نفت سنگین به سادگی در چاه استخراج جاری نمی‌شود و چگالی نسبی آن از نفت خام سبک بیشتر است، به عبارت دیگر هر نفت خام مایع که چگالی آن پایین‌تر از ۲۰ باشد نفت‌های سنگین گفته می‌شود که نسبت به نفت سبک گرانروی بیشتری دارد.

به دلیل پیچیدگی در استخراج این نفت، هزینه برداشت آن بسیار بالاتر از نفت سبک است و به همین دلیل مشتری کمتری در بازار دارد، عمده مخازن نفت سنگین در کانادا و ونزولا است و میزان ذخائر این نوع نفت دو برابر نفت خام متعارف است.

نفت‌های خام سنگین و فوق سنگین شبیه تفاله باقی مانده از پالایش نفت سبک است و تفاوت‌هایی مانند چگالی بالا، چسبندگی در دمای مخزن، درصد بالای گوگرد، نیتروژن، اکسیژن و فلزات سنگین نسبت به نفت سبک دارد.