بیژن زنگنه در گفتگو با نشریه اوپک ملی شدن صنعت نفت در ایران از سوی دولت دکتر مصدق را نقطه عطف مهم در تاریخ صنعت نفت این کشور دانست و افزود: اگرچه این تحول مهم تاریخی تحت تأثیر کودتای 1953 میلادی قرار گرفت، اما ایده مقابله با سلطه شرکت‌های نفتی و تلاش‌های انجام‌شده برای دستیابی به استقلال صنعت نفت زمینه همکاری میان پنج کشور بزرگ تولیدکننده نفت برای مقابله با سلطه هفت شرکت بین‌المللی نفتی (معروف به هفت خواهران) را فراهم کرد. این امر سرانجام سبب تأسیس اوپک شد. به دنبال تأسیس اوپک در سال 1960 میلادی و حضور ایران به‌عنوان یکی از اعضای بنیانگذار این سازمان، روند ملی شدن صنعت نفت احیا شد و کشور‌های عضو اوپک از جنبش صنعت نفت ایران الهام گرفتند. این مسئله بر انعکاس و رویکرد ملی شدن صنایع نفت کشورهایشان تأثیر بیشتری گذاشت.

تأمین منافع کشور‌های عضو و صنعت نفت آن‌ها نقطه عطف اوپک

وی درپاسخ به سئوالی مبنی بر مهم‌ترین نقاط عطف اوپک گفت: تشکیل و تأسیس اوپک با هدف تأمین منافع کشور‌های عضو و صنعت نفت آن‌ها مهم‌ترین نقطه عطف تاریخ سازمان است. مطابق ماده 2 اساسنامه اوپک، هدف اصلی این سازمان هماهنگی و یکپارچه‌سازی سیاست‌های نفتی کشور‌های عضو و تعیین بهترین روش برای حفاظت از منافع آن‌ها به‌صورت فردی و جمعی است. به‌طور کلی، فلسفه تأسیس اوپک حمایت از اعضای آن و حفظ ثبات بازار است، بنابراین مهم‌ترین نقطه عطف اوپک درک مشترک کشور‌های عضو از تحولات بازار نفت و ضرورت اتخاذ تدابیر لازم برای تحقق اهداف مندرج در اساسنامه اوپک است. اهمیت این تفاهم مشترک به حدی است که کشور‌های عضو اوپک با وجود اختلاف شدید سیاسی در بعضی از مقاطع زمانی، همیشه برای دستیابی به هدف مشترک ثبات بازار و به حداکثر رساندن منافع خود دور هم جمع شده‌اند و سرانجام درباره هر موردی به اجماع رسیده‌اند.

وزیر نفت ایران درباره اثر گذاری اوپک در قامت یک سازمان بین‌المللی افزود: اعلامیه همکاری (DoC) نتیجه نشست مشترک وزیران کشور‌های اوپک و غیراوپک در 10 دسامبر 2016 بود و بر اساس اصول اساسی همکاری، ثبات و پایداری است. این توافقنامه روابط نمونه‌ای بین اوپک و کشور‌های تولیدکننده نفت غیر اوپک برای حمایت و حفظ ثبات پایدار در بازار جهانی نفت برقرار کرده است.

زنگنه افزود: اوپک عامل اصلی این همکاری در میان 23 کشور تولیدکننده نفت برای تحقق اهداف مشترک آن‌ها است. کشور‌های عضو اوپک ضمن تأکید بر ضرورت حفظ وحدت و استقلال سازمان، بنیان لازم را برای گسترش همکاری با تولیدکنندگان غیر اوپک در چارچوب توافقنامه همکاری فراهم کرده‌اند. با وجود تلاش‌های جمعی برای ایجاد ثبات در بازار جهانی نفت، اوپک در مقاطع مختلف تاریخی با حملات و اتهام‌های بعضی از مصرف‌کنندگان عمده روبه‌رو شده است.

برای نمونه، هر زمانی که با افزایش قیمت روبه‌رو شدیم، اوپک به کارتل بودن متهم شده و هر زمانی که قیمت‌ها کاهش یافته، اوپک به افزایش عرضه نفت برای تأثیرگذاری بر قیمت‌ها متهم شده است. در این راستا، اصول حقوق بین‌الملل هیچ حمایت یا حفاظتی از اوپک یا اعضای آن نمی‌کند و بیشتر کشور‌های عضو اوپک برای حفاظت از ثروت ملی خود و توسعه کشورهایشان راهی جز نفت ندارند.

تاریخ درخشان 60 ساله اوپک

وی درباره اهمیت ادامه فعالیت اوپک هم گفت:مهم‌ترین اهمیت اوپک در آینده ارتقای بیشتر همکاری و هماهنگی در داخل اوپک خواهد بود. با نگاهی به تاریخ درخشان 60 ساله اوپک، می‌توان دریافت که انسجام بیشتر در اوپک همیشه سبب ثبات بیشتر بازار جهانی نفت شده است. هرگونه تلاش برای حل مسائل امنیتی کنونی در خاورمیانه به ثبات بیشتر بازار نفت کمک می‌کند و برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نفت مفید است.

زنگنه درادامه این گفتگو چالش مهم اخیر اوپک را افزایش قدرت بازار‌های مالی در تعیین قیمت نفت و کنترل بازار نفت از طریق فعالیت‌های سوداگرانه دانست و افزود: اوپک و کشور‌های عضو آن باید هم از نظر تئوریک و هم از نظر عملی با استفاده از نفت به‌عنوان ابزاری سیاسی برای فشار و تحریم کشور‌های تولیدکننده نفت مخالفت و آن را محکوم کنند.