رضا اردکانیان در گفت و گوی ویژه خبری درباره اجرای طرحی که قادر به پایش منابع آبی در کشور باشد، اظهار کرد: نه تنها منطقه خشک و نیمه خشک ما که حتی نقاط پرآب دنیا هم برنامه‌ریزی‌های آبی و مدیریت منابع آبی شان قائدتا باید مبتنی بر یک طرح جامع باشد.

وی افزود: طرح جامع از سال‌های گذشته داشتیم، قانون جامعی هم داریم که با عنوان قانون توزیع عادلانه آب چهل سال از عمر آن می‌گذرد.

اردکانیان گفت: توجه به کاهش بارها در کشور لازم است برای نه امروز که سال‌ها و دهه‌های پیش‌رو فکر جدیدی مبتنی بر شرایط کنیم و به همین خاطر کاری را در همین دولت با مشارکت در ابتدا سازمان‌های داخل دولت همچنین پژوهشگران و دستگاه‌های مختلف با موضوع آب ، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهش‌های مجلس شروع کردیم.

وی افزود: در صددیم امسال لایحه جدیدی برای قانون جامع آب که بیشتر مبتنی بر بهره‌برداری پایدار و حفاظت از منابع است تدوین کنیم و یک کار وسیعی را هم در بهنگام کردن داده‌های آبی انجام دهیم که برنامه‌ریزی‌ها عمدتا مبتنی بر داده‌های صحیح و دقیق باشد.

وزیر نیرو گفت: متناسب با شرایط، یک اصلاح ساختار هم در مدیریت آب کشور داریم که بخشی از آن انجام شده که یکپارچه‌سازی شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی در استان‌ها بوده که با تجمیع منابع فنی، مالی و انسانی به اجرای طرح‌ها سرعت داده شده است.

وی تصریح کرد: در ستاد آب کشور هم در صدد چابک‌سازی هستیم به نحوی که ستاد چابک‌تری مبتنی بر مدیریت حوضه‌های آبریز را در همین دولت سامان داده و یک ریل‌گذاری مناسب‌تری برای مدیریت آب کشور در سال‌های پیش رو داشته باشیم.

اردکانیان درباره امکان مونیتورینگ منابع و مصارف در بخش آب در مناطق مختلف کشور و برنامه‌ریزی اقتصادی بر این اساس اظهار داشت: طبیعتا در آب با آن درجه که در برق می‌توانیم سیستم پایش داشته باشیم ، این امکان وجود ندارد اما عمده‌ترین کار در این زمینه که سرمایه‌گذاری‌ها و توسعه بر اساس منابع آبی و ظرفیت‌های اکوسیستم هر منطقه، در صورتی است که یک طرح آمایش سرزمین مصوب داشته باشیم.

وی گفت: آخرین وعده‌ای که همکاران ما در سازمان برنامه و بودجه داده‌اند بالاخره امسال بعد از ۴۰ سال دارای چنین طرحی خواهیم بود اما ما منتظر این طرح در چنین سطحی نبودیم که بسیار کار ضروری و خوبی است و به این وعده وفا خواهد شد.

وی اظهار داشت: برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی هر استان را بر اساس مصوبه هیات دولت در دستور کار داریم که تاکنون برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی در ۱۰ استان مصوب شده و این بدان معناست که در اینها وضعیت منابع و مصارف معین است که مورد توافق دستگاه‌های مسوول وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت صمت، وزارت کشور و صنوف مرتبط با بهره‌برداری از آب است‌.

اردکانیان گفت: برنامه ما این است که تا پایان امسال برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی تمام استان‌ها را به تصویب برسانیم.

وی گفت: اگر طرح آمایش سرزمین هم مصوب و ابلاغ شد هر گونه سازگاری بین این برنامه و طرح آمایش را انجام خواهیم داد و عمده سعی ما این است که برای سال ۱۴۰۰ به بعد بر اساس تصویر دقیق‌تری از منابع و مصارف برنامه‌ریزهای توسعه‌ای آب محور بتواند صورت گیرد.

وزیر نیرو همچنین تصریح کرد: محصولات غذایی ما در کشور در سال ۹۲ حدودا ۹۷ میلیون تن بوده و اکنون به ۱۲۵ میلیون تن رسیده و ۳۰ درصد در این مدت رشد داشتیم.

رضا اردکانیان گفت: ارزش مواد غذایی بیشتر شده و ۸۰ درصد این ارزش را در داخل تولید می‌کنیم که یکی از اصلی‌ترین نهاده‌ها آب است. حاکی از این است که با سدسازی و احداث شبکه‌ها، ظرفیت آب قابل تنظیم را افزایش دهیم.

وی گفت: کشور بویژه در ۴ دهه اخیر کار بسیار بزرگی را در تامین مواد غذایی انجام داده و اکنون پنجمین کشور جهان بعد از چین، هند، آمریکا و پاکستان از حیث برخورداری از کشت آبی هستیم و این حاکی از آن است که سرمایه‌گذاری قائل ملاحظه‌ای در اقلیم خشک و نیمه خشک ما صورت گرفته برای این که بتوانیم از زمین و همین آب کمی که در اختیار ما قرار می‌گیرد استفاده حداکثری کنیم.

وی با اشاره به برخورداری کشور در تنوع مسائل آب‌های مرزی و مشترک گفت: حدود ۴۸ رودخانه مرزی چه جاری در مرز و چه با سرچشمه گیری از داخل کشور و یا کشور همسایه داریم که کشور با همین منابع آبی و حقابه‌های معتبر تا ۴ دهه پیش فقط یک سد مرزی داشت و کار استیفای حقوق ملی کشور و آبادانی مناطق مرزی در دستور کار و برنامه قرار گرفته و تا دولت یازدهم ۲۸ سد مرزی با ظرفیت تنظیم سالانه ۳.۲ میلیارد متر مکعب آب ساخته شده که از ابتدای دولت یازدهم تاکنون ۲۴ سد مرزی با ظرفیت تنظیم ۲.۵ میلیارد متر مکعب اضافه کردیم.

وزیر نیرو با اشاره به اهمیت امنیت غذایی بویژه در شرایط کرونایی گفت: این باعث شد الگوهای کشت و آبیاری مناسبی داشته باشیم، سال ۹۲، ۸ هزار هکتار کشت گلخانه‌ای داشتم که اکنون به ۱۸ هزار هکتار رسیده است.

وی همچنین از بهره‌برداری ۳۳۰ هزار هکتار شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی از ابتدای فعالیت دولت یازدهم تاکنون خبر داد و گفت: در پایاب سدها چهار نوع شبکه اعم از درجه‌های یک تا چهار لازم است که آب را به گیاه برسد. وزیر نیرو گفت: به این میزان شبکه تا پایان دولت، چند ۱۰ هزار شبکه دیگر اضافه خواهد شد، احداث کردیم و خواهیم کرد.

وی افزود : طبق آخرین آمار، شبکه‌های فرعی ۵۴ هزار هکتار اراضی فقط در این دولت کامل شده و حدود ۵۰ هزار هکتار دیگر تا پایان سال افتتاح خواهد شد.

وزیر نیرو همچنین گفت: درست است که یک وزارتخانه‌ای به حکم قانون مسئول حوزه آب است و باید جوابگو باشد اما در ذات خود، یک موضوع بین‌بخشی است و عنوان کامل‌تر و واقعی‌تر وزیر آب این است که دبیرکل آب باشد.

اردکانیان گفت: بهره‌وری در آب مستلزم درک این معناست و یک کار هماهنگ بین بخشی باید شکل بگیرد و اساس آن هم داشتن یک طرح آمایش سرزمین مصوب است.
وی افزود: استان‌ اصفهان که هم‌اینک الگوی کشت مصوب دارد می‌تواند به عنوان یک پایلوت برای کشور در استفاده صحیح از منابع زیست محیطی، آب، خاک و مقتضیات زیست محیطی باشد و دیگر استان‌ها هم به فراخور استفاده کنند و ما به هر میزان سطح همکاری بین سازمانی را افزایش دهیم به نفع مردم و جامعه است.

وی درباره تراز منفی ذخایر آب زیرزمینی هم اظهار داشت: ۵.۶ میلیون متر بیلان ما از سفره‌های زیرزمینی منفی است. یک اتفاق افتاده و با فرونشست زمین در برخی از دشت‌ها مواجه هستیم، باید چاره‌ای اندیشیده شود که شروع هم شده است. با بارش‌های خوب یکی دو سال اخیر و مراقبت‌های به عمل آمده، این بیلان منفی در یک سال گذشته ۱.۱ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است.
وی در این زمینه از امضای توافقی با شهردار تهران در روزهای پیش رو خبر داد، به این معنا که هر سال حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب زیرزمینی که آب با کیفیتی است و با تصفیه آن، بخشی به مصرف شرب می‌رسد برای فضای سبز استفاده می‌شد، برنامه‌ریزی شده تا از فاضلاب تصفیه شده به این منظور در اختیار شهرداری تهران قرار گیرد و از چاه‌ها اشتباه نشود و به کاهش بیلان منفی سفره کمک کنیم. با توجه به الگو بودن تهران، انتظار می‌رود این حرکت در سطح کشور توسعه یابد.

او گفت: طرح تعادل‌بخشی به منابع آب زیرزمینی هم با جدیت دنبال می‌شود؛ استان‌های زیادی هستند که در اجرای قانون، چاه‌های غیرمجاز خود را بسته‌اند. برای تشویق این‌ها درصدی از کمکی که به سفره کرده‌اند به بخش صنعت تخصیص شده و برای معیشت اینها باید فکری شود. این تخصیص در اختیار استانداران قرار گرفته که در قالب ضوابط موجود بتوانند به صنعت و صنایع کشاورزی تخصیص دهند.

وزیر نیرو در عین حال گفت: درست است که امسال هنوز ۷ تا ۸ درصد نسبت به سال آبی گذشته کاهش بارش داریم اما به نسبت بلندمدت، ۲۷، ۲۸ درصد افزایش بارش داشتیم و ۵۰ تالاب با رهاسازی حقابه‌ها احیا شده‌اند.

او اظهار کرد: من گاهی با همکاران شوخی می‌کردم و می‌گفتم که اگر روزی دولت به ما بگوید که حتما می‌خواهیم وزارت نیرو را با یک دستگاهی و وزارت‌خانه‌ دیگری ادغام کنیم ولی انتخاب با ما باشد من می‌گویم با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادغام کنید چون برای انتقال این پیام‌های فرهنگی و ارشاد نیاز به وسیله ارتباطی است و هیچ دستگاهی به اندازه وزارت نیرو این سطح وسیع ارتباط با مردم را در آب و برق، شهری و روستایی و تمام اقشار مردمی فارغ از سطح درآمدی و تسهیلات ندارد و این امتیاز بزرگی برای ماست.

وی با بیان این که رضایت مردم هر چند نسبی و کم سرمایه ارزشمندی است گفت: سعی ما بر این است که با فراهم کردن این خدمت دیده نشویم.

وی با اشاره به رشد متوسط ۷ درصدی پیک مصرف برق در طول ۴۰ سال گذشته اظهار کرد: درست است که اول انقلاب 7000 مگاوات ظرفیت نصب شده داشتیم و اکنون این میزان به ۸۳ هزار مگاوات رسیده و ۱۲ برابر شده و جمعیت ما ۲.۳ برابر شده اما رشد اوج بار ما ۱۶ برابر شده و این حاکی از یک نوع عدم سلامت است. به این معنا که در سال در ۲۰۰، ۳۰۰ ساعتی که فصل گرم است مصرف خیلی زیاد می‌شود و می‌تواند این مقدار نباشد.

وی افزود: ما از ۵۸ هزار و ۲۶۰ مگاواتی که اوج بار ما در ۳۱ شهریور بود، ۲۳ هزار مگاوات میزان مصرف دستگاه‌های سرمایشی و ۷۰ درصد مربوط به بخش خانگی بود.
وزیر نیرو گفت: در ۱۵ سال گذشته هدف این بوده که حدود ۱۰ میلیارد دلار در بخش برق سرمایه‌گذاری داشته باشیم که ۶۵ درصد(۶.۵ میلیارد دلار) آن با استفاده از منابع بخش خصوصی، حساب ذخیره ارزی، تسهیلات بانکی و صندوق توسعه ملی در دولت تدبیر و امید انجام شده است.

اردکانیان افزود: نتیجه این کار آن شده که ۱۱ ماه دیگر با پایان دولت، می گوییم که ۲۰ هزار و ۲۰۰ مگاوات نیروگاه جدید در این ۸ سال وارد مدار شده است که به طور متوسط سالی ۲۵۰۰ مگاوات می‌شود.

وی گفت: در قالب پویش #هرهفته_الف_ب_ایران، حدود ۷۰ درصد طرح‌هایی که افتتاح می‌شود از نظر سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق بوده است.
اردکانیان ادامه داد: ما توانستیم بر خلاف روال ۱۰ سال گذشته که اوج بار ما نسبت به سال قبل ، ۵.۲ درصد افزایش داشت و ما را مجبور می‌کرد چند هزار مگاوات نیروگاه برای عبور از قله احداث کنیم، در سال ۹۷ اوج بار را به سه درصد و پارسال و امسال به یک درصد رساندیم.

وزیر نیرو با بیان این که روند سرمایه‌گذاری کاهنده نبوده است، گفت: ۶ سال متوالی است که ما شاگرد اول صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور هستیم، درست است که رقم کاهش یافته است. سال ۹۰ صادرات در این بخش، ۴.۲ میلیارد دلار بوده و سال ۹۴، خدمات فنی و مهندسی آب و برق همان خدمات فنی و مهندسی کشور بوده که ۲.۴ میلیارد بود و این عمدتا به چیزی حدود ۲ میلیارد دلاری قراردادی که با عراق برای ساخت نیروگاه برمی‌گردد.

اردکانیان گفت: اکنون، ۵۰ درصد برق عراق را عملا با صادرات گاز و نیروگاه‌هایی که ساختیم و برقی که صادر می‌شود، تولید می‌کنیم. وی افزود: به دلیل این روند، بعدها به پایین آمده، سال ۹۷ هم این گونه بود اما در سال ۹۸ به ۵۳۴ میلیارد دلار رسیده است.
اردکانیان گفت: در کشورهای مختلف، ۲۰۰۰ شرکت در عرصه برق و حدود ۱۸۰۰ شرکت در عرصه آب فعال هستند و امید است بتوان این کار را توسعه داد.