 درصد به 61 درصد، قزاقستان از 61.3 به 94 درصد برسد.

گفتنی است، سهم کشورهای هند و چین از کل صادرات کشور در سال جاری 94.3 درصد پیش‌بینی شده که این رقم در سال گذشته 88.5 درصد بوده است. با در نظر گرفتن همه این شرایط و با توجه به اینکه همه می‌دانند مهمترین اقدام صادراتی ما باید توسعه صادرات غیرنفتی به کشورهای همسایه باشد، امیدواریم برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، با کمک همه بخش‌های مربوطه به ثمر بنشیند و پایان سال شاهد تحقق این اهداف و پیش‌بینی‌ها باشیم.